Sức bền của người tiêu dùng Mỹ gặp thử thách

Người dân mua sắm tại siêu thị ở Millbrae, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Sức bền của người tiêu dùng Mỹ với tư cách là trụ cột cho nền kinh tế có thể bị thử thách trong những tuần tới khi ngân sách gia đình, đặc biệt là những gia đình không mấy dư dật, đang chịu áp lực do chi phí chăm sóc sức khỏe tăng cao, nguy cơ mất trợ cấp thực phẩm liên bang và triển vọng thị trường việc làm bấp bênh vốn đã ảnh hưởng đến thu nhập.

Tháng 11 thường là khởi đầu của một mùa mua sắm và du lịch sôi động, với kỳ nghỉ Lễ Tạ ơn vào cuối tháng và Giáng sinh vào cuối tháng 12. Mùa mua sắm năm nay diễn ra khi nhiều gia đình có nguy cơ mất trợ cấp thực phẩm trong bối cảnh Chính phủ Mỹ đang đóng cửa, và chi phí chăm sóc sức khỏe tăng cao đối với những người khác nếu trợ cấp liên bang cho các chính sách bảo hiểm được cung cấp theo Đạo luật chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (ACA) bị cắt giảm vào đầu năm. Thêm vào đó, việc mất chi tiêu của hàng trăm nghìn công chức liên bang bị tạm nghỉ việc, hàng loạt thông báo sa thải từ các công ty hàng đầu, giá cả tăng cao và sự sụt giảm niềm tin của người tiêu dùng gần đây sẽ khiến người tiêu dùng Mỹ thận trọng.

Ông Joseph Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại RSM US, cho biết, nền kinh tế Mỹ năng động và kiên cường trị giá 30.000 tỷ USD, nhưng sẽ phải đối mặt với một thử thách vào thời điểm chuyển giao Năm Mới, với những cú sốc chính sách bất lợi và sự thay đổi hành vi của các tập đoàn đã tăng cường tuyển dụng trong 4-5 năm qua.

Những cú sốc sắp tới đối với ngân sách hộ gia đình sẽ diễn ra trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp và chi tiêu tiêu dùng vẫn ở mức thấp, ít nhất là tính đến tháng 8/2025, với chi tiêu tiêu dùng tăng trưởng với tốc độ 2,7% hàng năm, chậm hơn so với năm ngoái dù vẫn tăng. Tuy nhiên, hiện tại, các nhà hoạch định chính sách tại Cục Dự trữ liên bang (Fed) và các cơ quan khác sẽ thiếu các báo cáo chính phủ cập nhật để đánh giá về nền kinh tế vào thời điểm quan trọng, khi việc đóng cửa chính phủ không chỉ làm mất đi các phúc lợi mà còn cả luồng dữ liệu.

Nguồn tài trợ cho các phúc lợi theo Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNA) dành cho gần 42 triệu người thu nhập thấp, chiếm gần 12% dân số Mỹ, hết hạn vào ngày 1/11 do tình trạng đóng cửa chính phủ, hiện đã bước sang tháng thứ hai. Chính quyền Tổng thống Donald Trump ngày 3/11 cho biết có kế hoạch tài trợ một phần cho SNA trong tháng 11/2025, nhưng cảnh báo rằng một số bang có thể mất vài tuần hoặc vài tháng để tính toán và phân bổ khoản hỗ trợ này.

Theo ông Samuel Tombs, nhà kinh tế trưởng tại Pantheon Macroeconomics, việc mất trợ cấp SNAP, còn được gọi là tem phiếu thực phẩm, sẽ gây khó khăn đáng kể cho nhiều hộ gia đình, nhưng tác động lên tổng chi tiêu của người tiêu dùng và GDP có thể sẽ tương đối nhỏ, khoảng 100 tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, đó "chỉ là một kênh mà việc đóng cửa chính phủ sẽ ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế trong quý này".

Các nhà kinh tế không cho rằng nền kinh tế sẽ rơi vào suy thoái do áp lực ngày càng tăng lên người tiêu dùng, mặc dù ông Brusuelas ước tính việc đóng cửa chính phủ có thể làm tăng trưởng trong quý IV/2025 giảm 1 điểm phần trăm, xuống mức thấp nhất là 1%. Cũng giống như việc đóng cửa chính phủ hiện tại có thể ảnh hưởng đến ngân sách hộ gia đình trước mùa mua sắm cao điểm, các biện pháp bù trừ, bao gồm cắt giảm và miễn trừ thuế cho các khoản như lương làm thêm giờ và thu nhập từ tiền boa, sẽ thúc đẩy nhiều khoản hoàn thuế của hộ gia đình vào năm tới.

Tuy nhiên, những gì sẽ diễn ra trên thực tế vẫn chưa được xác định và sẽ được các nhà hoạch định chính sách của Fed theo dõi chặt chẽ để tìm hiểu liệu nền kinh tế có chậm lại và tỷ lệ thất nghiệp tăng hay nền kinh tế sẽ tăng tốc khi các công ty và hộ gia đình thích ứng được với các chính sách thương mại, nhập cư và các thay đổi khác trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump tại Nhà Trắng.

Chủ tịch Fed Jerome Powell, phát biểu với các phóng viên sau khi Fed cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm vào tuần trước, đã lưu ý rằng chi tiêu của người tiêu dùng "đã vượt qua rất nhiều dự báo tiêu cực" và giúp duy trì tăng trưởng kinh tế. Nhưng ông cũng lưu ý, giống như các nhà hoạch định chính sách khác của Fed, mô hình "phân nhánh" hiện tại - đôi khi được gọi là "nền kinh tế hình chữ K", với các gia đình có thu nhập cao tận dụng đà tăng của thị trường chứng khoán và chi tiêu hào phóng cho du lịch, hàng hóa cao cấp và ăn uống tại nhà hàng, trái ngược với các dấu hiệu căng thẳng, bao gồm tình trạng vỡ nợ vay mua ô tô gia tăng và hoạt động mua sắm giảm giá mạnh mẽ ở các khu vực còn lại của đất nước.

Trong khi đó, ông Powell nói thêm, các đợt sa thải mà Amazon.com, UPS và các công ty khác công bố "hoàn toàn có thể tác động đến việc tạo việc làm" mà một số nhà kinh tế đã coi là đang bị đình trệ. Câu hỏi đặt ra cho Fed là liệu những ngày tươi sáng ở "điểm cao" của K có còn đủ để bù đắp cho sự suy yếu ở những nơi khác hay không.

Bên cạnh mối đe dọa đối với các khoản hỗ trợ theo SNAP, ngân sách hộ gia đình có thể phải chịu thêm một đòn giáng nữa từ việc tăng phí bảo hiểm y tế được mua theo ACA. Việc tín dụng thuế để bảo lãnh cho các chính sách này hết hạn vào năm tới là một vấn đề cốt lõi trong cuộc đối đầu ngân sách giữa ông Trump, người đã cắt giảm trợ cấp ACA trong dự luật thuế đầu năm nay, và các nghị sỹ đảng Dân chủ tại Quốc hội muốn duy trì chúng.

Quỹ Gia đình Kaiser ước tính việc mất các khoản tín dụng thuế sẽ khiến hơn 20 triệu người được hỗ trợ bảo hiểm thông qua ACA tốn kém thêm trung bình hơn 1.000 USD mỗi năm, và thậm chí có thể còn hơn thế nữa.

Các nhà kinh tế của Yardeni Research cho rằng khi bước vào kỳ nghỉ lễ sắp tới, người tiêu dùng có lý do để lo lắng. Cùng với tất cả những trở ngại khác, các cuộc khảo sát gần đây cho thấy họ đang có kế hoạch chi tiêu ít hơn trong mùa mua sắm Giáng sinh, và ngoài ra, sẽ có ít người chi tiêu hơn do các vụ trục xuất người di cư gần đây và việc siết chặt thực thi luật nhập cư.

Lê Minh/Bnews/vnanet.vn