'Rồng đen – Voi đỏ': Bản lĩnh doanh nhân Việt đầu thế kỷ XX

Sách "Rồng đen – Voi đỏ: Một nghiên cứu về doanh nhân Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX" của tác giả Võ Phúc Toàn

NXB Tổng hợp TP.HCM vừa giới thiệu đến bạn đọc sách Rồng đen – Voi đỏ: Một nghiên cứu về doanh nhân Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX của tác giả Võ Phúc Toàn. Tập sách là bức tranh lịch sử về thế hệ tiên phong của giới doanh nhân Việt Nam cùng trải qua những bước thăng trầm cùng với đất nước từ đầu thế kỷ XX

Sách dày 280 trang, gồm hai phần chính: “Doanh nhân Việt Nam trên trường kinh tế nửa đầu thế kỷ XX” và “Dấu ấn hiện đại hóa trong sinh hoạt kinh tế, hoạt động xã hội và chính trị của doanh nhân Việt Nam”.

Theo tác giả, cuộc xâm lược của thực dân Pháp đã đặt người Việt vào hoàn cảnh bị lệ thuộc, song cũng là bước ngoặt khiến tầng lớp doanh nhân mới ra đời. Họ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ giới thương nhân Pháp và Hoa kiều, song vẫn bền bỉ tìm đường khẳng định vị thế.

Trong gian khó, doanh nhân Việt gắn kết nhau bằng mục tiêu chung, vì độc lập và thịnh vượng dân tộc. Chính tinh thần ấy đã tạo nên một làn sóng chuyển đổi tư duy mạnh mẽ trong kinh tế và xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX.

Cùng với quá trình giao thương mở rộng, người Việt nhanh chóng học hỏi mô hình kinh doanh hiện đại, biết quảng cáo, xây dựng thương hiệu và cạnh tranh bình đẳng.

Từ đó, hàng loạt doanh nghiệp và sản phẩm tiêu biểu ra đời như: Hãng tàu của Bạch Thái Bưởi, Quảng Hưng Long, nước mắm Vạn Vân, nước mắm Liên Thành, “Xà bông Cô Ba - Savon Việt Nam” (Công ty Trương Văn Bền và các con), hãng sơn Résistanco, Quảng Hưng Long, Đồng Lợi Tế, Đồng Lợi…

Những tên tuổi như Lương Khắc Ninh, Bạch Thái Bưởi, Lương Văn Can, Trương Văn Bền, Nguyễn Háo Vĩnh, Nguyễn Sơn Hà... đã đặt nền móng cho triết lý và đạo đức kinh doanh Việt Nam, hun đúc nên tinh thần tự cường và ý chí độc lập của dân tộc.

Trong số đó, nước mắm Liên Thành với biểu tượng “Voi đỏ” là thương hiệu hiếm hoi còn tồn tại đến nay. Ra đời từ phong trào Duy Tân, Liên Thành thể hiện tư duy tiến bộ qua việc xây dựng đoàn thể nghề nghiệp, phát triển nhãn hiệu và quảng bá sản phẩm. Biểu tượng “voi đỏ” gợi nhớ đến sức mạnh, tinh thần đoàn kết – biểu trưng cho khát vọng vươn lên của doanh nhân Việt.

Tương tự, hình ảnh “Rồng đen” của Công ty Háo Vĩnh – doanh nghiệp do Nguyễn Háo Vĩnh, một thanh niên từng tham gia phong trào Đông Du sáng lập là minh chứng cho ý chí tranh thương và cải tiến.

Dù kinh doanh hàng nhập khẩu, ông vẫn nỗ lực cải tiến nhãn hiệu kinh doanh của công ty để thích ứng với tâm hồn người Việt. Điều này phản ánh những nỗ lực của người Việt để đạt hiệu quả cao nhất cũng như cải thiện vị thế của họ trên trường kinh tế.

Tác giả lý giải, “Rồng” – chúa tể bầu trời và “Voi” – vua của đất liền là hai biểu tượng gần gũi trong văn hóa Việt, đồng thời tượng trưng cho bản lĩnh và trí tuệ của giới doanh nhân đầu thế kỷ XX. Cặp hình tượng này trở thành cảm hứng để ông đặt tên cho công trình của mình là Rồng đen - Voi đỏ: Một nghiên cứu về doanh nhân Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX.

Nhận xét về tác phẩm, PGS.TS Trần Thuận cho rằng, điều thú vị là tác giả chọn hai biểu tượng tiêu biểu của thương hiệu Việt để đặt tên cho cuốn sách. Khi thương hiệu mang hồn cốt dân tộc, giá trị lịch sử và tư tưởng của nó được nhân lên gấp bội.

Rồng đen – Voi đỏ là cách đặt tên vừa độc đáo, vừa chứa đựng thông điệp sâu sắc: bản lĩnh doanh nhân Việt đã góp phần làm nên sự trưởng thành của dân tộc.

Tác giả Võ Phúc Toàn chia sẻ: “Tôi luôn tự hỏi: Liệu người Việt có thể xây dựng nên những thương hiệu lớn, bền vững cùng thời gian không? Từ các cuộc vận động thay đổi tư duy kinh tế đầu thế kỷ XX cũng như thực tế hoạt động của giới doanh nhân trong nửa đầu thế kỷ XX đã cho thấy khả năng hoạt động trong lĩnh vực thương mại cũng như kỹ nghệ của người Việt”.

Tác phẩm không chỉ là nghiên cứu lịch sử kinh tế mà còn là lời tri ân dành cho lớp doanh nhân tiền bối – những người đã đặt nền móng cho tinh thần thực nghiệp, ý thức tự lực và khát vọng hội nhập của Việt Nam.

Tác giả Võ Phúc Toàn quê Củ Chi, TP.HCM. Hiện học tập và công tác tại Khoa Lịch sử, Trường ĐH KHXH&NV (ĐH Quốc gia TP.HCM).

TÙNG THƯ; ảnh: NXB