Săn ba khía nơi rừng ngập mặn miền Tây

Cuối tháng 6, ở Cà Mau mưa nhiều, đó cũng là lúc những sản vật rừng như ba khía, ốc len… rời hang dạo chơi “tắm mát” và tìm kiếm bạn tình để sinh sản, "góp phần" tái tạo nguồn lợi dưới tán rừng. Vùng rừng ngập mặn Cà Mau vốn nổi tiếng với nhiều sản vật trứ danh được khách gần xa ưa chuộng mỗi khi đến nơi này tham quan, du lịch. Có dịp trải nghiệm, cùng bà con nông dân vào rừng lội bùn vạch tìm hang ba khía để đặt rập cũng là điều thú vị.

Nghề bắt ba khía của người dân vùng rừng ngập mặn Cà Mau đã có từ rất lâu, chỉ có điều khá vất vả bởi phải lặn lội khắp nơi ở bìa rừng. Vì vậy, để đỡ nhọc công tốn sức, những người thợ rừng đã mạnh dạn “cách tân” bằng cách dùng rập chuột đặt ở cửa hang để bắt ba khía. Cách làm mới, sáng tạo này đem lại hiệu quả cao, được nhiều nông dân thực hiện. Bắt ba khía được xem là nghề “hái ra tiền” của những nông dân ven rừng vốn không có việc làm ổn định.

Rập chuột được dùng làm bẫy bắt ba khía là sáng kiến mới của những người ở rừng ngập mặn Cà Mau

Trong màn mưa lất phất những ngày cuối tháng 6, chúng tôi có dịp theo chân “thợ rừng” Trần Văn Linh ngụ huyện Ngọc Hiển vào rừng đặt rập bắt ba khía. Gọi là thợ rừng vì những người này thường xuyên vào rừng săn bắt nhiều loại sản vật trong rừng tự nhiên để bán cho các vựa thu mua ở địa phương. Họ đi rừng rất chuyên nghiệp nên biết xác định mọi phương hướng, chẳng bao giờ sợ lạc. Chuyện ăn bờ ngủ bụi trong rừng với họ là chuyện thường ngày. Có người sống trong rừng như vậy hàng chục năm qua. Với họ, rừng là máu thịt, là nguồn sống, đã cưu mang, nuôi mình.

“Trời mưa mát mẻ nên ba khía ra khỏi hang tìm kiếm bạn tình. Mùa này rất dễ bắt được ba khía trứng. Ba khía thường có quanh năm, để bắt được ba khía chất lượng ngon, thịt chắc và nhiều gạch, nên đi bắt vào lúc tối trời. Còn khi sáng trăng thường thịt ba khía chưa đạt tới độ ngon nhất định”, ông Linh nói. Ông cũng cho biết, với những người lao động phổ thông thì việc tìm kiếm một việc có thu nhập cao ở quê là rất khó. Bởi thế, nghề “thợ rừng” vốn được xem là lựa chọn phù hợp nhất của nhiều người dân địa phương.

“Nghề này rất thú vị và chủ động được thời gian. Hôm nào khỏe, cứ đi rừng là có tiền. Siêng năng thì thu nhập cao. Hôm nào vô mánh có thể kiếm tiền triệu, còn trung bình thì cũng vài ba trăm nghìn. Nói chung, nghề săn ba khía trong rừng tuy cực nhưng sống được. Mình khỏi lệ thuộc vào ai, khi nào mệt thì mình nghỉ ít hôm, lúc đó là không có tiền”, ông Linh cười bảo.

"Thợ rừng" Trần Văn Linh len lỏi các tuyến kênh ven rừng tìm hang ba khía

Dụng cụ hành nghề được “thợ rừng” Trần Văn Linh mang theo để đặt bẫy ba khía khá đơn giản và chẳng cần mồi. Chỉ cần những chiếc rập chuột, đem theo đồ ăn thức uống trong ngày là có thể bám rừng cả ngày. Mồi để dẫn dụ ba khía sập bẫy chỉ cần mắc lá cây đước hoặc cây mắm vào rập rồi tìm cửa hang đặt là có thể bắt được ba khía.

“Hang ba khía có khắp nơi dưới tán rừng, mình chỉ tìm cửa hang đặt rập. Khi ba khía rời hang, chúng nhìn thấy lá cây treo trong rập là bò vào là dính bẫy liền. Thông thường, sau khi đặt bẫy xong mình chỉ cần nghỉ ngơi tầm khoảng 30 phút là có thể đi thăm bẫy. Tôi có khoảng một trăm cái rập, hôm nào vô mánh thì bắt được từ 5 - 7 kg, thất thì cũng 3 - 4 kg. Nghề này tuy thu nhập không cao nhưng cũng đủ trang trải cuộc sống gia đình”, ông Linh nói.

Hiện ba khía được các vựa thu mua với giá khá cao, khoảng 70.000 đồng/kg. Với mức giá này, trung bình mỗi ngày thợ rừng như ông Linh bỏ túi hơn 200.000 đồng. Đây là khoản thu nhập đáng kể đối với nhiều người dân vùng quê hiện nay. Ba khía được chế biến thành nhiều món ăn như luộc, rang me và đặc biệt nhất phải kể đến là món ba khía muối - món ăn đặc sản trứ danh của vùng đất Rạch Gốc, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau.

Ba khía dính bẫy

Len lỏi trong rừng sâu hơn nửa ngày, lúc này tôi và “thợ rừng” Trần Văn Linh cũng đã thấm mệt. Sau khi chiếc rập cuối cùng được thu về, mấy con ba khía với 2 chiếc càng đỏ tươi đã nằm bên trong. Đó cũng là lúc chúng tôi kết thúc cuộc rong ruổi trong rừng bẫy bắt ba khía. “Nay tầm hơn 4kg, như vậy là thành công rồi. Ta về thôi”, nói rồi ông Linh nổ máy điều khiển vỏ lãi phóng vèo ra khỏi cánh rừng đước bạt ngàn khi cơn mưa chiều tuôn xuống.

Ba khía sinh sống nhiều ở vùng bãi bồi, vuông tôm ven rừng ngập mặn ở Cà Mau. Trong đó, chúng tập trung nhiều ở các huyện như Năm Căn, Ngọc Hiển, Đầm Dơi… Đây là sản vật rừng được thiên nhiên ban tặng cho người nghèo, và ngày nay là “món ăn nhà giàu”, là đặc sản vùng đất mũi Cà Mau được dùng làm quà biếu tặng trong các dịp lễ tết hoặc tặng khách phương xa. Hiện ba khía muối là sản phẩm OCOP của tỉnh Cà Mau được nhiều du khách sành ăn trong và ngoài nước biết đến.

Một lãnh đạo xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển cho hay: “Địa phương có rất nhiều người sống bằng nghề bắt ba khía. Có thể con ba khía ngày xưa không có giá trị nhưng giờ đây đã trở thành đặc sản, là món ăn của những người giàu nên rất được ưa chuộng. Nhiều người từ nơi khác đến địa phương thuê mướn vuông chủ yếu để bắt ba khía. Có thể nói, ba khía là sản vật được thiên nhiên ban tặng cho vùng bãi bồi rừng ngập mặn. Chính quyền địa phương đã kêu gọi bà con có kế hoạch bảo tồn, tái sinh để phát huy giá trị kinh tế của con ba khía, như không bắt những con nhỏ chưa đủ kích cỡ hoặc ba khía trứng sắp sinh sản... Có như vậy thì nguồn lợi ba khía mới tồn tại được”.

Trần Khải