Thợ đúc đồng Ninh Bình tiết lộ bí quyết làm các tượng truyền thần giống như thật

Cùng với làng nghề đúc đồng Tống Xá (xã Ý Yên), làng đúc đồng Vạn Điểm có lịch sử phát triển gần 900 năm. Sản phẩm đúc đồng của làng rất đa dạng, phong phú, đạt đến trình độ tinh xảo từ đồ thờ cúng, đến tượng đồng, đồ đồng phong thủy... Tùy vào hình dáng, kích thước, chất liệu và mức độ tinh xảo, giá của mỗi sản phẩm có thể dao động từ vài triệu đến hàng trăm triệu đồng.

Những ngày này, làng nghề đúc đồng Vạn Điểm đang bước vào mùa sản xuất bận rộn nhất năm. Không khí tại các xưởng đúc vô cùng nhộn nhịp. Những người thợ luôn tay làm việc để hoàn thành đơn hàng phục vụ thị trường Tết Nguyên đán.

Nghệ nhân Dương Xuân Tuyên (trú tại làng Vạn Điểm), người có gần 40 năm kinh nghiệm trong nghề đúc đồng, cho biết, từ tháng 10 âm lịch, các xưởng trong làng bắt đầu sản xuất hàng Tết. Lượng đơn hàng cuối năm thường tăng khoảng 30-40% so với các tháng khác nên ông Tuyên phải làm việc 12-14 tiếng mỗi ngày để kịp trả hàng cho khách.

“Những tháng cuối năm, trung bình mỗi tháng xưởng gia đình tôi đúc từ 6-7 tấn đồng. Các sản phẩm phục vụ thị trường Tết chủ yếu là đồ thờ cúng và tượng linh vật.

Vài năm trở lại đây, khách hàng có xu hướng đặt tượng truyền thần cho người thân, nên ngoài các sản phẩm đồ thờ, mỗi tháng gia đình tôi còn đúc khoảng 100 tượng truyền thần theo đơn đặt hàng. Mỗi bức tượng truyền thần có giá từ 20 triệu trở lên, tùy kích thước và chất liệu hoàn thiện”, ông Tuyên nói.

Theo ông Tuyên, để tạo ra một sản phẩm đồng, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn như tạo mẫu, tạo khuôn, nấu chảy nguyên liệu, rót khuôn, rỡ khuôn làm nguội và cuối cùng là hoàn thiện sản phẩm.

Đối với các sản phẩm đúc thủ công, đặc biệt là tượng truyền thần, công đoạn khó nhất là tạo mẫu. Bởi, tượng truyền thần thường chỉ dựa vào tấm ảnh do khách hàng cung cấp nên để đúc ra sản phẩm theo đúng yêu cầu, người thợ phải có khả năng tưởng tượng tốt để thể hiện chính xác thần thái và thổi hồn vào bức tượng ngay từ lúc tạo mẫu.

Ở công đoạn nấu chảy nguyên liệu, người thợ phải tập trung cao độ bởi nhiệt độ trong lò nấu lên đến hơn 1.000 độ C. Thông thường, nấu ở nhiệt độ cao khoảng 20 phút, đồng sẽ nóng chảy hoàn toàn. Lúc này, cần tiến hành rót đồng vào khuôn ngay lập tức, bởi nếu để lâu, đồng sẽ bị khê.

Sau khoảng một ngày, khuôn được rỡ để đưa sản phẩm đi làm nguội (hoàn thiện các chi tiết) và cuối cùng là công đoạn hoàn thiện, đánh bóng sản phẩm.

“Để làm ra một sản phẩm bằng đồng mất khá nhiều thời gian nên đến giữa tháng 12 âm lịch, tôi thường ngừng nhận đơn đặt hàng để đảm bảo sản phẩm kịp giao cho khách trước Tết”, ông Tuyên cho hay.

Cách đó không xa, tại xưởng chế tác đồ đồng của gia đình Hoàng Ngọc Trúc, mọi người cũng đang tăng tốc để kịp cung ứng hàng cho thị trường Tết.

Ông Trúc chia sẻ, xưởng gia đình ông chuyên đúc tượng các vị tướng tài của dân tộc và đồ thờ bằng đồng như đỉnh, hạc, lư hương... Bên cạnh đó, ông còn chuyên chạm khắc hoa văn nổi và khảm tam khí, ngũ sắc lên các sản phẩm đồng.

“Trước khi khảm hoặc chạm khắc hoa văn nổi, tôi sẽ trực tiếp vẽ lên sản phẩm. Nhờ hơn 20 năm kinh nghiệm, tôi không cần phác thảo mà vẽ đến đâu hình khối và hoa văn hiện ra đến đó, đảm bảo sản phẩm tinh xảo và sống động”, ông Trúc chia sẻ.

Theo ông Trúc, các sản phẩm đồng được khảm có giá thành cao hơn khoảng 5 triệu đồng so với sản phẩm không khảm. Trung bình mỗi tháng, xưởng của gia đình ông sản xuất khoảng 50-60 sản phẩm, tùy mẫu mã và kích thước. Vào dịp Tết, sản lượng có thể tăng gấp đôi nên xưởng phải hoạt động hết công suất. Thậm chí, có những ngày, ông phải làm thâu đêm để kịp giao hàng cho khách.

Tương tự, anh Trần Mai Dũng, quản lý một cơ sở kinh doanh đồ đồng tại xã Ý Yên, cho hay cửa hàng đang thúc giục các xưởng đẩy mạnh sản xuất các mặt hàng phục vụ Tết như đồ thờ, quà tặng bằng đồng. Đồng thời, các mẫu linh vật năm mới cũng được thiết kế và sẽ sớm ra mắt, đáp ứng nhu cầu mua sắm của khách hàng.

Anh Dũng nói thêm, bên cạnh việc bán hàng theo phương thức truyền thống và liên kết với các xưởng đúc đồng khác trong làng, cửa hàng còn đẩy mạnh giới thiệu sản phẩm qua website, Facebook, TikTok nhằm mở rộng thị trường và tiếp cận nhiều khách hàng hơn. Nhờ đó, lượng đơn hàng tăng đều qua từng năm.

Trọng Tùng