Sản xuất nông nghiệp xanh: Cần tăng tỷ lệ phân bón hữu cơ

Phát triển nông nghiệp bền vững từ sử dụng phân bón hợp lý. Ảnh: H.C.

Ô nhiễm nguồn nước, phát thải khí nhà kính

Trong nhiều thập kỷ qua, phân bón luôn được coi là yếu tố quan trọng giúp nâng cao năng suất, cũng như đảm bảo an ninh lương thực cho Việt Nam. Mỗi năm Việt Nam tiêu thụ trên 10 triệu tấn phân bón, nhưng tỷ lệ phân hữu cơ chỉ chiếm chưa tới 15%. Điều này cho thấy sản xuất nông nghiệp vẫn phụ thuộc vào phân hóa học. Chưa hết, nhiều nông dân vẫn có thói quen “bón phân nhiều cho chắc ăn”, dẫn đến việc sử dụng quá liều lượng, thiên lệch về phân vô cơ, trong khi bỏ qua phân hữu cơ hoặc vi sinh. Thực tế này làm gia tăng tình trạng rửa trôi, ô nhiễm nguồn nước và phát thải khí nhà kính...

Theo TS Mai Thành Luân, giảng viên Khoa Nông lâm ngư nghiệp - Trường Đại học Hồng Đức, không thể phủ nhận vai trò to lớn của phân bón đối với cây trồng, vậy nhưng việc lạm dụng phân bón hóa học sẽ làm hệ vi sinh vật đất chết dần. Trong khi đó, vi sinh vật đất đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc vận chuyển và lấy dinh dưỡng về cho rễ cây. Thiếu vi sinh vật, đất sẽ bạc màu, chai cứng.

Một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng lạm dụng phân bón là do nông dân còn thiếu kiến thức khoa học. Phần lớn bà con bón phân theo kinh nghiệm, nghe theo quảng cáo, thay vì tuân thủ khuyến cáo kỹ thuật. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp phân bón vẫn tập trung chủ yếu vào bán hàng, chưa thực sự đồng hành với nông dân trong khâu hướng dẫn sử dụng. Điều này dẫn đến tình trạng “cung nhiều nhưng chưa đúng”, gây lãng phí và kém hiệu quả.

Giới chuyên gia cho rằng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân. Nhà khoa học giữ vai trò nghiên cứu, đưa ra quy trình bón phân chuẩn theo từng loại cây trồng, vùng sinh thái, trong khi doanh nghiệp đóng vai trò cầu nối, đưa kiến thức và sản phẩm phù hợp đến tận tay người sản xuất.

Chú trọng nông nghiệp xanh

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung, phân bón đóng vai trò quan trọng vì góp từ 30-60% giá trị đầu vào của vật tư nông nghiệp và làm tăng năng suất cây trồng. Do vậy cần xác định việc sản xuất, sử dụng phân bón hữu cơ là giải pháp lâu dài dựa trên cơ sở ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ hiện đại kết hợp với kinh nghiệm truyền thống, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế về nguồn nguyên liệu hữu cơ sẵn có trong nước để thay thế một phần phân bón vô cơ, giảm sự phụ thuộc vào phân bón nhập khẩu, phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững.

Theo các chuyên gia, để xây dựng nền nông nghiệp bền vững theo hướng tuần hoàn và tăng trưởng xanh, giảm phát thải khí nhà kính, ngành nông nghiệp cần tăng tỉ lệ sử dụng phân bón hữu cơ lên ít nhất 30% vào năm 2030.

Theo PGS.TS Trần Minh Tùng - Viện Thổ nhưỡng Nông hóa thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), việc sử dụng phân bón hợp lý, an toàn và hiệu quả không chỉ là yêu cầu để nâng cao năng suất, mà còn là điều kiện tiên quyết cho một nền nông nghiệp xanh, bền vững. Đây là xu hướng tất yếu khi Việt Nam đang hướng đến các tiêu chuẩn xuất khẩu cao hơn, đặc biệt là hướng đến các thị trường châu Âu, Mỹ và Nhật Bản, vốn rất khắt khe về dư lượng hóa chất. Thời gian qua Nhà nước cũng đã có nhiều chính sách nhằm khuyến khích sử dụng phân bón hữu cơ, vi sinh. Tuy nhiên, theo phản ánh từ nhiều hợp tác xã, giá phân hữu cơ hiện vẫn cao hơn nhiều so với phân vô cơ, khiến nông dân khó tiếp cận. Do đó, cần thêm các cơ chế hỗ trợ như giảm thuế, trợ giá hoặc tín dụng ưu đãi để phân hữu cơ có sức cạnh tranh trên thị trường.

NAM ANH