Sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, tái cấu trúc bộ máy từ cơ sở: Kỳ 1- Bộ máy cấp xã - Không thể mãi cồng kềnh
Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đang được cả hệ thống chính trị tỉnh Bắc Kạn tích cực vào cuộc và Nhân dân đồng thuận, tạo ra luồng sinh khí mới trong hành trình phát triển của địa phương với bước chuyển động từ sáp nhập cấp xã.
Với nhiều xã chỉ có trên dưới 1.000 dân nhưng bộ máy cồng kềnh và ngân sách tiêu tốn hàng tỷ đồng mỗi năm, việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã không chỉ là chủ trương của Đảng mà còn là bước đi cấp thiết để tinh gọn bộ máy, tiết kiệm nguồn lực và mở lối cho phát triển. Bắc Kạn là một trong những địa phương quyết liệt hiện thực hóa chủ trương này, với sự đồng thuận từ cả hệ thống chính trị và người dân.
Xã “tí hon”
Cao Sơn là xã vùng cao của huyện Bạch Thông, nơi sinh sống của đa số đồng bào Nùng, Tày. Mặc dù diện tích tự nhiên lên đến hơn 6.000ha nhưng dân số chưa đến 1.000 người. Xã hiện có 06 thôn, bộ máy hành chính gồm 20 cán bộ, công chức. Để bảo đảm hoạt động bình thường của bộ máy hành chính, mỗi năm, ngân sách nhà nước cấp khoảng 5 – 6 tỷ đồng cho chi tiêu thường xuyên, chưa kể nguồn ngân sách cấp cho sự nghiệp giáo dục, y tế.
So sánh là khập khiễng, song thực tế số dân của Cao Sơn chỉ tương đương với một tổ dân phố tại thành phố Bắc Kạn. Nhưng vì là đơn vị hành chính cấp xã nên hằng năm ngân sách cấp cho địa phương để vận hành bộ máy và đầu tư phát triển kinh tế - xã hội là không hề nhỏ.
Dân số ít, kinh tế chậm phát triển, mỗi năm nguồn thu thuế của cả xã chỉ tính bằng con số vài chục triệu đồng. Điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, nhất là các hoạt động cộng đồng cần nguồn nhân lực lớn.
Không chỉ riêng Cao Sơn, các xã thuộc diện “tí hon” về quy mô dân số (hơn 1.000 người) và "nhỏ bé" về kinh tế là không hiếm ở Bắc Kạn. Đất rộng, dân cư thư thớt, địa hình chia cắt là những nguyên nhân cản trở sự phát triển của nhiều địa phương.
Sáp nhập là nhu cầu cấp thiết
Năm 2020, xã Quân Hà (Bạch Thông) được thành lập từ hai xã Quân Bình và Hà Vị. Dù số lượng công chức ban đầu lên đến 33 người, nhưng nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, bố trí, sắp xếp theo nhiều phương án khác nhau giúp bộ máy dần ổn định, biên chế giảm về theo đúng quy định. Hơn 01 năm sau sáp nhập, Quân Hà được công nhận đạt chuẩn xã nông thôn mới, quy mô kinh tế, đời sống của người dân được nâng cao.
Tại Bắc Kạn, việc triển khai sáp nhập theo Nghị quyết số 855 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội được thực hiện đồng bộ, bài bản và đúng kế hoạch. Tỉnh đã sắp xếp 22 xã với 30 đơn vị hành chính trong diện liên quan, giảm từ 122 xuống còn 108 đơn vị cấp xã.
Nhiều xã sau sáp nhập đã ổn định bộ máy từ sớm và từng bước hoạt động hiệu quả, như: Quân Hà (Bạch Thông), Trần Phú, Văn Vũ (Na Rì), Yên Phong (Chợ Đồn)… Đây là minh chứng cho tính đúng đắn, hiệu quả Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Dựa trên thành quả này, xét tình hình thực tiễn của địa phương và đối chiếu với các tiêu chuẩn của Trung ương thì việc tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn tỉnh là cần thiết, phù hợp với xu thế phát triển mới của đất nước.
Thực tiễn cho thấy, nhiều xã, phường chưa đạt chuẩn về quy mô dân số, diện tích, trong khi bộ máy hành chính lại cồng kềnh, gây lãng phí nguồn lực và giảm hiệu quả quản lý, là nguyên nhân sâu xa khiến việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã trở thành yêu cầu cấp thiết.
Số lượng đơn vị hành chính nhiều, quy mô đơn vị hành chính nhỏ, gây khó khăn, phân tán nguồn lực đầu tư phát triển; tổ chức bộ máy, biên chế của các cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị ở địa phương lớn, ngân sách nhà nước chi cho hoạt động của bộ máy, xây dựng trụ sở, mua sắm mới trang thiết bị làm việc tăng... Do đó, tinh gọn cấp xã là nhu cầu cấp thiết, hướng đến nền hành chính nhà nước hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Thực hiện Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính năm 2025, Bắc Kạn đã chủ động, tích cực tiến hành sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã. Theo đó, tỉnh sắp xếp 108 xã, phường, thị trấn thành 37 đơn vị hành chính cấp xã mới, trong đó xã Thượng Quan (Ngân Sơn) giữ nguyên hiện trạng.
Sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, cùng sự đồng thuận cao của Nhân dân là yếu tố then chốt giúp Bắc Kạn triển khai thành công việc tinh gọn cấp xã. Dù còn khó khăn về nhân lực, cơ sở vật chất, song với quyết tâm chính trị và tinh thần trách nhiệm, các địa phương đang nỗ lực vượt khó, sớm đưa đơn vị hành chính mới vận hành ổn định, hiệu quả./. (Còn tiếp).
