Tạo sinh kế trên lòng hồ thủy điện lớn nhất Bắc Trung Bộ

Vợ chồng ông Lô Văn Liên thu hoạch cá trắm.

Thoát nghèo nhờ nuôi cá lồng

Nằm cách TP Vinh khoảng 200km về phía Tây Bắc, Tương Dương là huyện miền núi biên giới khó khăn của tỉnh Nghệ An. Do địa hình đồi núi cao, giao thông chia cắt, thiếu sinh kế nên cái nghèo, cái khổ cứ đeo bám người dân nơi đây.

Năm 2009, Công ty Thủy điện Bản Vẽ xây đập, tích nước trên dòng Nậm Nơn để phát điện. Tận dụng diện tích vùng lòng hồ rộng hơn 4.500ha, nhiều người dân ở Tương Dương đã đầu tư vốn và học tập kỹ thuật nuôi cá lồng.

Có căn nhà nổi ở bến thượng lưu gần chân đập thủy điện, ông Lô Văn Liên (trú tại xã Xá Lượng, huyện Tương Dương) cho biết, trước đây ở quê gia đình ông không có ruộng để sản xuất, cuộc sống nghèo khổ đeo bám.

Năm 2018, gia đình ông Liên quyết định dắt nhau xuống lòng hồ, dựng nhà nổi để làm kinh tế. Đúng thời điểm này, UBND huyện Tương Dương có chủ trương khuyến khích mô hình nuôi cá lồng bè hồ thủy điện. Nắm bắt cơ hội, vợ chồng ông Liên đăng ký 9 lồng cá bằng sắt, mỗi lồng ông được địa phương hỗ trợ 15 triệu đồng.

Lồng mang về, ông Liên kết lại xung quanh nhà nổi, mua các loại cá giống như: cá leo, cá trắm, cá lăng, cá ghé… thả mỗi lồng 100 con. Ngoài ra, vợ chồng ông còn lặn lội đi nhiều nơi, học hỏi kinh nghiệm nuôi cá để đạt hiệu quả kinh tế cao hơn.

Bến thượng lưu nằm gần chân đập thủy điện Bản Vẽ.

Theo người đàn ông này, việc nuôi cá không mất nhiều công sức, không phải mua thức ăn nên ít chi phí. Buổi chiều hàng ngày, ông Liên thường đi thả lưới trong các khe suối bắt các loại cá nhỏ, đến sáng hôm sau mang về làm thức ăn cho cá. Riêng cá trắm ăn các loại rau rừng, cây chuối nên nguồn thức ăn rất dễ tìm và sẵn có.

Sau 6-7 tháng nuôi, con cá có trọng lượng từ 3-4kg. Ban đầu, vợ chồng ông Liên phải đi chào hàng ở các nhà hàng, khách sạn, cửa hàng thực phẩm ở thị trấn Hòa Bình, TP Vinh…

Về sau, nhờ chất lượng cá lồng tươi ngon, thịt dai, thơm nên các thương lái tự tìm đến tận nơi để mua. Ngoài ra, nhiều đoàn khách tham quan, du lịch đến đây mua cá cũng được vợ chồng ông bắt rồi chế biến trực tiếp cho khách.

Theo ông Liên, các loại cá trắm, cá leo có mức giá 100.000 đồng/kg; cá lăng, cá ghé có giá 200.000 đồng/kg. Với 9 lồng cá, mỗi năm gia đình ông có thu nhập hơn trăm triệu đồng.

“Nước hồ thủy điện rất sạch, nhiều loài sinh vật phù du nên cá phát triển giống như sống ngoài tự nhiên. Nguồn thức ăn tôi tự kiếm được, không phải mua cám nên không phải mất chi phí. Nhờ chúng mà gia đình tôi thoát được cái đói, cái nghèo”, ông Liên chia sẻ.

Sau 6 năm nuôi cá lồng, hiện gia đình ông Liên dựng được căn nhà gỗ chắc chắn, mua sắm được nhiều vật dụng đắt tiền mà trước đây có nằm mơ cũng không có được như tivi, tủ lạnh… Quan trọng hơn cả là có điều kiện nuôi con cái học hành.

Ở bến thượng lưu, ngoài vợ chồng ông Liên còn có 3 gia đình cũng nuôi cá lồng và có thu nhập ổn định. Ngoài ra, một số hộ còn tận dụng nhà nổi để kinh doanh thêm dịch vụ gửi xe, bán hàng tạp hóa… Nhiều hộ chia sẻ, so với làm rẫy, đi rừng thì việc nuôi cá cho thu nhập cao và ổn định hơn.

Phát triển mô hình xóa đói giảm nghèo

Cách bến thượng lưu khoảng 10 phút đi thuyền, căn nhà nổi của gia đình bà Lương Thị Huynh (trú tại bản Vẽ, xã Yên Na) nằm giữa sóng nước mênh mông. Ở xung quanh nhà, vợ chồng bà kết 16 lồng để nuôi các loại cá trắm, cá lăng, cá leo, cá ghé… Đây đều là những loại cá có giá trị kinh tế, được thị trường ưa chuộng.

Theo bà Huynh, cá nuôi khoảng 6-7 tháng sẽ đạt trọng lượng từ 3-5kg tùy loại. Vì chất lượng cá tươi ngon nên thu hoạch đến đâu có thương lái mua đến đó, người dân không phải lo lắng về đầu ra.

Bên cạnh đó, gia đình còn phục vụ thêm khách tham quan, du lịch trải nghiệm lòng hồ. Nhiều đoàn khách đến mua cá được bà Huynh chế biến và ăn ngay trên nhà nổi.

“Không khí giữa lòng hồ rất mát mẻ, trong lành. Chính vì thế nhiều đoàn khách đến đây tham quan, tự tay bắt cá dưới lồng. Trong thời gian tới, gia đình tôi sẽ đề xuất lên huyện xin hỗ trợ thêm lồng để tăng gia sản xuất”, bà Huynh chia sẻ.

Mỗi lồng cá cho thu nhập từ 25-30 triệu đồng/1 năm.

Ông Nguyễn Hữu Hiến, Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương cho biết, địa phương có gần 7.000ha mặt nước lòng hồ, đặc biệt có 2 thủy điện lớn là Bản Vẽ và Khe Bố. Đây là một trong những lợi thế để người dân phát triển nuôi trồng thủy sản, góp phần xóa đói giảm nghèo.

Đến nay toàn huyện Tương Dương có hơn 500 lồng cá các loại, tập trung chủ yếu ở các xã Yên Na, Hữu Khuông và Lượng Minh. Bình quân cho thu nhập mỗi lồng từ 25-30 triệu đồng/năm.

“Huyện Tương Dương đang xây dựng Đề án phát triển nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021-2025. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn phối hợp với chính quyền các xã tiếp tục tăng cường phát triển mô hình này. Vừa nuôi cá lồng, vừa chế biến sâu để đưa sản phẩm ra thị trường”, ông Hiến chia sẻ thêm.

Theo Đề án Phát triển thủy sản trên địa bàn huyện, giai đoạn 2021-2025, huyện Tương Dương đề ra mục tiêu đến năm 2025, nuôi lồng trên lòng hồ thủy điện khoảng 578 lồng (80% là lồng công nghệ cao), sản lượng đạt 168 tấn.

Phạm Tâm