Quảng Ninh: Bữa ăn bán trú với khẩu vị địa phương giúp giảm suy dinh dưỡng học đường ở trẻ em vùng cao

Theo giám sát năm 2024 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi toàn quốc là 18,1%, nhưng tại vùng Trung du & Miền núi phía Bắc lên tới 23,8% và Tây Nguyên 27,3% – cao nhất cả nước. Đây là những địa bàn tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), chịu ảnh hưởng bởi điều kiện địa lý, khí hậu và tập quán sinh hoạt.

Bếp ăn bán trú – cộng đồng được tổ chức ngay tại điểm trường hoặc trụ sở thôn bản. Thực đơn được thiết kế theo nguyên tắc “đủ – đúng – đa dạng” nhưng vẫn giữ hương vị quen thuộc với trẻ em DTTS: cơm ngô, thịt gà, cá suối, rau vườn, canh bí đỏ…

Mô hình “Vườn rau của bé” được lồng ghép, giúp giáo viên – học sinh tự trồng rau sạch ngay tại trường, giảm phụ thuộc vào nguồn thực phẩm bên ngoài.

Ban Chủ nhiệm mô hình “Nhóm cha mẹ chăm sóc, giáo dục, phát triển trẻ thơ” (huyện Đầm Hà, Quảng Ninh) đến thăm, tuyên truyền tại gia đình hội viên. Ảnh: Hội LHPNVN

Tại Quảng Ninh việc chăm lo bữa ăn bán trú cho học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số được tỉnh Quảng Ninh xác định là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao thể lực, trí lực cho thế hệ trẻ, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo Chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2030, trong đó nổi bật là Dự án 7 về cải thiện dinh dưỡng.

Trên quy mô toàn tỉnh, thực hiện Dự án 7, Quảng Ninh đã và đang đầu tư mạnh mẽ cho công tác dinh dưỡng học đường. Với Nghị quyết số 22 ngày 31/10/2023 của HĐND tỉnh, học sinh bán trú được hỗ trợ tiền ăn 720 nghìn đồng/tháng, giúp giảm gánh nặng chi phí cho các gia đình đông con.

Việc làm tốt công tác tổ chức ăn bán trú sẽ góp phần cải thiện, đảm bảo dinh dưỡng, thể lực cho trẻ vùng dân tộc thiểu số.

Quảng Ninh còn dành khoảng 31,3 tỷ đồng/năm để hỗ trợ tiền ăn trưa, kinh phí tổ chức dạy hè, tổ chức nấu ăn cho trẻ em mầm non; hỗ trợ tiền ăn, kinh phí chăm sóc cho học sinh bán trú... tại các xã ra khỏi diện khó khăn; các thôn, xã ra khỏi diện đặc biệt khó khăn. Chính sách này có tác động tích cực đối với giáo dục tại địa phương miền núi, vùng đồng bào Dân tộc thiểu số, nâng cao chất lượng giáo dục vùng khó.

Điển hình như tại Trường Tiểu học và THCS Nam Sơn (xã Ba Chẽ) - ngôi trường vùng cao với trên 90% học sinh là người dân tộc thiểu số, hoàn cảnh nhiều học sinh khó khăn. Với đặc thù địa bàn rộng, thôn bản cách xa trường chính, có điểm cách hơn 20km, việc tổ chức bán trú không chỉ giúp các em thuận lợi trong học tập mà còn đảm bảo đời sống, dinh dưỡng cho học sinh.

Một buổi sinh hoạt của CLB "Thủ lĩnh của sự thay đổi" Trường TH-THCS Đại Dực 2 (Tiên Yên, Quảng Ninh). Ảnh: Hội LHPNVN

Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, học sinh bán trú của trường được hỗ trợ tiền ăn bằng 40% mức lương cơ sở, được miễn học phí và hỗ trợ chi phí học tập theo quy định. Cùng với đó, cơ sở vật chất phục vụ sinh hoạt bán trú cũng được đầu tư khang trang: phòng ở khép kín, nhà ăn, bếp nấu sạch đẹp, có nhân viên cấp dưỡng đảm nhiệm chăm sóc bữa ăn hằng ngày cho các em...

Những bữa cơm đủ dinh dưỡng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm đã góp phần thiết thực nâng cao thể lực, sức khỏe cho học sinh dân tộc thiểu số - mục tiêu cốt lõi của Dự án 7.

Đời sống của học sinh nơi vùng cao, vùng xa, biên giới, hải đảo tỉnh Quảng Ninh được quan tâm. Ảnh: Báo PNVN.

Bên cạnh đó thời gian qua, Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” của Hội LHPN Quảng Ninh cũng đã được quan tâm triển khai đồng bộ, trong đó đạt được những kết quả tốt về hiệu quả can thiệp dinh dưỡng tới trẻ em vùng cao.

Cụ thể, xác định trọng tâm là nâng cao chất lượng giáo dục, chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ em vùng đồng bào dân tộc thiểu số là trọng tâm, tại nhiều địa phương như Bình Liêu, Ba Chẽ, Đầm Hà, Tiên Yên…, hệ thống nhà ăn, bếp ăn, khu nội trú được đầu tư, cải tạo đồng bộ. Bữa ăn bán trú không chỉ đủ về lượng mà còn đạt về chất, xây dựng theo thực đơn cân đối dinh dưỡng, phù hợp thể trạng lứa tuổi và tập quán vùng miền.

Ngoài ra, nhiều trường học đã sáng tạo trong triển khai mô hình "Vườn rau của bé", "Bếp ăn an toàn", vừa phục vụ trực tiếp bữa ăn cho học sinh, vừa giáo dục kỹ năng sống, trách nhiệm lao động và hiểu biết về thực phẩm sạch cho học sinh vùng cao. Nhờ đó, thể trạng, chiều cao, cân nặng và sức khỏe của học sinh dân tộc thiểu số có chuyển biến tích cực, giảm đáng kể tình trạng suy dinh dưỡng học đường.

Cùng với việc nâng cao chất lượng bữa ăn, công tác giáo dục dinh dưỡng, rèn luyện thể chất cũng được chú trọng thông qua các hoạt động giáo dục vệ sinh an toàn thực phẩm, tổ chức giờ học thể chất, hoạt động ngoại khóa giúp học sinh phát triển toàn diện về thể lực và kỹ năng sống.

Các lực lượng phụ nữ, y tế xã Tiên Yên cùng nhà hảo tâm trao tặng sữa cho trẻ em dân tộc thiểu số.

Một trong những mô hình có thể tham khảo là mô hình “Chăm sóc và giáo dục trẻ thơ”. Tại các mô hình này, các tổ người phụ trách được trang bị sổ theo dõi chiều cao, cân nặng của trẻ. Hằng tháng các ban chủ nhiệm phối hợp trạm y tế xã tổ chức cân đo và cập nhật chỉ số phát triển của trẻ, giúp phụ huynh nắm bắt kịp thời tình trạng dinh dưỡng, từ đó điều chỉnh chế độ ăn uống và chăm sóc phù hợp.

Cùng với nhân rộng mô hình, công tác tuyên truyền, giáo dục, tập huấn được triển khai sâu rộng tại nhiều địa phương. Từ năm 2024 đến nay, toàn tỉnh tổ chức gần 70 lớp tập huấn về phòng chống suy dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe sinh sản, dinh dưỡng hợp lý cho phụ nữ mang thai, nuôi con nhỏ; 54 hội nghị truyền thông tại cơ sở. Gần 5000 lượt người, gồm cán bộ hội phụ nữ, y tế thôn, bản, tuyên truyền viên, hội viên phụ nữ đã được tiếp cận kiến thức, kỹ năng chăm sóc trẻ khoa học.

Hội LHPN tỉnh tổ chức tập huấn - truyền thông phòng chống suy dinh dưỡng cho trẻ dưới 5 tuổi tại huyện Ba Chẽ, tháng 4/2025.

Đặc biệt, Hội LHPN Quảng Ninh phối hợp với ngành Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tỉnh tật biên soạn tài liệu truyền thông phù hợp với đặc điểm văn hóa vùng miền; phát hành 14.000 tờ rơi, tài liệu tuyên truyền; tổ chức 4 chương trình truyền hình, 4 chương trình phát thanh và hàng trăm bài viết trên báo chí, fanpage, zalo. Nhiều địa phương vận động được hàng nghìn suất quà sữa, thực phẩm, vitamin, quần áo ấm hỗ trợ trẻ em khó khăn.

Một trong những kết quả rõ nét nhất của Đề án là sự thay đổi nhận thức và hành vi của các ông bố, bà mẹ tại vùng sâu, vùng xa. Nếu trước kia, việc nuôi con chủ yếu theo kinh nghiệm truyền đời, thì nay nhiều cha, mẹ đã biết cách cho con bú đúng cách, bổ sung vi chất hợp lý, xây dựng khẩu phần ăn khoa học từ các thực phẩm sẵn có tại địa phương. Trẻ được theo dõi sát về chiều cao, cân nặng, tiêm chủng đầy đủ, uống vitamin định kỳ.

Đặc biệt, các mô hình, CLB như “Mẹ và Bé đảm bảo dinh dưỡng”, “Phòng chống suy dinh dưỡng cho bé”, “Nhóm cha mẹ chăm sóc, giáo dục phát triển toàn diện trẻ thơ”, hội thi “Kiến thức mẹ, sức khỏe con” đã trở thành không gian sinh hoạt, giao lưu, học hỏi bổ ích cho các gia đình có con nhỏ. Tại đây, các thành viên chia sẻ nhiều tình huống thực tế trong chăm sóc con, như trẻ biếng ăn, tăng cân chậm, khủng hoảng tâm lý... và cùng nhau tìm giải pháp hiệu quả.

Không chỉ là một chương trình giáo dục hay y tế, Đề án “Tuyên truyền, vận động cải thiện dinh dưỡng, thể lực cho trẻ em vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2022-2025” còn là hành trình của trách nhiệm, góp phần chắp cánh cho tương lai khỏe mạnh, tươi sáng hơn của thế hệ trẻ vùng cao.

Phương Nghi