Tách bạch quản lý, kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng trong phát triển đường sắt

Báo cáo tại phiên họp cho thấy, qua quá trình tiếp thu, nhiều nội dung quan trọng của dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) đã được thống nhất. Dự thảo sau khi tiếp thu, chỉnh lý đã giảm từ 10 chương, 87 điều xuống còn 4 chương, 59 điều (giảm 6 chương, 28 điều).

Cùng với đó, dự thảo đã quán triệt các nguyên tắc quản lý cơ bản về an toàn, tách bạch quản lý, kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng; chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển đường sắt được chỉnh lý rõ ràng, thu hẹp đúng đối tượng hưởng ưu đãi và bổ sung cơ chế giám sát của Quốc hội; cơ chế quy hoạch linh hoạt được bổ sung yêu cầu cập nhật quy hoạch kịp thời và đưa vào diện giám sát tối cao, hạn chế nguy cơ lạm dụng.

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, tại dự thảo nghị quyết, thủ tục chuẩn bị dự án đã được rút gọn có chọn lọc và cơ chế đặc thù trong đấu thầu đã được bổ sung chặt chẽ để phòng, chống thất thoát…

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp. Ảnh: PHẠM THẮNG

Cơ bản nhất trí và đánh giá cao các nội dung cơ quan chủ trì soạn thảo đã tiếp thu, tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì nghiên cứu kỹ lưỡng cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt trong dự thảo luật, bảo đảm quán triệt 3 yêu cầu: Khả thi, chặt chẽ và hiệu quả.

Lý do được Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đưa ra là do hầu hết những quy định về cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt quy định trong dự thảo luật đều khác với luật hiện hành. Hơn nữa, có ý kiến nhận thấy, các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt này đang trong thời gian thực hiện tại một số nghị quyết cá biệt, thí điểm và chỉ áp dụng trong thời gian, phạm vi đã được xác định cụ thể, chưa được tổng kết, đánh giá làm cơ sở để luật hóa theo quy định và việc đánh giá tác động chính sách còn chung chung, nên có thể dẫn đến những tác động tiêu cực chưa thể lường trước được và khó bảo đảm tính khả thi, chặt chẽ, hiệu quả theo kết luận của cấp có thẩm quyền.

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ phát huy tối đa nguồn lực trong nước; phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm trong quá trình soạn thảo luật và triển khai thực hiện khi luật được Quốc hội thông qua; chịu trách nhiệm đến cùng đối với nội dung dự thảo luật do cơ quan mình trình theo nội dung Kết luận số 119-KL/TW ngày 20-1-2025 của Bộ Chính trị về định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật.

Quang cảnh phiên họp.

Phát biểu ý kiến hoàn thiện dự thảo luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao tinh thần làm việc tích cực, trách nhiệm cao của cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra dự án luật. Nêu rõ tính cấp thiết của dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội cho biết, hiện nay, đất nước đang triển khai nhiều dự án phát triển các tuyến đường sắt, như tuyến đường sắt cao tốc Bắc-Nam; tuyến đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh, tuyến đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng… Do vậy, việc ban hành Luật Đường sắt (sửa đổi) với mong muốn hệ thống đường sắt phát triển bứt phá, để đất nước phát triển. Theo đó, luật áp dụng triệt để tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh cho Chính phủ quyết định.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan thẩm tra dự án luật phối hợp chặt chẽ, rà soát kỹ các vấn đề khó khăn, vướng mắc để đề xuất sửa đổi, để khi luật được thông qua thì được thực thi hiệu quả.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy phát biểu tại phiên họp. Ảnh: PHẠM THẮNG

* Trong phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về bổ sung hình thức đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; xem xét, thông qua về mặt nguyên tắc dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của 6 pháp lệnh liên quan đến thẩm quyền của Tòa án nhân dân và các cơ quan, một số nghị quyết theo đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.

VŨ DUNG