Tết này, mẹ 'gặp lại' con

Liệt sĩ Nguyễn Đình Long hy sinh khi tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc, trong trận đấu pháo dữ dội nhiều giờ giữa Trung đoàn 150 với quân xâm lược bành trướng. Liệt sĩ Long nằm lại Vị Xuyên, để lại mẹ già, vợ trẻ, con gái thơ bé mới 7 tháng tuổi mà anh chưa một lần gặp mặt. Anh ra đi không để lại một tấm hình nào cả, nên mẹ già và vợ con anh không có di ảnh để thờ. Suốt mấy chục năm qua, điều đó luôn canh cánh trong lòng đồng đội của anh.

Anh Nguyễn Xuân Hòa (sinh năm 1960, ở huyện Tân Kỳ, Nghệ An, nguyên chiến sĩ Trung đoàn 150, Sư đoàn 356, QK 2; nguyên Phó Văn phòng Tỉnh ủy Bình Phước) cho biết: “Chúng tôi nhập ngũ cùng ngày, cùng “nằm gai nếm mật” với nhau mà nay người dương kẻ âm cách biệt, và còn day dứt nữa là trên bàn thờ liệt sĩ không có một di ảnh nào cả”.

Thế nhưng, gần chục năm qua, các anh - những đồng đội đã đi qua cuộc chiến khốc liệt đó, tìm kiếm hình ảnh của liệt sĩ Nguyễn Đình Long mà đều vô vọng. Các đồng chí, đồng đội đã nhiều năm trăn trở, trực tiếp đi tìm hình ảnh của liệt sĩ Nguyễn Đình Long là các anh: Nguyễn Hồng Hải, Trần Ngọc Lợi và nhiều đồng đội nữa mà vẫn vô vọng.

Gần đây, phát hiện có nhóm họa sĩ trẻ sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) phục dựng ảnh liệt sĩ, các anh đã tiếp cận nhóm họa sĩ đó. Từ di ảnh anh trai của Long, cũng là liệt sĩ, ảnh con gái Long và trí nhớ của đồng đội, qua nhiều lần phác họa, phác thảo, đầu tháng 12/2024, các đồng đội đã có bức họa giống nhất có thể để làm di ảnh trên bàn thờ liệt sĩ Nguyễn Đình Long và một bức tranh sơn dầu Long ôm mẹ. Họa sĩ Hà Khánh Linh là tác giả bức tranh sơn dầu “Long về với Mẹ”.

Khi chúng tôi đến thăm mẹ liệt sĩ Long tại quê hương (xã Thanh Thịnh, Thanh Chương, Nghệ An) trao tặng bức tranh, có lẽ là thần giao cách cảm, mẹ đã 104 tuổi ôm chầm ghì chặt, gọi tên con rồi lịm đi. Mẹ thì thào: “Long về rồi phải không con?”, rồi mẹ im phắc như hóa đá.

Mẹ không còn nước mắt để khóc thương nhớ 2 con trai đã anh dũng hy sinh vì đất nước. Chúng tôi, những đồng đội của anh, nay đều đã 2 thứ tóc, nhưng ai cũng rưng rưng xúc động vì đã làm được một việc rất ân tình, thắm tình đồng đội, nhân kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập Sư đoàn 316 b/356. Thế là Tết này, sau 40 năm vĩnh viễn xa con, Mẹ Việt Nam Anh hùng Thái Thị Yêm đã được gặp lại con trai Nguyễn Đình Long yêu dấu, như được ôm con trong vòng tay ấm áp tình mẫu tử của mẹ.

Ngày 24/12/2024, rất đông đồng đội của liệt sĩ Nguyễn Đình Long đã về xã Thanh Thịnh, Thanh Chương, Nghệ An thăm mẹ, trao tặng mẹ bức tranh mang hình ảnh con trai mẹ. Trong đoàn có Đại tá Nguyễn Đức Cam - nguyên Phó Sư đoàn trưởng, Tham mưu trưởng Sư đoàn 356; Trung tá Nhật Hồng - Trung đoàn trưởng 150; Thượng tá Nguyễn Đình Thiêm - Phó Trung đoàn trưởng, Tham mưu trưởng 150; Trung tá Trần Ngọc Lợi - nguyên b trưởng trinh sát c 18, Trung đoàn 150, nguyên Trợ lý Ban pháo Sư đoàn 356, cùng rất đông cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 150 và khoảng 100 đồng đội của Long từ các vùng miền của đất nước hội tụ về bên Mẹ.

Thật xúc động, mới đây, ngày 12/1/2025, tại Hội trường A, Trường đại học Vinh, trong chương trình “Tết liệt sĩ”, nhóm họa sĩ trẻ sử dụng công nghệ AI phục dựng chân dung liệt sĩ, do bạn Lê Quyết Thắng - nhóm trưởng, trao tặng 150 bức ảnh chân dung liệt sĩ. Hôm đó, Thượng tá Nguyễn Đình Thiêm, thay mặt chỉ huy Trung đoàn 150 và chị Nguyễn Thị Quý - con gái của liệt sĩ Nguyễn Đình Long, nhận bức ảnh chân dung liệt sĩ Nguyễn Đình Long và bức ảnh liệt sĩ Long với giọt máu duy nhất của mình.

Anh Xuân Hòa bày tỏ, hết sức cảm động nữa là khi các anh đặt vấn đề trả thù lao, họa sĩ của những bức tranh, bức ảnh phục dựng đó, từ chối. Các bạn trẻ nói đó là việc làm để tri ân thế hệ cha anh.

Với cách ứng dụng AI, sẽ có nhiều hơn nữa những bức ảnh liệt sĩ được phục dựng, đáp ứng tình cảm của gia đình, người thân, đồng đội, lưu giữ hình ảnh các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống vì đất nước.

TRẦN THU HẰNG