Quảng Trị đầu tư, phát huy hiệu quả các hành lang kinh tế đông tây

Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, nơi xây dựng Khu kinh tế xuyên biên giới chung Lao Bảo-Đensanvẳn.

Quảng Trị là một trong số địa phương hiếm hoi có sự kết nối trực tiếp từ vùng biển-đảo đến biên giới đất liền qua các hành lang kinh tế, tạo ra những lợi thế khác biệt.

Xây dựng khu kinh tế "xuyên biên giới"

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị Lê Đức Tiến phân tích, hành lang kinh tế đông tây thứ nhất dài khoảng 130 km, tính từ đảo Cồn Cỏ, nơi có cột mốc A11 trên đường cơ sở để tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam kéo dài đến cửa khẩu quốc tế Lao Bảo. Xác định tầm quan trọng của huyết mạch này, Nghị quyết số 26-NQ/TW đề ra chủ trương nghiên cứu, thí điểm mô hình khu kinh tế cửa khẩu qua biên giới trên hành lang kinh tế đông tây.

Trên cơ sở đó, tỉnh Quảng Trị đã phối hợp tỉnh Savannakhet (Lào) xây dựng Đề án thí điểm "Xây dựng Khu kinh tế thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo- Đensavẳn" tham mưu cho các bộ, ngành trung ương và Chính phủ hai nước triển khai chủ trương quan trọng này.

Trước đó, tại thỏa thuận về kế hoạch hợp tác giữa Chính phủ hai nước Việt Nam-Lào năm 2023, ký ngày 12/1/2023 tại Viêng Chăn, đã đưa nội dung thí điểm mô hình Khu kinh tế cửa khẩu xuyên biên giới trên hành lang kinh tế đông tây vào văn kiện ký kết giữa hai Thủ tướng. Xây dựng khu kinh tế xuyên biên giới là nhiệm vụ cần thiết, cấp bách trong bối cảnh mới, khi trở thành hiện thực sẽ tạo động lực quan trọng thúc đẩy, kết nối và nâng cao hiệu quả hợp tác giữa hai nước.

Để khai thác tiềm năng, lợi thế trục đông tây phục vụ phát triển, Quảng Trị xác định phấn đấu đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông. Cùng với hành lang kinh tế đông tây thứ nhất, hành lang kinh tế đông tây thứ hai ở Quảng Trị cũng được hình thành là Mỹ Thủy-La Lay dài gần 90 km, qua cửa khẩu quốc tế La Lay, kết nối các tỉnh Champasak, Sekong, Salaval của Lào và tỉnh Ubon Ratchathani của Thái Lan và ngược lại về cảng biển nước sâu Mỹ Thủy ở huyện Hải Lăng.

Đây là cảng biển có vai trò rất quan trọng cho vùng kinh tế Bắc Trung Bộ và Trung Bộ. Hành lang kinh tế đông tây thứ ba với huyết mạch là đường cao tốc Đông Hà-Lao Bảo dự kiến chuẩn bị đầu tư xây dựng dài gần 60 km, là tuyến cao tốc chạy theo hướng đông tây đầu tiên của miền trung. Ba hành lang này đều có vai trò bổ trợ cho nhau cùng phát triển.

Những năm gần đây, hoạt động thương mại trục đông tây tại Quảng Trị tăng trưởng vượt bậc với sự hiện diện của cặp cửa khẩu quốc tế Lao Bảo-La Lay. Những ngày này, tại hai cửa khẩu, hàng hóa nhộn nhịp qua lại giữa các nước trên hành lang kinh tế đông tây.

Theo đánh giá của đại diện cơ quan hải quan, những con số thương mại ấn tượng ngay từ đầu năm đã hứa hẹn một năm bội thu cho kinh tế biên mậu Quảng Trị. Các chỉ số xuất-nhập khẩu, xuất-nhập cảnh qua hai cửa khẩu quốc tế đều tăng trưởng tích cực.

Hai chi cục hải quan đã thực hiện thủ tục hơn 3.100 tờ khai xuất nhập khẩu, với tổng kim ngạch đạt hơn 186 triệu USD, tổng trọng lượng gần 600 triệu tấn; thực hiện hơn 4.700 tờ khai quá cảnh, trị giá hơn 1,4 tỷ USD; nộp ngân sách nhà nước đạt gần 200 tỷ đồng. Sự trỗi dậy của khu kinh tế biên mậu Lao Bảo-La Lay mang lại động lực rất lớn, làm "đòn bẩy" giúp Quảng Trị thu hút, mời gọi doanh nghiệp đầu tư vào khu vực cửa khẩu.

Những đoàn xe ô-tô nối tiếp nhau chở hàng hóa từ Lào, Thái Lan về Quảng Trị qua Quốc lộ 9.

Khai thác hiệu quả 3 trục hành lang kinh tế

Khai thác hiệu quả 3 trục hành lang kinh tế đông tây được coi là "đột phá của đột phá" trong việc mở ra khu vực kinh tế với nhiều giá trị hàng hóa lớn như than đá, lâm thổ sản, hàng dân dụng từ Lào, Thái Lan và các lĩnh vực có lợi thế của Quảng Trị như năng lượng tái tạo (điện gió ngoài khơi, điện mặt trời,...) công nghiệp ven biển, logistics, phát triển du lịch,...

Đồng chí Nguyễn Đăng Quang, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Trị cho biết, trong chuyến thăm và làm việc của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Quảng Trị giữa tháng 10/2024, lãnh đạo tỉnh đã kiến nghị Tổng Bí thư và Bộ Chính trị chấp thuận cho phép tỉnh sử dụng nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2024 để hỗ trợ tỉnh đầu tư, nâng cấp Quốc lộ 15D với kinh phí 3.100 tỷ đồng.

Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xem xét kiến nghị này. Hiện Công ty trách nhiệm hữu hạn Nam Tiến đang đầu tư dự án hệ thống băng tải vận chuyển than đá trị giá 1.500 tỷ đồng từ Lào về Việt Nam qua cửa khẩu quốc tế La Lay với mong muốn sớm đưa mặt hàng này theo Quốc lộ 15D về cảng nước sâu Mỹ Thủy.

Cùng với đó, dự án đường bộ cao tốc Cam Lộ-Lao Bảo có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của tỉnh và khu vực miền trung cũng đang được Tập đoàn Sơn Hải đề xuất đầu tư. Để sớm triển khai dự án này theo kết luận của Tổng Bí thư, tỉnh đã kiến nghị Trung ương bố trí 9.479 tỷ đồng, triển khai dự án theo phương thức hợp tác công-tư (PPP) với tỷ lệ vốn nhà nước tham gia ở mức 68%, vốn nhà đầu tư 32% (4.460 tỷ đồng). Đến nay, các bộ Tài chính, Xây dựng đã cơ bản xác định được nguồn vốn để bảo đảm tính khả thi của dự án, trên quan điểm lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư nhân.

Các hành lang kinh tế đông tây với những tuyến huyết mạch quan trọng Quốc lộ 9, Quốc lộ 15D, đường cao tốc Cam Lộ-Lao Bảo kết nối Quảng Trị với các nước Lào, Thái Lan, Myanmar và ngược lại, đóng vai trò chiến lược trong hợp tác kinh tế khu vực Tiểu vùng sông Mê Công. Hàng hóa qua các hành lang này đến các cảng biển do tận dụng được cung đường ngắn nhất nên rút ngắn được thời gian lưu thông, giảm giá cước vận chuyển, tăng tần suất các chuyến hàng, tăng lợi thế cạnh tranh hơn hẳn các khu vực khác.

"Phát triển kinh tế biển cùng kinh tế biên mậu tạo cho Quảng Trị lợi thế lớn trong tương lai. Lãnh đạo tỉnh đã mời gọi các nhà kinh tế nghiên cứu, xây dựng mô hình, sản phẩm phát triển phù hợp để kêu gọi doanh nghiệp đầu tư", đồng chí Nguyễn Đăng Quang chia sẻ.

Cùng với ba hành lang kinh tế theo trục đông tây, các tuyến đường huyết mạch trục bắc nam là Quốc lộ 1; đường bộ cao tốc bắc-nam; đường Hồ Chí Minh; đường sắt, đường biển, các tuyến giao thông kết nối đều đi qua điểm trung tâm là Quảng Trị.

Với sự giúp đỡ của Trung ương, tỉnh đã xây dựng chương trình phát triển khu vực mang tính tổng thể, trong đó có các dự án trọng điểm, các tọa độ ưu tiên chiến lược như cửa khẩu quốc tế, sân bay Quảng Trị, cảng biển nước sâu Mỹ Thủy, khu kinh tế đông nam, đô thị Đông Hà để bảo đảm cho sự thành công của tương lai với tâm thế sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới.

Bài và ảnh: LÂM QUANG HUY