RÀ SOÁT, ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG VIỆC KINH DOANH DƯỢC THEO PHƯƠNG THỨC THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV

Luật Dược được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 06/4/2016, thay thế cho Luật Dược năm 2005, đánh dấu một bước phát triển quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về dược tại Việt Nam. Theo đó, Luật Dược năm 2016 ra đời đã điều chỉnh toàn diện các vấn đề liên quan đến lĩnh vực dược; góp phần tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh bình đẳng, thông thoáng, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, người dân cơ bản đã được đảm bảo cung ứng đủ thuốc có chất lượng với giá cả hợp lý, ngành công nghiệp dược trong nước đạt cấp độ 3,5/5 theo thang phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Sau hơn 7 năm triển khai thi hành Luật, trước những yêu cầu và đòi hỏi cấp bách từ thực tiễn, hệ thống pháp luật về dược đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7 gồm 03 điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 44 điều của 08 chương trong tổng số 116 Điều của 14 Chương của Luật Dược năm 2016. Theo đó, dự thảo Luật bổ sung “điều kiện lưu hành oxy y tế” vào phạm vi điều chỉnh và sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến giải thích từ ngữ, chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực dược, quy định về hành nghề dược, kinh doanh thuốc, nguyên liệu làm thuốc, thu hồi thuốc, thông tin, quảng cáo thuốc, quản lý chất lượng thuốc và quản lý giá thuốc....

Đại biểu Lê Văn Cường - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh thanh Hóa

Trong quá trình thảo luận về dự luật tại Kỳ họp thứ 7, một trong những nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm là vấn đề kinh doanh thuốc theo phương thức thương mại điện tử. Đóng góp ý kiến về nội dung này, đại biểu Lê Văn Cường - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh thanh Hóa cho rằng, việc bổ sung quy định về kinh doanh thuốc, nguyên liệu làm thuốc theo phương thức thương mại điện tử vào trong dự thảo Luật là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, việc kinh doanh dược hết sức đặc thù, bởi có ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe của người dân. Theo đại biểu, việc kinh doanh dược thông thường đã có những quy định rất chặt chẽ, nên việc kinh doanh dược theo phương thức thương mại điện tử cần phải có những quy định chặt chẽ hơn. Thực tế thời gian qua, việc kinh doanh thông qua các nền tảng mạng xã hội nở rộ và thực hiện một cách tự phát, không có giới hạn về thời gian, không gian giao dịch, người dân có thể tiếp cận thuốc một cách nhanh chóng, hiệu quả, đa dạng trong lựa chọn nhưng cũng có nguy cơ cao đối mặt với nhiều loại thuốc giả, thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng.

Nghiên cứu các quy định được sửa đổi, bổ sung tại dự thảo Luật, đại biểu nhận thấy, những nội dung liên quan tới kinh doanh dược thông qua phương thức thương mại điện tử vẫn còn chung chung, chưa có tính đặc thù và chưa chặt chẽ. Lấy ví dụ về quan điểm trên, đại biểu đặt vấn đề có cần phải thực hiện việc đăng ký loại hình kinh doanh dược theo phương thức thương mại điện tử hay không? Nếu phải đăng ký, khoản 2 Điều 6 dự thảo Luật quy định "Kinh doanh dược tại nơi không phải là địa điểm kinh doanh dược đã đăng ký, trừ hoạt động giao dịch, mua, bán theo phương thức thương mại điện tử.” liệu có phù hợp không? Trong khi đó, pháp luật về giao dịch điện tử quy định rất chặt chẽ về việc đăng ký và điều kiện đăng ký. Cùng với đó, cách thức tổ chức, điều kiện con người, cơ sở vật chất để vận hành, giao dịch, bao gồm cả thuốc và nguyên liệu làm thuốc được quy định như thế nào?

Đại biểu cũng nêu rõ, dự thảo Luật chưa quy định cụ thể về trách nhiệm pháp lý liên quan của các bên, chủng loại thuốc kê đơn hay không kê đơn, dược liệu được phép giao dịch hoặc hạn chế giao dịch theo phương thức thương mại điện tử... Từ những phân tích trên, đại biểu đề nghị cần rà soát, đánh giá tác động kỹ lưỡng hơn nữa việc kinh doanh dược theo phương thức thương mại điện tử; quy định chặt chẽ và đầy đủ hơn nữa để có đủ cơ chế kiểm soát nhằm bảo vệ tốt tính mạng, sức khỏe của người dân.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Long An

Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Long An cho rằng, thuốc là mặt hàng đặc biệt, liên quan trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe của người sử dụng. Hiện nay, đa số người dân có những triệu chứng bệnh lý thông thường như nhức đầu, đau bụng, mẩn đỏ,... thường tự ý mua thuốc điều trị dễ dàng, thuận lợi mà không phải đến cơ sở y tế khám bệnh, chữa bệnh hay cần có đơn thuốc của bác sĩ. Do đó, cần phải có cơ chế quản lý hiệu quả hơn trong việc mua, bán thuốc. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu có quy định chi tiết về danh mục thuốc, hình thức kinh doanh, đối tượng được phép mua hoặc bán thuốc theo phương thức thương mại điện tử; phải giới hạn đối tượng mua bán để tạo sự minh bạch của quy định, tránh rủi ro có thể phát sinh nhằm bảo vệ sự an toàn của người sử dụng.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên cũng đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, bổ sung cụ thể hơn các quy định về điều kiện thành lập, cách thức hoạt động cũng như cơ chế quản lý trường hợp có kinh doanh theo phương thức thương mại điện tử để có căn cứ xem xét, bảo đảm tính khả thi và đồng thuận. Đại biểu bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến quy định siết chặt hình thức kinh doanh, mua bán qua môi trường mạng.

Để bảo vệ người tiêu dùng mua được thuốc đúng chất lượng, tránh tình trạng bị lừa đảo, đại biểu đề nghị bổ sung quy định về kiểm tra, kiểm định chất lượng thuốc trước khi cấp giấy phép lưu hành. Bên cạnh đó, phải có những biện pháp, chế tài đối với các tổ chức, cá nhân sản xuất thuốc giả, kém chất lượng và có đánh giá tác động, đánh giá lợi ích, rủi ro, hậu quả với người bệnh khi mua thuốc trực tuyến, mức độ kiểm soát của cơ quan quản lý nhà nước, đồng thời rà soát quy định về thương mại điện tử để đảm bảo phù hợp với Luật Giao dịch điện tử.

Đại biểu Lã Thanh Tân - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng

Cũng quan tâm về vấn đề này, đại biểu Lã Thanh Tân - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng cho rằng, cần có quy định cụ thể hơn nữa về các loại thuốc được kinh doanh theo phương thức thương mại điện tử cũng như đối tượng được tham gia mua bán, cách thức tư vấn, hướng dẫn sử dụng thuốc, trách nhiệm của các bên liên quan khi xảy ra sự cố, các điều kiện để cho phép tổ chức sàn giao dịch điện tử đối với dược phẩm.

Dự thảo Luật cũng bổ sung khoản 4 vào sau khoản 3 Điều 42, trong đó điểm đ quy định "Không được kinh doanh dược trên mạng xã hội và các hình thức kinh doanh điện tử khác ngoài các hình thức quy định tại khoản 1a Điều này.” Đại biểu đề nghị rà soát lại tính phù hợp của quy định này với một số luật hiện hành như Luật Thương mại, Luật Giao dịch điện tử. Bên cạnh đó, với sự phổ biến, đa dạng của mạng xã hội và những tiện ích như hiện nay, việc quy định như dự thảo Luật có thể làm hạn chế quyền cũng như cơ hội khai thác thế mạnh, tiện ích của mạng xã hội đối với các chủ thể kinh doanh dược. Vì vậy, đại biểu đề nghị cần có quy định chế tài giám sát cụ thể hoạt động kinh doanh này thay vì quy định cấm như dự thảo Luật.

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Anh Trí - Đoàn đại biểu Quốc hội Tp.Hà Nội nêu rõ, hiện nay, việc mua hàng qua mạng nói chung ở nước ta còn trôi nổi, dễ mua phải hàng hóa kém chất lượng. Tuy nhiên, về khía cạnh khác, việc mua bán hàng qua mạng là xu hướng lớn của thế giới, nếu bán hàng đạt chuẩn, đạt chất lượng thì sẽ mang lại lợi ích cho người tiêu dùng và xã hội. Do đó, đại biểu cho rằng, vấn đề đặt ra là cần có quy định nhằm đảm bảo các chủ thể không làm được điều xấu, không làm được điều sai và quan điểm đó phải xuyên suốt từ khâu quảng bá, giới thiệu địa điểm, ship hàng, giá cả, cách kiểm tra, việc đổi thuốc khi không như chất lượng quảng cáo. Đồng thời, cần có chế tài đủ nặng, đủ mạnh và quy định chặt chẽ, đầy đủ hơn việc bán thuốc bằng phương thức thương mại điện tử so với bán các loại hàng hóa khác, trong đó lưu ý chỉ có các nhà thuốc có tên tuổi, uy tín, địa chỉ, người chủ đứng tên rõ ràng, có chuyên gia tư vấn và có đầu mối liên hệ khi cần mới được phép bán thuốc qua mạng./.

Minh Thành