Thanh toán thông minh trong giao thông: Cần tinh gọn, vừa đảm bảo an ninh vừa đảm bảo kinh tế

Một tài khoản giao thông có thể thanh toán hầu hết các loại phí, dịch vụ

Nghị định có hiệu lực từ 1/10/2024 nhưng đến ngày 1/10/2025, chủ phương tiện mới phải thực chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối phương tiện thanh toán. Từ 1/10/2024 đến 1/7/2026 thực hiện duy trì hình thức thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng. Và từ 1/7/2026 chính thức vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu thanh toán điện tử giao thông đường bộ.

Chia sẻ về điểm mới của Nghị định được ban hành, ông Tô Nam Toàn, Trưởng phòng Khoa học Công nghệ Môi trường và Hợp tác Quốc tế, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, các tổ chức, doanh nghiệp và người dân khi tham gia giao thông sẽ có một tài khoản giao thông để thanh toán điện tử hầu hết loại phí, giá, không chỉ với giao thông đường bộ mà còn cho các dịch vụ tại cả các cảng hàng không, cảng biển, bãi đỗ xe, điểm đỗ xe lòng đường, kiểm định... Nhờ vậy, giúp người tham gia giao thông tiết kiệm thời gian, chi phí khi thanh toán các dịch vụ vận tải, điều này phù hợp với chủ trương hạn chế sử dụng tiền mặt của Nhà nước…

Hình thức thu phí không dừng tạo thuận lợi và tiết kiệm thêm nhiều thời gian cho các tài xế.

Theo ông Toàn, khi đưa ra lộ trình chuyển đổi từ tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông, Cục Đường bộ Việt Nam đã lường trước các vấn đề để đảm bảo kết nối giữa các nhà cung cấp dịch vụ với đơn vị cung ứng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt. Cục Đường bộ Việt Nam kỳ vọng khi quy định ban hành sẽ được người dân ủng hộ; đồng thời, cho biết, kỳ vọng với lộ trình 1 năm sẽ thực hiện xong việc chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt của 5,6 triệu phương tiện hiện nay, nhất là khi việc chuyển đổi xác thực sinh trắc học của ngành ngân hàng chỉ diễn ra từ 1-2 tuần nhưng vẫn thành công.

Trước thông tin trên, ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng Giám đốc Napas (Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam) cho biết, hiện nay hạ tầng thanh toán bán lẻ của ngành ngân hàng có độ phủ sóng cao với số lượng thẻ ngân hàng cả quốc tế, nội địa đã gấp 1,5 lần so với tổng dân số Việt Nam. Còn theo Ngân hàng Nhà nước, hơn 87% công dân Việt Nam ở độ tuổi trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Thực tế, hoạt động thanh toán điện tử, thanh toán ngân hàng,.. đã len lỏi mọi ngõ ngách của cuộc sống từ trả tiền cốc cafe, mớ rau ngoài chợ bằng thẻ…

Không chỉ vậy, Napas và hệ thống ngân hàng Việt Nam đã có kinh nghiệm triển khai, kết nối với các hệ thống tương tự. Tiêu biểu, Napas đã kết nối với hệ thống dữ liệu VneID. Hiện nay, trên VneID, người dân đã có thể dùng một số dịch vụ công thanh toán ngay bằng mã QR. Hệ thống thanh toán giao thông cũng tương tự.

Ông Long cho rằng, điều quan trọng cơ sở dữ liệu (CSDL) thanh toán giao thông là cơ sở dữ liệu tập trung quốc gia hay chia về địa phương. Nếu có thể chia sẻ các dữ liệu, việc kết nối liên thông sẽ hoàn toàn thực hiện được. Đồng thời, đại diện Napas cho rằng, vấn đề là làm sao để tài khoản giao thông của người dân gắn liền với phương tiện giao thông đường bộ, giao thông công cộng.

Có thể gộp chung làm một với tài khoản ngân hàng?

Trước vấn đề nêu trên, theo chuyên gia giao thông Lê Minh Quốc cho rằng, để đơn giản và thuận tiện cho người dân, không cần thiết phải tách bạch các tài khoản riêng, mà có thể gộp chung các tài khoản thanh toán như đưa về thanh toán qua ngân hàng. Đối với người dân, điều quan trọng là dịch vụ ngon, bổ, rẻ; và làm sao cần tinh gọn việc thanh toán mà vẫn đảm bảo an ninh, vừa đảm bảo kinh tế.

Lắng nghe mong muốn này, ông Lê Thanh Tùng, Giám đốc Trung tâm CNTT, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) thông tin: Nhiều thành phố lớn ở Mỹ, Nga, Pháp… đã thực hiện thanh toán thẻ theo phương thức account - based hoặc thẻ ngân hàng trong giao thông. Từ tháng 9 năm nay, Trung Quốc áp dụng với thẻ thanh toán Master Card và Visa để thanh toán trên toàn bộ mạng lưới vận tải đường sắt của thành phố và thanh toán các dịch vụ tự động khác.

Tại Việt Nam, để phát triển thẻ vé thông minh trong giao thông, ông Tùng đề xuất mỗi thành phố, tốt nhất là mỗi quốc gia nên có một hệ thống thẻ vé điện tử tập trung, duy nhất, sử dụng cho tất cả các đơn vị cung cấp dịch vụ giao thông công cộng bao gồm bus, metro, ít nhất là một thành phố có sự liên thông thanh toán bằng thẻ vé. Bên cạnh đó nên hỗ trợ việc sử dụng thẻ ngân hàng trong thanh toán giao thông. Tiêu chuẩn kỹ thuật về thẻ vé nên dựa trên tiêu chuẩn mở, không có giới hạn về đơn vị cung cấp thẻ, thiết bị đầu đọc và nên được xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế, có thể sử dụng lại các sản phẩm thẻ, đầu đọc đã có sẵn thị trường, rút ngắn thời gian triển khai.

Thông tin về “sự sẵn sàng” tại Hà Nội, bà Trương Kiều Anh, Trưởng phòng CNTT Sở GTVT Hà Nội cho biết: Hiện nay, Sở GTVT đang trình thành phố đề án về giao thông thông minh và chia thành 3 giai đoạn phát triển từ 2024-2026; 2027-2029 và từ 2030 trở đi. Thực tế từ tháng 7/2024, Sở GTVT đã thí điểm Trung tâm điều hành trung tâm giao thông thông minh, cũng như tham mưu thành phố ban hành khung tiêu chuẩn kỹ thuật về thẻ vé điện tử, trong đó có hệ thống kiểm soát thẻ vé không dừng như VETC... để làm nền tảng triển khai các hệ thống thẻ vé sau này.

“Để đảm bảo thời gian và tiến độ triển khai, kèm theo nhân lực vận hành hệ thống là vô cùng khó. Hiện, sở đang tham mưu thành phố triển khai dịch vụ theo Nghị định 82, theo hướng thuê hạ tầng, trang thiết bị. Tới khi thấy năng lực đủ đáp ứng, chúng ta có thể sẽ dần chuyển sang thực hiện để đảm bảo tiến độ triển khai”, bà Kiều Anh nói.

Nhật Uyên