Tây Nguyên - Nam Trung Bộ: Cực tăng trưởng mới

Khi rừng gặp biển, khi những tuyến cao tốc nối liền cao nguyên với duyên hải, khi nông - lâm - thủy sản, du lịch... cùng tạo nên sức bật mới.

Khi rừng gặp biển

Đây là sự kết nối liên thông về dòng chảy lịch sử, văn hóa, mở rộng không gian phát triển bền vững, hiệu quả

Các địa phương khu vực Nam Trung Bộ - Tây Nguyên vừa kết thúc đại hội đại biểu Đảng bộ cấp tỉnh, mở ra giai đoạn phát triển mới với nhiều định hướng chiến lược. Điểm chung nổi bật trong các văn kiện và nghị quyết đại hội là đề cập những giải pháp phát huy lợi thế tổng hợp sau sáp nhập, khi mà mỗi tỉnh nay đều sở hữu cả 3 yếu tố địa hình quan trọng: biển - đồng bằng - rừng núi.

Tây Nguyên nhìn ra biển Đông

Nếu như khu vực duyên hải Nam Trung Bộ nổi bật với kinh tế biển, hệ thống cảng nước sâu phục vụ xuất nhập khẩu, cùng lợi thế về nuôi trồng - khai thác hải sản và du lịch biển đảo thì Tây Nguyên lại được thiên nhiên ưu đãi với đất bazan màu mỡ, phù hợp phát triển cây công nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao và năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, vùng cao nguyên còn là "kho vàng xanh" với rừng tự nhiên, tài nguyên khoáng sản và bề dày văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số - nền tảng quan trọng để phát triển du lịch nghỉ dưỡng, trải nghiệm văn hóa bản địa.

Tuy nhiên, dù đã nhiều năm nỗ lực liên kết vùng, các địa phương vẫn gặp khó khăn trong việc thống nhất chính sách, điều phối phát triển hay tổ chức các tour du lịch liên tỉnh. Sau khi sáp nhập, những rào cản đó dần được tháo gỡ vì ranh giới hành chính giữa duyên hải với cao nguyên được xóa nhòa, hình thành các thực thể thống nhất, đủ điều kiện để phát triển kinh tế vùng theo hướng liên thông, hiệu quả và bền vững.

Biển Quy Nhơn - điểm đến du lịch của tỉnh Gia Lai mới. Ảnh: ANH TÚ

Minh chứng là tỉnh Lâm Đồng - địa phương có diện tích lớn nhất nước sau sáp nhập, lên đến 24.233 km²; dân số khoảng 3,87 triệu người. Theo Sở Tài chính tỉnh Lâm Đồng, cấu trúc kinh tế mới sau sáp nhập trở nên đa dạng và hoàn chỉnh hơn. Khu vực Lâm Đồng trước đây tiếp tục phát huy thế mạnh về nông nghiệp công nghệ cao, du lịch nghỉ dưỡng và nghiên cứu khoa học; khu vực Đắk Nông nổi bật với khoáng sản bauxite - trữ lượng 7 tỉ tấn quặng nguyên khai, chiếm 73% tổng trữ lượng cả nước, cùng tiềm năng phát triển điện gió, điện mặt trời; còn khu vực Bình Thuận giữ vai trò trung tâm kinh tế biển, phát triển du lịch, cảng biển, thủy sản và năng lượng tái tạo.

Tại buổi làm việc với Tỉnh ủy Lâm Đồng vào tháng 6-2025, Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ rõ Lâm Đồng có lợi thế để phát triển du lịch nghỉ dưỡng, nông nghiệp công nghệ cao; Đắk Nông có thế mạnh về khoáng sản và quỹ đất phát triển công nghiệp; còn Bình Thuận giữ vai trò đầu mối kết nối ra biển với lợi thế về năng lượng tái tạo và logistics.

Sự liên kết cao nguyên - trung du - duyên hải giúp khu vực này hình thành chuỗi giá trị liên ngành, chuỗi đô thị và vùng du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, văn hóa đặc sắc, tạo nên không gian phát triển liên thông, hiệu quả và bền vững hơn. Đây sẽ là nền tảng để phát triển mô hình kinh tế xanh - kinh tế tuần hoàn - kinh tế số - kinh tế tri thức.

Tỉnh Gia Lai sau sáp nhập trở thành địa phương có diện tích lớn thứ hai cả nước, với 21.577 km² và gần 3,6 triệu dân. Việc hợp nhất giữa vùng đất bazan màu mỡ của khu vực Gia Lai trước đây (nổi tiếng với cà phê, cao su, hồ tiêu và tài nguyên rừng) cùng cửa ngõ hàng hải chiến lược miền Trung của khu vực Bình Định (nơi phát triển mạnh công nghiệp chế biến gỗ, thủy sản, du lịch biển và logistics) được kỳ vọng sẽ giúp tỉnh Gia Lai mới đủ sức cạnh tranh, hội nhập sâu chuỗi giá trị toàn cầu, góp phần đưa Tây Nguyên - Nam Trung Bộ trở thành cực tăng trưởng mới.

Tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Gia Lai và Bình Định (trước khi sáp nhập) ngày 2-6, Tổng Bí thư nhấn mạnh: "Gia Lai có lợi thế về nông nghiệp công nghệ cao, vùng nguyên liệu lớn, cây công nghiệp chủ lực và tiềm năng điện gió, điện mặt trời dồi dào. Bình Định có thế mạnh về công nghiệp chế biến, khu kinh tế ven biển, du lịch biển đảo và logistics. Sự hợp nhất sẽ hình thành chuỗi giá trị khép kín, hiệu quả từ sản xuất đến chế biến, phân phối và xuất khẩu, phục vụ chiến lược phát triển xanh, bền vững và hội nhập".

Phát huy tiềm năng, lợi thế

Theo ông Hồ Văn Mười, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, tỉnh đang nắm trong tay những tiềm năng đặc biệt với 11 "cái nhất" - từ diện tích tự nhiên, diện tích rừng đến trữ lượng titan và bauxite lớn nhất cả nước. Ông nhìn nhận: "Vấn đề đặt ra là Lâm Đồng sẽ làm gì với 11 "cái nhất" đó để xứng đáng với kỳ vọng mà Tổng Bí thư đã nhấn mạnh là lịch sử trao cho tỉnh cơ hội chưa từng có".

Theo người đứng đầu chính quyền tỉnh Lâm Đồng, địa phương đang hướng tới trở thành cực tăng trưởng công nghiệp mới của khu vực, qua việc tập trung khai thác 2 nguồn tài nguyên chủ lực là titan và bauxite. Đây sẽ là nền tảng để hình thành ngành công nghiệp nhôm quy mô lớn nhất châu Á, góp phần tạo nguồn thu ngân sách và việc làm bền vững cho hàng chục ngàn lao động.

"Nhiều doanh nghiệp lớn đã nộp hồ sơ đề nghị đầu tư. Chính phủ cũng đã chấp thuận cho phép Lâm Đồng phát triển 5 tổ hợp nhà máy sản xuất trong lĩnh vực này, mỗi dự án có vốn đầu tư không dưới 1 tỉ USD. Nếu triển khai thành công, Lâm Đồng sẽ trở thành trung tâm công nghiệp năng lượng - khoáng sản hàng đầu của Việt Nam" - ông Hồ Văn Mười lạc quan.

Cảng biển nước sâu Vân Phong, tỉnh Khánh Hòa đang hoạt động hiệu quả. Ảnh: KỲ NAM

Trong khi đó, tỉnh Đắk Lắk mới sau khi sáp nhập với Phú Yên có diện tích hơn 18.000 km², được kỳ vọng sẽ trở thành đầu mối liên kết chiến lược giữa vùng Tây Nguyên và Nam Trung Bộ, đóng góp quan trọng vào cực tăng trưởng mới của khu vực.

Phát biểu tại lễ công bố sáp nhập tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Phú Yên hôm 30-6, ông Lê Hoài Trung - khi đó là Bí thư Trung ương Đảng, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng (nay là Bộ trưởng Bộ Ngoại giao) - khẳng định: "Tỉnh Đắk Lắk mới không chỉ là "thủ phủ cà phê" mà còn trở thành điểm đến của biển và núi rừng". Ông nhấn mạnh vai trò chiến lược của các tuyến hành lang kinh tế Đông - Tây, nối liền đại ngàn Tây Nguyên với biển Đông, giúp thúc đẩy thương mại, logistics và du lịch.

"Tỉnh Đắk Lắk mới sẽ vươn lên là trung tâm đa chiều về kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, du lịch và logistics; là hình mẫu sinh động về sự phát triển hài hòa, bền vững và mang đậm bản sắc dân tộc trong thời kỳ mới, đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển chung của khu vực và của cả nước" - ông Lê Hoài Trung tin tưởng.

Ông Trương Công Thái, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, bày tỏ mong muốn sau sáp nhập, tỉnh không chỉ trở thành trung tâm kết nối vùng Tây Nguyên với Nam Trung Bộ, mà còn có khả năng vươn ra tiểu vùng sông Mê Kông, mở rộng không gian kinh tế và hợp tác quốc tế. "Đắk Lắk hoàn toàn có thể trở thành trung tâm phát triển chiến lược của khu vực Tây Nguyên - Nam Trung Bộ trong thập niên tới" - ông khẳng định.

(Còn tiếp)

Nhóm Phóng viên