Sửa Luật Đầu tư: Cần cắt giảm thực chất điều kiện đầu tư kinh doanh
Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tiếp tục nghiên cứu rà soát, tinh gọn, cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, cắt giảm thực chất điều kiện đầu tư kinh doanh, chỉ giữ lại những điều kiện thật sự cần thiết vì lý do hiến định là bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, đạo đức, sức khỏe cộng đồng.
Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 11/11, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).
Thu hẹp phạm vi các dự án phải xin chấp thuận chủ trương đầu tư
Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, dự thảo Luật thu hẹp và làm rõ phạm vi các dự án phải thực hiện chấp thuận chủ trương.
Theo đó, chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư phát triển hạ tầng trong một số lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm như cảng biển, sân bay, viễn thông, xuất bản, báo chí...; các dự án đề xuất sử dụng đất đai, khu vực biển; các dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường, tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường hoặc thực hiện tại khu vực có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh…
Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng. (Ảnh: Thủy Nguyên)
Đồng thời, không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư có đề nghị Nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân không thuộc diện phải có văn bản chấp thuận của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh theo quy định của pháp luật về đất đai; dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp.
Cùng đó là dự án đầu tư khai thác khoáng sản (không bao gồm dự án đầu tư khai thác khoáng sản ngoài khơi); dự án đầu tư xây dựng nhà ở (để bán, cho thuê, cho thuê mua), khu đô thị không phân biệt quy mô sử dụng đất hoặc quy mô dân số thuộc trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.
Nội dung quan trọng nữa trong lần sửa đổi này là việc tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư. Dự thảo phân cấp toàn bộ dự án thuộc thẩm quyền của Quốc hội cho Thủ tướng Chính phủ để đẩy nhanh quá trình thực hiện thủ tục.
Trong đó, đối với những dự án quan trọng, cần có cơ chế, chính sách đặc thù khác với quy định của luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư sau khi được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Ngoài ra, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thay cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Các đại biểu dự phiên họp sáng 11/11. (Ảnh: Thủy Nguyên)
Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, nhằm đơn giản hóa nội dung thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư, dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật quy định theo hướng lược bỏ, đơn giản hóa một số nội dung thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư có phạm vi rộng, trùng lặp với nội dung thẩm định ở các bước triển khai thực hiện dự án hoặc không thực sự cần thiết phải xem xét ngay ở giai đoạn chấp thuận chủ trương đầu tư.
Chẳng hạn như nội dung thẩm định liên quan đến công nghệ, nhà ở tiến độ…; xác định nội dung đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch có liên quan trực tiếp đến đề xuất thực hiện dự án (như quy hoạch ngành, quy hoạch tỉnh…).
Về thủ tục đầu tư đặc biệt (cơ chế luồng xanh), dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 36a Luật Đầu tư năm 2020 cho phép các dự án đầu tư tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và khu chức năng trong khu kinh tế được quyền lựa chọn đăng ký đầu tư theo thủ tục đầu tư đặc biệt (luồng xanh).
Tuy nhiên, có loại trừ một số dự án có tác động lớn đến phát triển kinh tế-xã hội, an ninh-quốc phòng như dự án sân bay, cảng biển… tại khu kinh tế, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và dự án đầu tư thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ.
Chuyển mạnh phương thức quản lý từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm"
Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh, Ủy ban nhất trí với Tờ trình số 1028/TTr-CP về sự cần thiết và quan điểm, mục tiêu sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư theo trình tự, thủ tục rút gọn. Hồ sơ dự án Luật đáp ứng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Đề nghị tiếp tục rà soát, bảo đảm thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, phát triển kinh tế tư nhân, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, hội nhập quốc tế, hợp tác đầu tư nước ngoài; bảo đảm an ninh quốc phòng, an sinh xã hội; cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục trong đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.
Đồng thời, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất về chính sách với các dự án luật đang trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. (Ảnh: Thủy Nguyên)
Để tiếp tục hoàn thiện quy định về chấp thuận chủ trương đầu tư, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tiếp tục nghiên cứu, lập luận kỹ lưỡng cơ sở, lý lẽ của việc bỏ toàn bộ thẩm quyền của Quốc hội trong việc chấp thuận chủ trương đầu tư; rà soát, hoàn thiện trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc phân cấp, phân quyền.
Đối với quy định tại khoản 21 Điều 25 dự thảo Luật về dự án đầu tư có yêu cầu cơ chế, chính sách đặc thù chưa được quy định tại luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có ý kiến kết luận về việc phải bảo đảm thực hiện theo đúng thẩm quyền quy định tại Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương và quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Theo đó, trường hợp cơ chế, chính sách đặc thù khác luật hoặc chưa quy định tại luật do Quốc hội ban hành thì thẩm quyền xem xét, quyết định thuộc về Quốc hội và phải quy định tại văn bản do Quốc hội ban hành (luật, nghị quyết của Quốc hội).
Có ý kiến đề nghị rà soát, tại điểm h khoản 8 Điều 10 Luật Tổ chức Chính phủ đã có quy định về nội dung này đối với các dự án quan trọng quốc gia; đối với các dự án đầu tư khác (ngoài dự án quan trọng quốc gia), đề nghị làm rõ tiêu chí, báo cáo cấp có thẩm quyền xin cơ chế cho phép thực hiện. Có ý kiến đề nghị nghiên cứu, tham khảo quy định về lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt tại Luật Đấu thầu, quy định về dự án đầu tư công đặc biệt tại Luật Đầu tư công.
Về ngành, nghề đầu tư kinh doanh, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tiếp tục nghiên cứu rà soát, tinh gọn, cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, cắt giảm thực chất điều kiện đầu tư kinh doanh, chỉ giữ lại những điều kiện thật sự cần thiết vì lý do hiến định là bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, đạo đức, sức khỏe cộng đồng.
Cùng với đó, có sự phân định rõ ràng giữa điều kiện hành nghề của cá nhân với điều kiện đầu tư kinh doanh của chủ thể đầu tư kinh doanh khi đầu tư, kinh doanh dưới hình thức một tổ chức, pháp nhân kinh doanh; tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, nghiên cứu quy định theo hướng không bãi bỏ ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, thay đổi phương thức quản lý, bỏ thủ tục hành chính “tiền kiểm”, chuyển sang quản lý theo nguyên tắc “hậu kiểm”.
