Sẽ có chế tài xử lý doanh nghiệp có 'vốn ảo', khai khống vốn điều lệ

Ngày 9/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình Quốc hội dự thảo Luật điều chỉnh, bổ sung một số điều khoản của Luật Doanh nghiệp.

Điểm đáng chú ý trong dự thảo là việc bổ sung các quy định nhằm tăng cường công tác giám sát, kiểm tra cũng như áp dụng chế tài xử lý cụ thể đối với những doanh nghiệp không góp đủ vốn điều lệ theo cam kết, doanh nghiệp sử dụng vốn ảo hoặc kê khai sai lệch số vốn điều lệ.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Dự thảo còn có điều chỉnh, bổ sung khoản Điều 215 để làm rõ phạm vi và trách nhiệm quản lý nhà nước của UBND cấp tỉnh. Cụ thể, UBND địa phương sẽ đảm nhận vai trò tổ chức đăng ký kinh doanh, tiến hành thanh tra, kiểm tra và giám sát doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, các đơn vị này còn có nhiệm vụ ban hành quy trình kiểm tra giám sát đăng ký kinh doanh và soạn thảo quy chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương về quản lý doanh nghiệp sau khi được đăng ký thành lập.

Theo thông tin từ cơ quan soạn thảo, trong thời gian qua, đã xuất hiện nhiều trường hợp “vốn ảo”, kê khai khống vốn điều lệ, thành lập doanh nghiệp ảo hay “núp bóng” góp vốn, mua cổ phần để chiếm đoạt quyền kiểm soát. Những hành vi này thường nhằm thực hiện các giao dịch vi phạm pháp luật, như mua bán hóa đơn giá trị gia tăng, vay vốn ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Vì lý do đó, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng, việc bổ sung các quy định mới có nhiệm vụ tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp, đặc biệt chú trọng vào kiểm soát “hậu kiểm” nhằm giảm thiểu tình trạng vốn ảo, kê khai khống vốn điều lệ và từ đó nâng cao tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật, có một số ý kiến cho rằng việc đăng ký và tăng vốn điều lệ hiện nay còn nhiều bất hợp lý, dẫn đến thực trạng các công ty áp dụng tăng vốn “ảo” trước khi trở thành công ty đại chúng hoặc thành lập doanh nghiệp để thực hiện giao dịch mua bán, sử dụng hóa đơn không hợp pháp, gian lận trong việc sử dụng hóa đơn, chiếm đoạt nguồn thuế của ngân sách Nhà nước, vay vốn ngân hàng hay phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Do vậy, có đề nghị nghiên cứu và bổ sung các quy định cụ thể về thủ tục đăng ký vốn ban đầu, từ điều kiện, hồ sơ cho đến định giá tài sản, nhằm tăng tính minh bạch và đảm bảo việc kiểm tra được tiến hành chặt chẽ ngay từ giai đoạn thành lập doanh nghiệp.

Tuy nhiên, theo các cơ quan soạn thảo, việc yêu cầu cung cấp các giấy tờ chứng minh năng lực tài chính trong quá trình thành lập và góp vốn doanh nghiệp có thể tạo ra gánh nặng chi phí bổ sung, không phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước khi cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh trong năm 2025 và 2026.

Về phía cơ quan thẩm tra, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đã kiến nghị cân nhắc lại nội dung quy định liên quan đến việc ban hành quy chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương trong quản lý doanh nghiệp sau khi đăng ký thành lập. Điều này bởi vì các cơ quan chuyên môn và tổ chức hành chính đều thuộc trực thuộc Ủy ban nhân dân và chịu sự chỉ đạo, điều hành của Chủ tịch UBND, chứ không phải là các cơ quan có chức năng độc lập riêng biệt.

H.A