Sửa Luật Sở hữu trí tuệ làm sao để tận dụng, khơi thông nguồn lực cấp cơ sở

Tài sản “vô hình” – sở hữu trí tuệ - quyết định giá trị tài sản hữu hình

Theo đại biểu Phan Xuân Dũng, đoàn Khánh Hòa (Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam), hiện nay trên thế giới, tài sản “vô hình” quyết định tài sản hữu hình. Những nước phát triển như G7, 80% giá trị tài sản quốc gia là “vô hình” và Mỹ thì 90% giá trị tài sản quốc gia là “vô hình”. Tài sản “vô hình” là tài sản gắn liền với sở hữu trí tuệ.

Đại biểu Phan Xuân Dũng, đoàn Khánh Hòa (Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Ảnh: Quốc hội)

Đại biểu cũng chỉ ra thực tế, Việt Nam tương tự các quốc gia đang phát triển vẫn đang coi trọng tài sản hữu hình hơn, trong khi đứng trước kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình, chúng ta cần thay đổi. Gần đây, Việt Nam đã có những bước đi công nhận sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm nông nghiệp, tuy nhiên theo đại biểu, cần tầm nhìn cao hơn, sâu hơn, bảo vệ thương hiệu quốc gia, thương hiệu của địa phương vẫn chưa quan tâm đúng mức.

Do đó, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đề nghị cần tạo điều kiện hỗ trợ một phần kinh phí cho việc đăng ký phát minh, sáng chế để các thương hiệu hàng hóa từ của gia đình nông dân đến các trường đại học có sở hữu trí tuệ thuận lợi, không kể đến là sáng chế của Nhà nước hay tư nhân. Ngoài ra, bộ máy quản lý sở hữu trí tuệ cũng cần được coi trọng. Khi có được đăng ký sở hữu trí tuệ thì phải bảo hộ được sở hữu trí tuệ…

Đồng quan điểm, đại biểu Trần Hoàng Ngân, đoàn TP.HCM cho rằng, trong bối cảnh phát triển toàn cầu như hiện nay, việc bảo vệ sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp cũng như của cá nhân phải được tiếp tục hoàn thiện. Từ đó, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Đồng thời trong xu thế khuyến khích khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ lại càng có ý nghĩa quan trọng hơn.

Về tổ chức sàn giao dịch thị trường sở hữu trí tuệ, đại biểu đoàn TP.HCM cho rằng chúng ta còn còn nhiều hạn chế về bảo đảm cho hệ thống đăng ký xác lập quyền sở hữu trí tuệ được minh bạch và năng lực thực thi quyền sở hữu trí tuệ cần cải thiện.

“Mỗi khi có tranh chấp, việc thẩm tra, thẩm định rất là khó. Hiện nay việc giả mạo rất tinh vi nên chúng ta làm chậm và khi xử lý vi phạm lại chưa đủ mức độ răn đe nên vi phạm ngày càng tăng. Tôi cũng đề nghị Chính phủ phải có sự hỗ trợ để tạo ra là việc đăng ký ghi nhận công bố, bảo hộ khai thác, quản lý, sử dụng, phát triển đối tượng, quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt về quyền sở hữu trí tuệ của những người yếu thế”, đại biểu Trần Hoàng Ngân kiến nghị.

Tháo gỡ “điểm nghẽn” trong thương mại hóa tài sản trí tuệ

Các đại biểu nhận định, việc định giá và thương mại hóa tài sản sở hữu trí tuệ, đặc biệt là các sáng chế, đang là một “điểm nghẽn” lớn. Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh, đoàn Lào Cai nêu thực trạng các ngân hàng hiện “không chấp nhận” sở hữu trí tuệ làm tài sản đảm bảo do thiếu cơ chế pháp lý. Đại biểu cho rằng quy định “khuyến khích” là chưa đủ, mà cần có cơ chế định rõ, công nhận tài sản sở hữu trí tuệ “là một loại tài sản có giá trị pháp lý tương tự như các loại tài sản khác” như cổ phiếu hay bất động sản.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh, đoàn Lào Cai (Ảnh: Quốc hội)

“Các tổ chức tín dụng chưa có quy định, quy trình nội bộ về thẩm định các khoản vay dựa trên quyền sở hữu trí tuệ. Vì vậy, nếu để khuyến khích theo Luật sửa đổi thì chưa đủ. Cần có quy định cụ thể thế nào để các ngân hàng, tổ chức tín dụng có căn cứ để cho vay, rồi cơ chế bảo lãnh hoặc bảo hiểm tín dụng đối với tài sản này thì như thế nào. Đấy là một số điểm cần phải làm rõ hơn”, đại biểu đoàn Lào Cai nêu rõ.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh, mỗi loại hình sở hữu trí tuệ có đặc thù riêng nên cần phải có những nghiên cứu kỹ lưỡng, phối hợp cùng với ngân hàng. Do vậy, đại biểu đề nghị nội dung này cần phải giao cho Chính phủ để hướng dẫn cụ thể việc định giá đăng ký, sử dụng quyền sở hữu trí tuệ làm tài sản bảo đảm. Kèm theo đó là cấu thành tổ chức định giá chuyên nghiệp, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia giao dịch và định giá sở hữu trí tuệ và thí điểm mô hình tài chính dựa trên sở hữu trí tuệ tại một số địa phương trước khi nhân rộng…

“Những giải pháp này sẽ giúp khơi thông nguồn lực vừa giúp cho các cá nhân cũng như hợp tác xã cơ sở phát triển. Ví như sở hữu trí tuệ nông nghiệp của chúng ta với sản phẩm OCOP, mỗi xã một sản phẩm nhưng để thương mại hóa được, từ đó phát triển mạnh nữa thì còn gặp rất nhiều khó khăn. Vậy, sở hữu trí tuệ cũng là cơ hội để cấp cơ sở như hợp tác xã, địa phương phát triển mạnh hơn thì cũng mong là cần phải có khuôn khổ pháp lý”, đại biểu đoàn Lào Cai nhấn mạnh.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng, đoàn Quảng Trị (Ảnh: Quốc hội)

Trong khi đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng, đoàn Quảng Trị nêu ý kiến về tài chính dựa trên quyền sở hữu trí tuệ (Điều 8a) Khoản 1 cho phép chủ sở hữu “tự xác định giá trị quyền sở hữu trí tuệ để quản trị riêng, không ghi vào sổ kế toán”.

Theo đại biểu, cách quy định này trái với Luật Kế toán, dễ dẫn đến rủi ro “thổi giá” tài sản, gian lận tài chính, đặc biệt trong các doanh nghiệp khởi nghiệp. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, Singapore và Hàn Quốc khi triển khai thị trường tài sản trí tuệ đều yêu cầu việc định giá phải do tổ chức thẩm định độc lập thực hiện. Do đó, nên bỏ quy định này, thay bằng cơ chế Nhà nước hỗ trợ hệ thống đánh giá, thẩm định và cơ sở dữ liệu giá trị quyền sở hữu trí tuệ, công khai để doanh nghiệp tham khảo.

Nhóm PV/VOV.VN