Sắp xếp lại tổ chức thống kê, khắc phục việc trùng lặp, sai lệch số liệu

Chiều 21/11, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê.

Hình thành hệ thống thông tin thống kê nhà nước xuyên suốt

Trước phiên thảo luận, Bộ Tài chính đã có báo cáo dự kiến tiếp thu giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội phát biểu tại tổ. Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, dự thảo luật đã được tiếp thu rất cầu thị và bảo đảm chất lượng.

Các đại biểu tán thành với phạm vi sửa đổi bổ sung tập trung vào những vấn đề cấp thiết, đáp ứng việc ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong triển khai thực hiện nhiệm vụ thống kê; việc điều chỉnh thẩm quyền ban hành hệ thống chỉ tiêu thống kê, chế độ báo cáo thống kê, nhằm đẩy mạnh phân quyền trong lĩnh vực thống kê phù hợp với thực tiễn quản lý…

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) phát biểu tại phiên họp.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị rà soát, xác định rõ chức năng nhiệm vụ sau khi sắp xếp lại tổ chức bộ máy các cơ quan thống kê trung ương, cấp cơ sở; làm rõ phạm vi thu thập công bố số liệu gắn với địa bàn cấp xã và chức năng nhiệm vụ của các cái cơ quan trên địa bàn, cách thức tổ chức bảo đảm phù hợp, khả thi về cơ chế phối hợp chia sẻ thông tin dữ liệu.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định rõ hơn về phương thức, cơ chế phối hợp, cơ chế liên thông, kết nối, tích hợp, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia, các bộ ngành và địa phương, tránh việc không thống nhất, chênh lệch số liệu…

Báo cáo làm rõ hơn một số nội dung tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, ở phạm vi sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất nội dung sửa đổi tập trung vào các vấn đề cấp thiết nhằm đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo trong triển khai nhiệm vụ thống kê.

Liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, tổ chức thống kê nhà nước, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Bộ trưởng giải thích, trước đây có Tổng cục Thống kê. Thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương, Bộ Tài chính đã chuyển một số mô hình Tổng cục xuống Cục, trong đó Tổng cục Thống kê thành Cục Thống kê. Theo mô hình mới phù hợp mô hình chính quyền hai cấp, ở địa phương có cơ quan thống kê cấp tỉnh và cấp cơ sở, chính là cấp xã. Để sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực, một cơ sở thống kê ở cấp xã không chỉ phục vụ một xã mà quản lý tối thiểu ba xã, bình quân 5 đến 6 xã.

Về hệ thống thông tin và hệ thống chỉ tiêu thống kê, dự thảo Luật quy định hình thành hệ thống thông tin thống kê nhà nước xuyên suốt từ trung ương đến cấp xã, từ bộ, ngành đến sở ngành thống kê tỉnh, thành phố.

Trong đó, hệ thống thông tin thống kê nhà nước bao gồm: hệ thống thông tin thống kê quốc gia, hệ thống thông tin thống kê bộ ngành, hệ thống thông tin thống kê cấp tỉnh, hệ thống thông tin thống kê cấp xã. Các hệ thống chỉ tiêu được xây dựng tương ứng. Ví dụ, hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp xã là những thông tin chính, cơ bản của hệ thống thông tin thống kê cấp xã.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại phiên họp.

Ban hành chế độ báo cáo thống kê cấp tỉnh, cấp xã

Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định về hệ thống chỉ tiêu thống kê liên quan nhiều ngành, nhiều lĩnh vực và liên kết vùng. Nội dung này đang được quy định tại Điều 10 Nghị định 94 hướng dẫn Luật Thống kê.

Thực tế, Việt Nam hiện có nhiều bộ chỉ tiêu thống kê liên ngành như phát triển bền vững, kinh tế số, logistics, phát triển giới quốc gia. Các bộ chỉ tiêu này do bộ, ngành ban hành nhằm phục vụ quản lý điều hành trong lĩnh vực liên quan nhiều ngành. Việc bổ sung quy định vào Luật nhằm thể chế hóa thực tiễn, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho thống kê liên ngành, tăng tính thống nhất, đồng bộ, khả năng so sánh thông tin giữa các vùng, ngành, lĩnh vực; phục vụ hoạch định chính sách, điều hành kinh tế – xã hội, hội nhập quốc tế.

Về Danh mục chỉ tiêu thống kê quốc gia, trong lần sửa đổi này, Bộ Tài chính chưa đề xuất sửa đổi do Danh mục chỉ mới ban hành tại Luật Thống kê cuối năm 2021. Các chỉ tiêu mới, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế số và phát triển bền vững, đã được cụ thể hóa tại văn bản hướng dẫn dưới luật. Các chỉ tiêu hiện nay cơ bản đáp ứng yêu cầu nên chưa đặt vấn đề sửa đổi.

Về chế độ báo cáo thống kê, dự thảo bổ sung quy định về chế độ báo cáo thống kê cấp xã và giao Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành. Quy định này nhằm bảo đảm thu thập thống kê phục vụ quản lý điều hành cấp xã, hình thành hệ thống thông tin thống kê quốc gia và cấp tỉnh.

Bộ trưởng Bộ Tài chính sẽ ban hành chế độ báo cáo thống kê cấp tỉnh, cấp xã gồm hệ thống biểu báo cáo và hướng dẫn ghi chép áp dụng thống nhất toàn quốc, không trùng lắp, không làm tăng khối lượng công việc cấp xã. Khi ban hành chế độ thống kê, chúng ta sẽ bảo đảm tính thống nhất, tránh chồng chéo, tránh bỏ lọt giữa cơ quan thống kê và các cơ quan khác.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp.

Liên quan ý kiến đại biểu Phạm Văn Hòa về việc có sự sai lệch dữ liệu dân cư giữa cơ quan thống kê và cơ quan khác, Bộ trưởng khẳng định tới đây tình trạng này sẽ được hạn chế đáng kể, hoặc không còn.

Nguyên nhân số liệu sai lệch hiện nay chủ yếu do dữ liệu dân cư chưa được số hóa hoàn chỉnh. Ngoài ra, còn do ở một số nơi, người dân sinh con nhưng chưa kịp thời đăng ký, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tới đây, khi số hóa dữ liệu dân cư hoàn chỉnh, việc quản lý sẽ tốt hơn.

Hoàng Yến