PTT Hồ Đức Phớc: Đề xuất cán bộ công nghệ thông tin ở cấp xã hưởng 200% lương

Nội dung trên được Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đề cập khi thảo luận tại phiên họp sáng 10/7 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến bước đầu về dự thảo Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao".

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc.

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng, điều quan trọng nhất là sau đợt giám sát này có được cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ cho kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Ông Hồ Đức Phớc nêu thực tế, vẫn chưa quy định thế nào là nguồn nhân lực chất lượng cao và nhân lực chất lượng cao được đánh giá trên bằng cấp hay khả năng thực hành - trình độ chuyên môn.

"Cần làm rõ khái niệm, khái niệm của nguồn nhân lực chất lượng cao thì chúng ta mới đi vào được những vấn đề trọng yếu khác và có các giải pháp", Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nói.

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng, cần có quỹ về đào tạo và thu hút nhân tài. Những việc này khi Chính phủ nghiên cứu trình cần có sự đồng thuận của Quốc hội.

Theo lãnh đạo Chính phủ, để thu hút và sử dụng, phải có cơ chế chính sách cho nhân lực chất lượng cao. "Thu hút vào cơ quan nhà nước hay cả cho doanh nghiệp? Khi thu hút thì chính sách nhà ở, biên chế, thu nhập, sử dụng và đề bạt thế nào? Ví dụ, thu hút vào cơ quan nhà nước thì có chính sách về biên chế không, họ được vào biên chế ngay không, hay phải hợp đồng. Những vấn đề này cần phải cân nhắc", Phó Thủ tướng nêu rõ.

Đề cập vừa qua nước ta bắt đầu hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Phó Thủ tướng nhận định nguồn nhân lực công nghệ thông tin trong cơ quan nhà nước còn yếu, những người có năng lực đã rời khỏi khu vực công để làm việc cho các doanh nghiệp tư nhân.

"Cơ quan Nhà nước trả lương cho các em, các cháu ở mức như lương công chức, 1 tháng 4-5 triệu đồng thì không thể thu hút được. Cho nên với cán bộ công nghệ thông tin ở cấp xã, tỉnh, thậm chí cả cấp bộ thì phải có cơ chế đặc thù.

Ít nhất là phải như Nghị định 140/2017 của Chính phủ (về chính sách thu hút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ), hưởng 200% lương thì chúng ta mới giữ được", Phó Thủ tướng nhấn mạnh. Nếu không giữ được thì vận hành theo dạng số hóa rất khó khăn và sau đó bị rối.

30% sinh viên tốt nghiệp không làm đúng ngành

Trước đó, trình bày báo cáo của Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới, yêu cầu về nhân lực cao hơn, chúng ta đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh.

"Nhất là chuyên gia đầu ngành, "tổng công trình sư" trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, lĩnh vực kinh tế mới, nhân lực phục vụ công nghiệp quốc phòng, an ninh và các lĩnh vực quan trọng khác như luật, trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, khí tượng thủy văn...", ông Nguyễn Đắc Vinh nói.

Đoàn giám sát đánh giá, cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa thực sự hợp lý, chưa gắn kết chặt chẽ và theo kịp nhu cầu của thực tiễn. Tỷ lệ sinh viên theo học các ngành kinh tế, tài chính, luật khá cao. Tỷ lệ theo học các nhóm ngành khoa học cơ bản, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản… có xu hướng giảm.

Một bộ phận không nhỏ sinh viên tốt nghiệp đại học chưa đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng, nhất là về kỹ năng, độ thích ứng và tính chuyên nghiệp. Ước tính 30% sinh viên tốt nghiệp không làm việc trong lĩnh vực được đào tạo. Cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo, cơ sở thực hành còn nghèo nàn, lạc hậu, chưa đáp ứng tốt yêu cầu đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Bên cạnh đó, một bộ phận nhà giáo còn hạn chế về năng lực, kỹ năng nghề nghiệp chuyên môn. Việc chuyển giao, nhân rộng các chương trình đào tạo nghề theo chuẩn quốc tế còn khó khăn, thiếu đồng bộ. Kết quả phân luồng giáo dục đạt thấp so với mục tiêu. Công tác hướng nghiệp, định hướng nghề nghiệp cho học sinh chưa thực sự hiệu quả.

"Cơ chế, chính sách tài chính cho giáo dục còn có bất cập. Ngân sách nhà nước giữ vai trò chủ đạo; tuy nhiên, cơ cấu chi đầu tư chiếm tỉ lệ nhỏ, giá trị tuyệt đối còn thấp, chưa đáp ứng nhu cầu phát triển. Chiến lược đầu tư phát triển giáo dục đại học chưa hiệu quả, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Các chính sách xã hội hóa giáo dục chưa đạt hiệu quả cao; kết quả đạt được chưa tương xứng với tiềm năng. Việc thực thi chính sách tự chủ đại học, trong đó có tự chủ tài chính còn bất cập", ông Nguyễn Đắc Vinh nêu.

Theo đại diện Đoàn giám sát, cơ cấu lao động có sự chuyển dịch tích cực, song còn chậm. Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức còn khá cao, chiếm 64,6% lực lượng lao động, đa số thu nhập thấp, thời gian làm việc kéo dài, điều kiện lao động không bảo đảm. Cơ cấu lao động theo trình độ đào tạo còn bất hợp lý. Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ năm 2024 đạt 28,3%. Cả nước còn khoảng 38 triệu lao động chưa qua đào tạo.

Một thực tế khác cũng được chỉ ra là việc phân bố nguồn nhân lực chất lượng cao còn mất cân đối, tập trung ở các đô thị lớn. Chất lượng lao động tuy có cải thiện nhưng tốc độ chậm, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường lao động trong bối cảnh đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, việc tuyển dụng, sử dụng nguồn nhân lực ở khu vực công, nhất là trong đơn vị sự nghiệp công lập còn có một số bất cập. Chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức ở nước ngoài sử dụng ngân sách nhà nước chưa đạt hiệu quả cao, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

"Cơ chế đánh giá cán bộ chưa thực chất, tính định lượng chưa cao, chưa gắn với sản phẩm công việc cụ thể; thiếu cơ chế sàng lọc hiệu quả, thay thế kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém, uy tín thấp. Đối với lao động khu vực ngoài công lập, công tác quản lý người lao động còn hạn chế, hệ thống thông tin thị trường lao động chậm được cập nhật, chưa được kết nối, chia sẻ thông tin", theo dự thảo báo cáo.

Anh Văn