Tech Force: Khi Nhà Trắng phát lệnh 'Tổng động viên Công nghệ'

Chính quyền Donald Trump coi lực lượng công nghệ như một binh chủng

Trong lịch sử Mỹ, khái niệm "động viên" (mobilization) thường chỉ gắn liền với những giai đoạn nguy nan nhất của chiến tranh, khi toàn bộ nguồn lực quốc gia từ nhân lực, vật lực đến tinh thần được huy động tối đa để bảo vệ sự tồn vong của đất nước. Tuy nhiên, vào những ngày đầu năm 2025, thuật ngữ này đã mang một hàm nghĩa hoàn toàn mới, không phải trên chiến trường súng đạn, mà trên mặt trận của các dòng mã lệnh và thuật toán.

Với sự ra mắt của trang web techforce.gov và sáng kiến "U.S. Tech Force" (Lực lượng Công nghệ Mỹ), chính quyền Tổng thống Donald Trump đã chính thức kích hoạt trạng thái "động viên công nghệ" trên quy mô toàn liên bang. Đây không đơn thuần là một chiến dịch tuyển dụng nhân sự hành chính; nó là một cú hích lịch sử, đánh dấu sự thay đổi căn bản trong tư duy quản trị quốc gia: Từ bỏ vai trò "người trọng tài" đứng bên lề quan sát và điều tiết, Nhà nước Mỹ giờ đây xắn tay áo trở thành "người kiến tạo" trực tiếp, tham gia xây dựng năng lực AI cốt lõi từ bên trong.

Bằng việc tuyển mộ 1.000 kỹ sư tinh nhuệ thay vì chỉ ký các tấm séc trợ cấp khổng lồ cho doanh nghiệp, Washington đang gửi đi một thông điệp đanh thép: Trong kỷ nguyên mà Trí tuệ nhân tạo (AI) quyết định vận mệnh quốc gia, Chính phủ không thể chỉ là khách hàng đi thuê công nghệ, mà phải là người làm chủ công nghệ.

U.S. Tech Force là gì? Định hình lại "nghĩa vụ quốc gia" trong kỷ nguyên số

Để hiểu được tầm vóc của U.S. Tech Force, chúng ta cần nhìn nhận nó như một phiên bản hiện đại của Quân đoàn Hòa bình (Peace Corps) kết hợp với tinh thần của Dự án Manhattan, nhưng dành cho giới tinh hoa công nghệ (tech elite). Theo thông tin công bố, đây là một chương trình nhân sự đặc biệt, nơi những bộ óc xuất sắc nhất từ Thung lũng Silicon và các trường đại học danh tiếng được kêu gọi "nhập ngũ" vào bộ máy chính quyền trong các nhiệm kỳ kéo dài hai năm.

Khác với hình ảnh công chức truyền thống thường gắn liền với sự chậm chạp và quan liêu, các thành viên của U.S. Tech Force được định vị là những "biệt đội đặc nhiệm" (special ops) về công nghệ. Họ không bị chôn vùi trong các thủ tục giấy tờ hành chính mà được trao quyền làm việc trực tiếp với lãnh đạo các cơ quan liên bang, giải quyết những bài toán hóc búa nhất: từ việc tích hợp AI vào hệ thống phòng thủ, tối ưu hóa dữ liệu y tế quốc gia, cho đến việc xây dựng các tường lửa an ninh mạng thế hệ mới.

Cơ chế hoạt động của lực lượng này được thiết kế để phá vỡ các rào cản thông thường giữa khu vực công và tư. Với mức lương cạnh tranh (150.000 - 200.000 USD/năm cộng phúc lợi) và cam kết hợp tác từ các gã khổng lồ như Google, Microsoft, Nvidia, OpenAI hay Palantir, chương trình tạo ra một "cánh cửa xoay" (revolving door) hợp pháp và minh bạch.

Các kỹ sư giỏi có thể tạm rời bỏ vị trí tại các tập đoàn lớn để cống hiến cho đất nước trong hai năm, sau đó quay trở lại thị trường lao động với một "huy chương" danh giá trong hồ sơ năng lực.

Điều này biến U.S. Tech Force không chỉ là một cơ quan tuyển dụng, mà là một hệ sinh thái nhân tài lưỡng dụng. Nó giải quyết bài toán "chảy máu chất xám" mà khu vực công của Mỹ đã đau đầu suốt nhiều thập kỷ.

Thay vì cố gắng cạnh tranh tuyệt vọng với mức lương triệu đô của khu vực tư nhân, Chính phủ Mỹ dưới thời ông Trump đã khôn ngoan tạo ra một mô hình "nghĩa vụ công nghệ", đánh vào lòng yêu nước và khát vọng được giải quyết các vấn đề vĩ mô của các kỹ sư trẻ, đồng thời đảm bảo con đường sự nghiệp của họ không bị gián đoạn.

Tại sao lại "Tuyển Kỹ sư" thay vì "Bơm tiền"? Sự thức tỉnh về năng lực thực thi

Một câu hỏi chiến lược được đặt ra: tại sao chính quyền Trump lại chọn cách phức tạp là tuyển dụng và quản lý trực tiếp 1.000 kỹ sư, thay vì tiếp tục mô hình truyền thống là tung ra các gói trợ cấp (grants) hoặc hợp đồng thầu (contracts) cho các công ty công nghệ tự làm? Câu trả lời nằm ở sự nhận thức sâu sắc về thất bại của mô hình "Nhà nước chi tiền, Tư nhân làm tất".

Trong quá khứ, ví dụ điển hình là Đạo luật CHIPS và Khoa học, Mỹ đã bơm hàng chục tỉ USD để hỗ trợ các nhà máy sản xuất chip. Tuy nhiên, tiền có thể mua được máy móc, nhưng không mua được tốc độ thực thi và sự kiểm soát.

Khi Chính phủ chỉ đóng vai trò là nhà tài trợ, họ mất đi khả năng định hướng chi tiết sản phẩm và phụ thuộc hoàn toàn vào lộ trình của doanh nghiệp. Hơn nữa, quy trình đấu thầu của chính phủ thường kéo dài hàng năm trời, trong khi công nghệ AI thay đổi từng tuần.

Việc "tuyển kỹ sư" thay vì "bơm tiền" giải quyết ba điểm nghẽn chí mạng . Thứ nhất là loại bỏ trung gian: Khi chính phủ thuê các nhà thầu quốc phòng hoặc công nghệ để xây dựng hệ thống, một phần lớn ngân sách bị "bốc hơi" qua các tầng lớp quản lý, lợi nhuận doanh nghiệp và chi phí tuân thủ. Bằng cách đưa kỹ sư vào lòng bộ máy (in-house), mỗi đồng đô la thuế của dân được chuyển hóa trực tiếp thành các dòng mã lệnh (code) và giải pháp.

Thứ hai là năng lực thẩm định: Làm sao một quan chức hành chính có thể viết ra một bản yêu cầu kỹ thuật (RFP) chính xác cho một hệ thống AI phức tạp nếu họ không hiểu gì về nó? Việc thiếu hụt chuyên gia nội bộ khiến chính phủ thường xuyên bị các nhà thầu "dắt mũi", mua phải những hệ thống đắt đỏ nhưng lỗi thời hoặc không tương thích. Đội ngũ U.S. Tech Force sẽ đóng vai trò là những "kiến trúc sư trưởng", đảm bảo chính phủ biết mình cần gì và mua gì.

Thứ ba là tốc độ phản ứng: Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị, Mỹ không thể đợi 5 năm để một nhà thầu hoàn thành dự án. Các đội kỹ sư đặc nhiệm này hoạt động theo mô hình Agile/Scrum của startup, có khả năng triển khai, thử nghiệm và sửa lỗi các ứng dụng AI ngay trong thời gian thực.

Quyết định này phản ánh tư duy doanh nhân của ông Trump: Con người là tài sản, không phải chi phí. Đầu tư vào con người mang lại lợi tức (ROI) cao hơn nhiều so với việc rải tiền trợ cấp một cách thụ động.

Từ "Trọng tài" thành "Cầu thủ": Bước chuyển mình sang can dự trực tiếp

Sự ra đời của U.S. Tech Force đánh dấu một bước chuyển dịch hệ tư tưởng quan trọng của Washington: Từ trạng thái "Laissez-faire" (tự do kinh doanh, nhà nước chỉ điều tiết) sang trạng thái "State Capacity Building" (Xây dựng năng lực nhà nước).

Trước đây, vai trò của nhà nước đối với công nghệ chủ yếu là thiết lập hành lang pháp lý (luật chống độc quyền, luật bảo mật, luật an toàn AI). Nhà nước đứng ngoài sân cỏ, thổi còi khi có ai phạm luật. Nhưng với U.S. Tech Force, Nhà nước đã xỏ giày vào sân để trực tiếp đá bóng. Chính phủ Mỹ đang trực tiếp tham gia vào việc xây dựng bốn trụ cột của quyền lực AI.

Thứ nhất là hạ tầng tính toán (Compute Infrastructure): Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào đám mây thương mại của Amazon hay Microsoft cho các tác vụ nhạy cảm, U.S. Tech Force sẽ tham gia thiết kế và vận hành các "GovCloud" chuyên biệt, đảm bảo các siêu máy tính của chính phủ được tối ưu hóa cho các mô hình AI phục vụ an ninh quốc gia.

Thứ hai là hiện đại hóa dữ liệu (Data Modernization): AI cần dữ liệu như xe cần xăng. Tuy nhiên, dữ liệu của chính phủ Mỹ hiện nay giống như một "bãi rác" khổng lồ: phân mảnh, lưu trữ trên các hệ thống cũ kỹ (legacy systems) từ thập niên 90, và không có chuẩn chung. Không một nhà thầu bên ngoài nào có đủ thẩm quyền để dọn dẹp đống lộn xộn này. Chỉ có các kỹ sư của U.S. Tech Force, với thẩm quyền từ bên trong, mới có thể phá vỡ các "ốc đảo dữ liệu" (data silos), làm sạch và chuẩn hóa chúng để huấn luyện các mô hình AI quốc gia.

Thứ ba là phần mềm lõi và Thuật toán (Core Software & Algorithms): Chính phủ không muốn phụ thuộc vào thuật toán "hộp đen" của Google hay OpenAI cho các quyết định sinh tử (như điều khiển vũ khí hay an ninh biên giới). U.S. Tech Force sẽ phát triển hoặc tùy biến các mô hình nguồn mở để tạo ra các hệ thống AI "Made by Government", đảm bảo tính minh bạch và kiểm soát tuyệt đối.

Thứ tư là an ninh mạng chủ động (Active Cyber Defense): Trong kỷ nguyên AI, tấn công mạng sẽ được tự động hóa. Chính phủ cần những chuyên gia giỏi nhất để xây dựng các hệ thống phòng thủ AI, phát hiện và vá lỗ hổng trong thời gian thực.

Bước chuyển này biến Chính phủ Mỹ thành một thực thể công nghệ (Tech Entity) thực thụ. Nó chấm dứt thời kỳ chính phủ bị xem là "lạc hậu" so với tư nhân. Giờ đây, Washington muốn sở hữu những "cơ bắp" công nghệ của riêng mình để đảm bảo sự tự chủ chiến lược.

Bối cảnh địa chính trị: Đối trọng với mô hình "Quân - Dân kết hợp" của đối thủ

Không thể tách rời sự ra đời của U.S. Tech Force khỏi bức tranh địa chính trị rộng lớn, nơi Trung Quốc đang là đối thủ cạnh tranh trực tiếp. Bắc Kinh từ lâu đã theo đuổi chiến lược "Quân - Dân kết hợp" (Civil-Military Fusion), xóa nhòa ranh giới giữa các tập đoàn công nghệ và nhà nước để huy động tổng lực cho tham vọng AI.

Mỹ, với thể chế dân chủ và thị trường tự do, không thể sao chép y nguyên mô hình của Trung Quốc. Tuy nhiên, Washington nhận ra rằng mô hình thị trường tự do hoàn toàn (nơi các công ty công nghệ chỉ chạy theo lợi nhuận ngắn hạn) không đủ sức để đối đầu với một chiến lược quốc gia dài hạn và tập trung của đối thủ.

U.S. Tech Force chính là câu trả lời mang đậm bản sắc Mỹ cho bài toán này. Nó là sự lai ghép giữa sức mạnh của thị trường (nhân tài từ các công ty tư nhân, lương bổng cạnh tranh) và định hướng của nhà nước (phục vụ lợi ích quốc gia).

Nó cho phép Mỹ tập trung nguồn lực vào các lĩnh vực AI mà tư nhân có thể bỏ qua vì không sinh lời ngay lập tức (như AI cho dự báo thảm họa, an ninh năng lượng, hay y tế công cộng).

Nó tạo ra một lớp "Sĩ quan công nghệ" có lòng yêu nước, những người hiểu rõ cả ngôn ngữ của thung lũng Silicon và ngôn ngữ của Lầu Năm Góc, đóng vai trò cầu nối để chuyển giao công nghệ nhanh chóng từ phòng thí nghiệm ra chiến trường thực tế.

Tóm lại, việc kích hoạt trạng thái "động viên công nghệ" thông qua U.S. Tech Force cho thấy Mỹ đã xác định AI không chỉ là một ngành kinh tế, mà là nền tảng của an ninh quốc gia.

Trong cuộc đua này, ai nắm giữ nhân tài, người đó nắm giữ tương lai. Và với 1.000 kỹ sư tinh nhuệ đầu tiên này, Nhà Trắng đang muốn đảm bảo rằng, tương lai đó sẽ được viết bằng những dòng mã lệnh của người Mỹ, dưới sự kiểm soát của Chính phủ Mỹ. Đây là một canh bạc lớn, nhưng là bước đi tất yếu để siêu cường số 1 thế giới không bị "hụt hơi" trong cuộc cách mạng công nghệ khốc liệt nhất lịch sử loài người.

Bùi Tú