Sửa Luật Đầu tư công: Đề xuất tách giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương. Ảnh: MPI

Ngày 6/9, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức hội thảo lấy ý kiến các tỉnh, thành phố thuộc vùng miền núi phía bắc và Đồng bằng sông Hồng đối với dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi).

Dự kiến trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 8

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương nhìn nhận, Luật Đầu tư công năm 2019 đã quy định nhiều nội dung mới, cải cách, đột phá về tư tưởng và quan điểm quản lý đầu tư công.

Luật đã đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo sự chủ động, linh hoạt và năng cao trách nhiệm của người đứng đầu các Bộ, ngành, địa phương trong quản lý đầu tư công. Nhờ đó, nhiều dự án hạ tầng chiến lược, quan trọng đã được đưa vào khai thác, sử dụng, tạo kết quả rõ nét trong thực hiện đột phá chiến lược về kết cấu hạ tầng.

"Tuy nhiên, sau gần 5 năm thực hiện, Luật Đầu tư công năm 2019 cũng đã bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc cần xử lý, tháo gỡ. Một số quy định chưa phù hợp với tình hình thực tiễn, yêu cầu phát triển trong tình hình mới. Đồng thời, một số quy định cơ chế, chính sách thí điểm mới được Quốc hội ban hành cũng cần nghiên cứu để thể chế hóa tại Luật," Thứ trưởng Trần Quốc Phương chia sẻ.

Thời gian qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang gấp rút hoàn thiện các nội dung hồ sơ, thủ tục để trình Chính phủ hồ sơ xây dựng Luật Đầu tư công (sửa đổi).

Hồ sơ đề xuất xây dựng Luật đã được trình Chính phủ, sắp tới sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, với mục tiêu trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 8 theo quy trình một kỳ họp.

Nếu Luật được Quốc hội thông qua tại kỳ họp tới thì thời điểm có hiệu lực dự kiến vào 1/1/2025, như vậy sẽ kịp để triển khai công việc của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nói.

Ông Phương nhấn mạnh tới hai chủ trương lớn trong sửa Luật Đầu tư công lần này là đẩy mạnh phân cấp, tăng trách nhiệm về hiệu quả đầu tư và đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thời gian chuẩn bị dự án, bảo đảm sẵn sàng triển khai ngay khi có vốn.

Thể chế hóa các cơ chế, chính sách thí điểm, đặc thù

Về các nội dung sửa đổi, ông Nguyễn Đức Tâm, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, có 5 nhóm chính sách chính dự kiến sửa đổi tại Luật Đầu tư công.

Nhóm chính sách thứ nhất, thể chế hóa các cơ chế, chính sách thí điểm, đặc thù đã được Quốc hội cho phép áp dụng. Luật hóa các cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thí điểm để mở rộng phạm vi, đối tượng áp dụng.

Đáng chú ý, dự thảo đề xuất cho phép tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập đối với tất cả các nhóm dự án, thay vì chỉ với dự án quan trọng quốc gia và dự án nhóm A như quy định tại khoản 1 Điều 5 Luật hiện hành.

Theo đó, trường hợp thật sự cần thiết, tách riêng việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, đối với dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội xem xét, quyết định; đối với dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C do do cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án xem xét, quyết định theo thẩm quyền.

Nhóm chính sách thứ hai, tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhằm phát huy hơn nữa sự chủ động, linh hoạt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương.

Trong đó, nhấn mạnh đến việc đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong việc thực hiện kế hoạch đầu tư công, khai thác hiệu quả hơn nữa nguồn lực, năng lực quản lý và thực hiện các dự án đầu tư công của địa phương để đáp ứng yêu cầu thực hiện 3 đột phá chiến lược, nhất là đột phá về phát triển kết cấu hạ tầng của Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030.

Nhóm chính sách thứ ba, nâng cao chất lượng chuẩn bị đầu tư, khai thác nguồn lực, năng lực thực hiện dự án đầu tư công của địa phương, doanh nghiệp Nhà nước nhằm đa dạng hóa, mở rộng chủ thể quản lý và thực hiện dự án đầu tư công.

Đặc biệt là khai thác năng lực đề xuất, quản lý, thực hiện dự án, nguồn lực của các địa phương và các thành phần kinh tế khác tham gia thực hiện dự án đầu tư công. Khai thác tối đa các nguồn lực sẵn có, tạo sự chủ động cho các Bộ, ngành, địa phương để nâng cao chất lượng chuẩn bị đầu tư dự án.

Nhóm chính sách thứ tư, thúc đẩy thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn ODA và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài.

Nhóm chính sách thứ năm, đơn giản hóa trình tự, thủ tục và bổ sung, làm rõ các khái niệm, thuật ngữ, quy định. Bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật nhằm cắt giảm, đơn giản hóa trình tự, thủ tục. Làm rõ các khái niệm, thuật ngữ, quy định còn có cách hiểu khác nhau.

Ông Nguyễn Đức Tâm, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân (Bộ Kế hoạch và Đầu tư). Ảnh: MPI

Phân cấp, phân quyền mạnh mẽ

Một điểm đáng chú ý khác trong sửa đổi Luật Đầu tư công lần này là việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ.

Theo dự kiến sửa đổi, Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A sử dụng vốn ngân sách địa phương, bao gồm cả vốn bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp trên, các nguồn vốn hợp pháp của địa phương thuộc cấp mình quản lý, trừ dự án quy định tại khoản 4 và điểm b khoản 6 Điều 17, báo cáo HĐND cấp tỉnh tại kỳ họp gần nhất.

Chủ tịch UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C sử dụng vốn ngân sách địa phương, bao gồm cả vốn bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp trên, các nguồn vốn hợp pháp của địa phương thuộc cấp mình quản lý, trừ dự án quy định tại điểm a khoản 4, khoản 6, khoản 8 Điều 17, báo cáo HĐND cùng cấp tại kỳ họp gần nhất.

Bên cạnh đó, Chủ tịch UBND các cấp có thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm đối với vốn ngân sách địa phương giữa các cơ quan, đơn vị và đối với vốn ngân sách địa phương giữa các nhiệm vụ, dự án trong nội bộ cơ quan, đơn vị được giao kế hoạch vốn do cấp mình quản lý.

Về thẩm quyền kéo thời gian bố trí vốn, Chủ tịch UBND các cấp quyết định thời gian bố trí vốn thực hiện dự án đối với dự án sử dụng vốn ngân sách địa phương do cấp mình quản lý, báo cáo HĐND cùng cấp tại Kỳ họp gần nhất.

Dự thảo Luật cũng phân cấp thẩm quyền kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn ngân sách địa phương từ HĐND cấp tỉnh cho Chủ tịch UBND các cấp. Theo đó, Chủ tịch UBND các cấp quyết định đối với vốn ngân sách địa phương do cấp mình quản lý cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn kế hoạch đầu tư công hằng năm nhưng không quá ngày 31/12 năm sau.

KIỀU CHINH