Tản mạn chuyện làm báo

Tôi chính thức vào làm phóng viên Báo Đồng Tháp từ năm 1984. Lúc này là thời điểm chuẩn bị đổi mới, chuyển nền kinh tế của đất nước từ tập trung quan liêu bao cấp sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện làm việc như: máy ảnh, máy ghi âm, in ấn, phát hành… gặp rất nhiều khó khăn, phần lớn công việc của cơ quan báo và nhà báo đều làm thủ công.

Một hôm, khi đang ngồi xem lại tư liệu chuẩn bị viết bài cho số báo sắp phát hành, tôi nghe tiếng anh Tám Hải (Nguyễn Thanh Hoàng - Phó Tổng biên tập) gọi sang phòng anh để bàn công việc. Vừa thấy tôi, anh nói ngay: “Có đoàn lãnh đạo Trung ương về làm việc tại tỉnh, Ban Biên tập thống nhất cử Dũng theo đoàn để đưa tin. Nhớ là phải tuyệt đối giữ bí mật”. Sau đó, anh cũng nêu một số yêu cầu tôi phải làm.

Nhận nhiệm vụ, tôi cũng hơi lo, liền trở về chuẩn bị. Sáng hôm sau, tôi nhận được thông tin Đoàn đến, tôi đến báo với anh Tám Hải là đã sẵn sàng. Anh kêu tôi lại, kiểm tra chiếc túi tôi mang theo và tỏ ý hài lòng vì trong túi chỉ có 1 máy ảnh, 1 máy ghi âm cũ (máy của cơ quan rất ít khi được sử dụng) và cuốn sổ ghi chép. Cùng với tôi, cơ quan cử thêm một phóng viên ảnh, tôi chỉ chụp ảnh phụ đề dự phòng. Nhiệm vụ chính của tôi là thu thập tư liệu viết tin. Vào nơi làm việc, tôi ngồi chung bàn với anh em báo chí đi theo Đoàn. Khi Thủ tướng bắt đầu phát biểu chỉ đạo, tôi mở máy ghi âm để ghi lại, nhưng máy không hoạt động được. Hoảng quá, tôi lấy cuốn sổ ra ghi thật nhanh bằng hình thức tốc ký lẫn viết tắt mọi kiểu do tôi tự nghĩ ra và dĩ nhiên chỉ có mình tôi mới đọc được. Cũng may, Thủ tướng Phạm Văn Đồng với tác phong đỉnh đạc, trầm tĩnh, ông nói chậm rãi, rõ ràng ý tứ, chặt chẽ từng câu từng chữ. Vì vậy, tôi có thể ghi lại hầu như toàn bộ bài phát biểu của ông.

Sau khi Đoàn công tác của Thủ tướng rời Đồng Tháp, tôi về Tòa soạn viết bản tin giao cho anh Tám Hải duyệt để đăng. Tưởng đã xong nhiệm vụ, tôi thở phào nhẹ nhõm, nào ngờ anh Tám Hải bảo tôi phải đưa cho anh xem bài phát biểu của Thủ tướng. Tôi đưa bản ghi chép của mình cho anh, anh liếc qua rồi bảo tôi về viết lại anh mới đọc được. Tôi lại phải làm thêm một việc nữa là chuyển từ bản viết nháp thành bản chính.

Rút ra từ câu chuyện này là người làm báo phải thận trọng chuẩn bị chu đáo trong quá trình tác nghiệp và việc trang bị phương tiện hiện đại cho phóng viên là rất quan trọng. Người làm báo cũng phải linh hoạt ứng phó với mọi tình huống có thể sẽ gặp phải, mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp chụp ảnh lưu niệm với phóng viên các báo địa phương tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII của Đảng (năm 1991), trong đó có nhà báo Đinh Hữu Dũng (thứ 3 từ phải sang)

Chuyện về góp ý của lãnh đạo với nhà báo

Có một hôm, tôi vào Văn phòng Tỉnh ủy tại doi Trường Án (Sa Đéc) để chờ quá giang xe đi công tác. Trong lúc ngồi uống trà cùng các anh trong văn phòng thì chú Tư Hữu (đồng chí Nguyễn Thế Hữu - Bí thư Tỉnh ủy lúc bấy giờ) đi ngang, thấy chúng tôi, chú ghé vào ngồi cùng uống nước, nói chuyện. Chú kể nhiều chuyện đời thường rất vui. Một lúc sau, như nhớ ra điều gì, chú nói nhỏ với tôi: Mấy số báo ra gần đây rất tốt, tuy nhiên, trong một vài bản tin viết còn sai sót, cần lưu ý với anh em phóng viên. Tôi nói: “Dạ, chú góp ý để tụi con rút kinh nghiệm”. Chú nói với tôi trong một bản tin đăng trên báo có nêu việc Bí thư Tỉnh ủy chỉ đạo một số nội dung cho Hội đồng nhân dân thực hiện. Điều này là không chính xác, không đúng vai, có thể gây hiểu nhầm. Bí thư chỉ chỉ đạo cho tổ chức Đảng và các đảng viên trong Hội đồng nhân dân mới đúng. Chi tiết thứ hai là trong bản tin của phóng viên viết là Ban Chấp hành Tỉnh ủy, không đúng, vì Tỉnh ủy là cách nói tắt của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh.

Góp ý của chú Tư Hữu hoàn toàn chính xác, không chỉ cho người viết mà cả người biên tập như tôi là phải hết sức thận trọng khi sử dụng từ ngữ trong các tin, bài đăng trên báo.

Góp ý này của đồng chí Bí thư Tỉnh ủy khiến tôi nhớ mãi trong quá trình công tác sau này, không để sai sót như vậy lặp lại trên tờ báo của Đảng bộ tỉnh.

Chuyện về in ấn, phát hành báo Đồng Tháp Chủ nhật

Cuối những năm 1980, tôi làm Phó Tổng biên tập kiêm Thư ký Tòa soạn. Lúc này, Báo Đồng Tháp phát hành 2 kỳ/tuần gồm báo thứ Hai (báo in màu xanh dương) và báo Chủ nhật (báo in màu đỏ) phát hành vào thứ Sáu hàng tuần. Báo thứ Hai phát hành qua bưu điện, báo Chủ nhật có sự phối hợp với Phòng Công tác chính trị Công an Đồng Tháp, phát hành qua 3 đại lý tư nhân.

Báo xanh làm theo kế hoạch của Tòa soạn về bài vở, làm ma-két, in ấn, phát hành theo kế hoạch bình thường.

Riêng Báo Đồng Tháp Chủ nhật phải cập nhật thông tin, chờ tin bài của cộng tác viên… nên rất bị động. Thông thường đến tối thứ Năm mới làm xong khâu biên tập, vẽ ma-két, giao cho nhà in. Trong quá trình sắp chữ, làm mong-ta, in ấn phải có người của Tòa soạn có trách nhiệm quyết định vào phút chót, ký xác nhận, nhà in mới in. Tổng biên tập cử tôi và một số anh em trình bày báo bám nhà in để kịp thời xử lý tình huống khi cần thiết. Thông thường phải đến 11-12 giờ khuya mới xong các khâu và in báo. Anh em bám nhà in cũng phải thức đến khi máy in chạy ra tờ báo hoàn chỉnh. Xong việc thường là đã quá khuya, chúng tôi mỗi người tìm một chỗ để ngã lưng trên các băng ghế hay trong đống giấy vụn tại nhà in. Sáng sớm thức dậy thì các đại lý đã đến chờ sẵn chuyển báo đi phát hành. Cả 3 đại lý đều phải chờ chất báo lên xe và cùng khởi hành một lúc để tránh cạnh tranh nhau. Lúc này, Báo Đồng Tháp Chủ nhật có mặt trên các sạp báo khắp khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Có thời điểm, số lượng báo mỗi kỳ phát hành lên đến bảy, tám chục ngàn bản.

Thời điểm này, làm báo in tuy có hơi cực nhưng rất vui.

Đoàn cán bộ lãnh đạo các cơ quan báo chí tỉnh qua các thời kỳ thăm Khu di tích trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng năm 1949 tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

Nhận được ảnh sau 24 năm

Năm 1991, tôi được Ban Biên tập Báo Đồng Tháp cử đi theo Đoàn đại biểu của tỉnh dự Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII của Đảng tại Hà Nội. Tại Đại hội, trong giờ giải lao, tôi và một số anh em các báo cùng nhau trò chuyện bên ngoài Hội trường Ba Đình, nơi diễn ra Đại hội. Đang rôm rả trò chuyện, bỗng chúng tôi thấy một người mặc quân phục tiến đến phía mình. Chúng tôi nhận ra ngay đó là bác Giáp - Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Bác đến trò chuyện, hỏi han chúng tôi rất chân tình. Lúc này, trong nhóm chúng tôi có một anh đề nghị được chụp ảnh chung với bác Giáp, bác vui vẻ đồng ý ngay. Thế là, chúng tôi xếp hàng tranh thủ chụp vài kiểu ảnh với bác Giáp làm kỷ niệm. Lúc bấy giờ, chụp ảnh bằng phim, máy cơ nên không thể xem ngay được như bây giờ, cũng không nhớ là ai đã bấm máy chụp ảnh. Rồi Đại hội cũng xong, anh em chúng tôi trở về địa phương tiếp tục công việc của mình. Tôi cũng lãng quên sự việc này. 24 năm sau, một lần đi công tác tại Cà Mau, tôi có đến phòng làm việc của anh Nguyễn Bé - Tổng Biên tập Báo Cà Mau lúc bấy giờ, tôi rất ngạc nhiên khi nhìn thấy ảnh của mình cùng chụp với bác Giáp được treo ở đây. Rất xúc động, tôi đề nghị anh Bé cho tôi tấm ảnh để giữ làm kỷ niệm. Anh Bé vui vẻ tháo ảnh xuống trao cho tôi. Tôi rất quý và giữ tấm ảnh này rất kỹ, như một kỷ niệm trong gần 40 năm gắn bó với nghề làm báo của mình.

Hữu Dũng