Sửa Luật Quản lý nợ công: Mở đường cho dòng vốn ODA chảy hiệu quả hơn

Giải ngân vốn ODA chậm, khối lượng hạn chế

Sáng nay (3/11), Quốc hội tiếp tục phiên làm việc tại tổ thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công và dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm.

Đại biểu Lò Thị Luyến, đoàn Điện Biên (Ảnh: Quốc hội)

Theo đại biểu Lò Thị Luyến, đoàn Điện Biên, tại khoản 1 Điều 29 về vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài quy định: “Các Bộ, cơ quan trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, công ty con của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ nắm giữ 100% vốn điều lệ gửi đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Bộ Tài chính”.

Dẫn báo cáo thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Kinh tế và Tài chính không đồng thuận về nội dung trên và cho rằng việc quản lý vay nợ nước ngoài cần gắn với trách nhiệm của công ty mẹ, công ty mẹ là cơ quan ký kết hợp đồng vay và trả nợ vay, đại biểu Lò Thị Luyến cũng chỉ rõ, Tờ trình của Chính phủ còn thiếu thông tin cụ thể về thực trạng vấn đề này.

Do đó, đại biểu đoàn Điện Biên đề nghị Chính phủ cần cung cấp thêm thông tin vì mục đích trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung luật này là để tháo gỡ những khó khăn của thực tại.

Nếu trong trường hợp cho phép giao cho công ty con của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ gửi đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Bộ Tài chính thì có những ưu điểm và nhược điểm gì? Tờ trình nêu: gửi Bộ Tài chính để đánh giá, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt làm cơ sở để thẩm định nguồn vốn và thực hiện các thủ tục đầu tư chương trình, dự án”.

Nếu trong trường hợp không đồng thuận cho công ty con của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ gửi đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Bộ Tài chính thì sẽ gặp những khó khăn gì, hiện nay thực trạng này như thế nào?

“Nếu thực trạng có những khó khăn, rào cản, ảnh hưởng tới việc tiếp cận nguồn vốn này... thì cũng cần phải ủng hộ Chính phủ về nội dung quy định này”, đại biểu Lò Thị Luyến nhấn mạnh.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Lê Minh Nam (Ảnh: Quốc hội)

Trao đổi, làm rõ hơn nội dung trên, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Lê Minh Nam cho biết, đối với công ty con của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ thì khi được vay vốn ODA cũng vẫn phải thông qua công ty mẹ là đầu mối để quản lý, kiểm soát. Đây không chỉ là vấn đề liên quan đến trách nhiệm đối với khoản vay ODA mà còn liên quan đến công tác điều hành, quản lý tài chính doanh nghiệp đối với các công ty con.

“Quy định công ty mẹ làm đầu mối để đề xuất khoản vay cũng giúp cho việc là đầu mối tập trung quản lý, điều hành, vận hành doanh nghiệp, thực hiện mục tiêu, chủ trương, định hướng mà doanh nghiệp được giao”, đại biểu Lê Minh Nam nhấn mạnh. Thêm vào đó, đại biểu cho biết, quá trình tổ chức thực hiện cho thấy một số chủ thể cho vay nước ngoài cũng quan tâm đến đầu mối công ty mẹ là chủ thể vay, nên việc quy định công ty mẹ làm đầu mối sẽ bảo đảm chặt chẽ, hiệu quả hơn.

Cũng liên quan đến Điều 29, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng, đoàn Cần Thơ đánh giá, thời gian qua, hiệu quả vay vốn ODA, đặc biệt là việc giải ngân vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Giải ngân vẫn rất chậm, khối lượng cũng hạn chế. Do đó, đại biểu bày tỏ đánh giá rất cao Bộ Tài chính, Chính phủ đã đề xuất chỉnh sửa quy định trong Luật Quản lý nợ công theo hướng giảm các thủ tục hành chính, giải quyết được các vướng mắc và tăng tiến độ giải ngân vốn ODA, mở rộng đối tượng vay lại, đối tượng cấp phát từ nguồn vốn vay ODA để giúp việc triển khai nhanh hơn, hiệu quả hơn, phù hợp với các đối tượng được vay.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng, đoàn Cần Thơ (Ảnh: Quốc hội)

Dẫn ý kiến thiểu số trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính khi thẩm tra dự án Luật, đại biểu cũng đề nghị nên cân nhắc để có thể phân cấp mạnh hơn nữa, giúp cho việc cải cách thủ tục hành chính tốt hơn. Theo đó, quy định Thủ tướng Chính phủ chỉ phê duyệt kế hoạch vay nợ hàng năm còn Bộ Tài chính sẽ phê duyệt các đề xuất khoản vay cụ thể.

Để vốn ODA hướng tới các dự án có tác động kinh tế - xã hội cao và đáp ứng yêu cầu phát triển mới, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng cũng đề xuất cần có quy định bổ sung ưu tiên nguồn vốn ODA cho các lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, các dự án đầu tư công đặc biệt, chương trình dự án lớn trọng điểm có tính chất thay đổi tình thế, bước ngoặt để giúp chúng ta có nền tảng, động lực phát triển.

Cắt giảm thủ tục hành chính, đẩy mạnh phân cấp lĩnh vực tài chính

Giải trình một số ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa nhận, khó khăn nhất trong giải ngân vốn ODA là thời gian, từ lúc đặt vấn đề, chuẩn bị hồ sơ dự án, đến lúc ký kết hiệp định mất quá nhiều thời gian. Cá biệt có dự án hết thời gian của Hiệp định vẫn chưa giải ngân hết. Do đó, chúng ta phải đàm phán lại, gây kéo dài, mất rất nhiều thời gian. Nhiều trường hợp không được ký kết tiếp thì phải chuyển đổi hình thức, phải đóng lại dự án và tìm kiếm các nguồn vốn khác để triển khai tiếp.

“Đây là một thực tiễn tồn tại rất lớn đối với nguồn vốn ODA. Vừa qua, Bộ Tài chính rất quyết liệt giải quyết việc này. Tôi trực tiếp làm việc với Giám đốc của World Bank, nhiều tổ chức quốc tế tại Việt Nam và các tổ chức tài trợ lớn của nước ngoài. Theo World Bank, một khoản vay từ lúc ký kết hiệp định đến khi giải ngân bình quân khoảng 12 tháng, đối với một số trường hợp dự án đặc thù là 14 tháng. Thế nhưng với Việt Nam, thời gian gấp 2-3 lần”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải đáp một số ý kiến của đại biểu Quốc hội sáng 3/11 (Ảnh: Quốc hội)

Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ và sửa đổi ngay Nghị định về ODA đảm bảo theo đúng mục tiêu về thời gian là đối với các khoản vay bình thường, thủ tục phải hoàn thành trong vòng 12 tháng, dự án gì thực sự phức tạp thì mới lên 14 tháng. “Chỉ khi đó, các khoản vay mới có hiệu quả”, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Một tồn tại lớn của vấn đề vay vốn ODA nữa là trước đây, các địa phương, cơ quan, tổ chức khi đặt vấn đề vay ODA, công tác chuẩn bị, tính toán hiệu quả không được đầy đủ, dẫn đến là việc nhiều dự án trong quá trình triển khai thực hiện phát sinh thêm thủ tục. Hiệu quả dự án khi không được tính toán đầy đủ, đặc biệt là hiệu quả tài chính, dẫn đến kết cục thất bại.

Lần sửa đổi Luật quản lý nợ công này, Bộ Tài chính đã tích hợp tất cả những vấn đề có tính thời sự để quy về quản lý ở một đầu mối. Trong đó, quan điểm là từ nay về sau, với những “món vay” ODA trả lãi, chúng ta phải đánh giá rất kỹ càng về hiệu quả tài chính. Đây là kinh nghiệm rất lớn về lý do 10 quốc gia cũng vay nợ thì đều là những quốc gia có kinh tế phát triển vào bậc nhất thế giới. Người ta vay có thể lên tới 120-150%, thậm chí 200% GDP.

Họ đi vay nhưng khoản vay đó rất hiệu quả, đặc biệt là hiệu quả về tài chính thì không có cái gì người ta đáng ngại. Người ta không quản ngại đến vấn đề lạm phát hay ngại không thể trả bớt nợ được. Lần sửa này được thực hiện tương đối triệt để. Thêm vào đó, chúng ta đã sắp xếp lại tổ chức bộ máy trung ương.

“Trước đây, vay một khoản vốn ODA, ít nhất là qua 2 bộ chủ chốt là Tài chính và Kế hoạch Đầu tư. Riêng việc xét duyệt, luân chuyển từ bộ này sang bộ kia mất rất nhiều thời gian. Bây giờ hai bộ đã gộp cộng với việc chúng ta điều chỉnh thể chế, mọi việc sẽ dần hoàn thiện”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.

Đối với phần vốn vay ODA cấp phát cho các địa phương (chủ yếu là 28 địa phương chưa thể tự chủ), Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, tới đây sẽ có thêm Nghị định quy định chi tiết phân loại mức độ địa phương để cấp vốn.

Nhóm PV/VOV.VN