Thẩm tra cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân

Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu tại phiên họp - Ảnh Nghĩa Đức.

Chiều 12/5 Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội họp phiên toàn thể lần thứ hai, thẩm tra Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân (Dự thảo).

Phiên thẩm tra có sự tham dự của các Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Vũ Hồng Thanh và Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng.

Trình bày Tờ trình Dự thảo, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm cho biết, Dự thảo thể chế hóa 5 nhóm chính sách lớn, là: Cải thiện môi trường kinh doanh; hỗ trợ tiếp cận nguồn lực đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh; hỗ trợ tài chính, tín dụng và mua sắm công; hỗ trợ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực, hỗ trợ hình thành doanh nghiệp vừa và lớn, doanh nghiệp tiên phong.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm trình bày Tờ trình Dự thảo

Gồm 7 chương và 17 điều, Dự thảo quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, áp dụng đối với các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và tổ chức, cá nhân khác có liên quan.

Do thực hiện yêu cầu xử lý những việc cấp bách của đất nước trong bối cảnh tình hình mới, yêu cầu thể chế hóa các chủ trương của Đảng được nêu tại Nghị quyết số 68-NQ/TW, dự thảo Nghị quyết được xây dựng theo trình tự, thủ tục rút gọn theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Theo đó, Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua đối với dự thảo Nghị quyết này tại Kỳ họp thứ 9 theo quy trình một kỳ họp - Thứ trưởng Bộ Tài chính báo cáo.

Đánh giá cao sự khẩn trương của Chính phủ trong đề xuất Dự thảo, nhiều ý kiến tại phiên thẩm tra góp thêm ý kiến để hoàn thiện trước khi trình Quốc hội.

Về nội dung cụ thể, Dự thảo quy định một số nội dung định lượng, như doanh nghiệp công nghệ cao thuộc khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo được hỗ trợ giảm tối thiểu 30% tiền thuê lại đất trong vòng 5 năm đầu kể từ ngày ký hợp đồng thuê đất với chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp, vườn ươm công nghệ. Khoản hỗ trợ tiền thuê đất này được Nhà nước hoàn trả cho chủ đầu tư theo quy định của Chính phủ.

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào tình hình thực tế, xác định quỹ đất đối với từng khu công nghiệp, cụm công nghiệp đảm bảo bình quân tối thiểu 20 ha/khu, cụm công nghiệp hoặc 5% tổng quỹ đất đã đầu tư kết cấu hạ tầng dành cho doanh nghiệp công nghệ cao thuộc khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thuê lại.

Tại điều 9, Dự thảo quy định Doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG).

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TPHCM) cho rằng cần quy định thật cụ thể nội dung này, làm rõ phương thức hỗ trợ trực tiếp hay gián tiếp, nếu không thì rất khó triển khai vì kinh nghiệm cho thấy hiệu quả hỗ trợ bằng chính sách này trước đây rất thấp.

Đại biểu Trần Văn Khải, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và công nghệ môi trường của Quốc hội kiến nghị sửa Điều 9 để mở rộng phạm vi hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho cả các dự án đổi mới công nghệ, chuyển đổi số quy mô lớn của doanh nghiệp tư nhân.

Ví dụ, bổ sung: “Doanh nghiệp được hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn thực hiện dự án đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số hoặc dự án xanh, tuần hoàn đáp ứng tiêu chí ESG…”.

Điều này sẽ khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào công nghệ mới, chuyển đổi số, không chỉ giới hạn ở lĩnh vực môi trường, qua đó thúc đẩy năng suất và sức cạnh tranh – ông Khải góp ý.

Đại biểu Khải cũng đề nghị tăng cường ưu đãi thuế cho công nghệ sạch, kinh tế xanh (Điều 12). Cụ thể là cho phép doanh nghiệp được khấu trừ 150% chi phí cho hoạt động đổi mới, nâng cấp công nghệ nhằm tiết kiệm năng lượng, giảm ô nhiễm, bảo vệ môi trường khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Ưu đãi này song song với ưu đãi chi phí R&D, qua đó khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch, cải tiến quy trình để phát triển bền vững, ông Khải nêu ý kiến.

Dự thảo cần bổ sung quy định quỹ bảo lãnh tín dụng quốc gia cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV đề xuất.

Ông Lực cũng đề nghị cân nhắc bổ sung thêm quy định về quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, cụ thể là Quốc hội cần giao Chính phủ có biện pháp tăng năng lực tài chính và có biện pháp nâng cao hiệu quả của quỹ.

Cần thay đổi điều lệ của quỹ thì mới phát huy được hiệu quả, ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa nêu ý kiến.

Đại biểu Thân cho rằng Dự thảo cần có 1 chương nói về trách nhiệm của cán bộ, công chức trong thi hành các công việc liên quan đến kinh tế tư nhân, vì họ tham mưu giải quyết công việc, các vấn đề ách tắc, nếu họ chậm trễ thì ảnh hưởng rất lớn đến doanh nghiệp.

Một số quy định khác, theo một số ý kiến tại phiên thẩm tra, cũng cần cụ thể hơn nữa.

Chẳng hạn, miễn kiểm tra thực tế đối với các doanh nghiệp tuân thủ tốt quy định pháp luật ( quy định tại điều 5 về Nguyên tắc hoạt động thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh). Vậy thế nào là doanh nghiệp tốt, phải làm rõ, ông Lực góp ý.

Phát biểu tại phiên họp, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho biết ông lắng nghe rất kỹ các ý kiến tham gia. Theo ông, khó nhất là phân loại và bóc tách nội dung gì thể chế hóa ở Dự thảo, nội dung nào đưa vào các luật đang sửa và nội dung nào sẽ tiếp tục sửa.

Cho biết cộng đồng doanh nghiệp đánh giá rất cao Nghị quyết 68, mong đợi Nghị quyết của Quốc hội và chương trình hành động của Chính phủ sớm đưa chính sách vào cuộc sống, Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính rà soát từng nhóm chính sách, cụ thể hóa tối đa để khi có nghị quyết là ban hành kế hoạch và bố trí nguồn lực triển khai thực hiên được ngay.

Đánh giá cao sự đồng hành của Bộ Tài chính và cơ quan của Quốc hội trong việc chuẩn bị, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị hai bên tiếp tục phối hơp để các chính sách đảm bảo tính khả thi và tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Không kỳ vọng Nghị quyết trình Quốc hội thể chế hóa hết được Nghị quyết 68 mà cần có lộ trình để sửa đổi các quy định chưa phù hợp, ông Thanh nhấn mạnh.

Nguyễn Lê