Tháo gỡ vướng mắc cho tài khoản giao thông

Hầm chui tại nút giao Phú Thứ trên tuyến cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình. Ảnh: Nguyễn Đăng.

Cho phép gia hạn sử dụng tài khoản thu phí cũ

Nghị định 119/2024/NĐ-CP về thanh toán điện tử trong giao thông đường bộ chính thức đưa Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới của hạ tầng giao thông thông minh. Với sự chỉ đạo quyết liệt từ Bộ Xây dựng và Cục Đường bộ Việt Nam, quá trình chuyển đổi sang Tài khoản Giao thông (TKGT) cùng việc kết nối với các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt đang được kỳ vọng tạo nên nền tảng quản lý hiện đại, minh bạch và thuận tiện hơn.

Theo báo cáo của Cục Đường bộ Việt Nam, bức tranh tổng thể đã ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực. Hầu hết các tài khoản thu phí hiện hành đã được chuyển đổi thành TKGT, với 5,8 triệu tài khoản đã được kích hoạt. Trong số này, hơn 3 triệu tài khoản đã hoàn tất việc kết nối với ví điện tử, thẻ ngân hàng hoặc các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt khác. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi vẫn còn không ít “vùng trống”. Hiện còn tới 2,8 triệu tài khoản chưa thực hiện kết nối, đặc biệt đáng chú ý là khoảng 900 nghìn tài khoản vẫn thường xuyên phát sinh giao dịch qua trạm thu phí nhưng lại chưa liên kết với bất kỳ phương tiện thanh toán nào. Điều này không chỉ tạo rủi ro ùn tắc mà còn gây khó khăn cho việc quản lý và minh bạch dòng tiền của hệ thống thu phí tự động không dừng (ETC).

Trước thực tế này, Cục Đường bộ Việt Nam đã đưa ra quyết định kịp thời: cho phép gia hạn sử dụng tài khoản thu phí cũ để thay thế phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt khi kết nối với TKGT đến trước ngày 31/12/2025. Đây là giải pháp cần thiết nhằm tránh đứt gãy hoạt động vận tải, nhất là với DN vận tải hàng hóa, những đơn vị có tần suất lưu thông cao và đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng. Cục Đường bộ đồng thời yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ như VETC và Epass bố trí nhân sự hỗ trợ 24/24h tại các trạm thu phí để hướng dẫn chủ phương tiện trong vận hành.

Nhiều vướng mắc cốt lõi

Theo Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, Đỗ Văn Bằng, khó khăn lớn nhất thuộc về khối DN vận tải. Ông Đỗ Văn Bằng phân tích, vấn đề đầu tiên là quản lý dòng tiền. Với hàng trăm đến hàng nghìn phương tiện, việc gắn tài khoản thanh toán với lái xe thời vụ khiến DN không kiểm soát được phát sinh chi phí. Lái xe thay đổi liên tục dẫn đến tài khoản liên kết mất hiệu lực, gây thất thoát hoặc bất tiện trong quá trình vận hành. Vấn đề thứ hai là hóa đơn, chứng từ. Khi phí giao thông được thanh toán qua ví hoặc tài khoản cá nhân của lái xe, hóa đơn lại được trả về cho chính chủ tài khoản, tức người lái, thay vì DN. Điều này khiến DN không thể hợp thức hóa chi phí đầu vào, gây nhiều khó khăn trong quyết toán thuế.

Cục Đường bộ cũng thừa nhận các hạn chế trong hạ tầng thanh toán hiện tại. Ví điện tử dành cho DN chưa phổ biến, thẻ tín dụng DN phải chịu mức phí cao, trong khi phương án ủy nhiệm chi lại không đáp ứng tốc độ xử lý tức thời yêu cầu của hệ thống ETC, vốn cần hoàn tất giao dịch trong chưa đầy 200ms. Bên cạnh đó, việc kết nối thẻ Visa cũng gặp vướng mắc do mỗi ngân hàng thiết lập chuẩn khác nhau, dẫn đến thiếu đồng bộ. Khó khăn không chỉ đến từ phía DN trong nước. Nhiều cá nhân nước ngoài đang sinh sống hoặc làm việc tại Việt Nam gặp trở ngại trong bước định danh tài khoản, khiến việc kết nối TKGT kéo dài hoặc không thực hiện được.

Tuy nhiên, ở chiều tích cực, mô hình TKGT đang vận hành thuận lợi tại không ít đơn vị nhỏ và hộ kinh doanh cá thể. Theo ông Đỗ Văn Bằng, điều ngành giao thông cần lúc này là một giải pháp đồng bộ, vừa quản lý được dòng tiền, vừa bảo đảm tính minh bạch, nhưng đồng thời phải bảo vệ quyền lợi người sử dụng. Hệ thống thanh toán mới không được phép làm phát sinh chi phí, không gây thêm thủ tục, không tạo thêm gánh nặng cho DN và người dân.

Đây cũng là định hướng mà Cục Đường bộ Việt Nam đang theo đuổi. Cơ quan này tiếp tục tham mưu Bộ Xây dựng để tháo gỡ các vướng mắc và hoàn thiện khung pháp lý. Kinh nghiệm triển khai ETC trước đây cho thấy: dù khởi đầu khó khăn, nhưng khi có quyết tâm của cơ quan quản lý và sự đồng thuận của người dân, mọi mục tiêu đều có thể đạt được. Chuyển đổi sang TKGT không chỉ là bước nâng cấp kỹ thuật, mà còn là nền tảng hướng tới một hệ thống giao thông minh bạch, thuận tiện và hiện đại.

Lộ trình TKGT đang mở ra cánh cửa cho một hạ tầng giao thông thông minh hơn, nhưng để bước qua cánh cửa đó, ngành giao thông phải giải quyết những nút thắt lớn từ kỹ thuật đến pháp lý. Sự vào cuộc đồng bộ của Nhà nước, DN và người dân sẽ là chìa khóa bảo đảm quá trình chuyển đổi diễn ra trơn tru và chỉ khi vượt qua “vùng trống” hiện tại, chúng ta mới thật sự tiến gần đến mục tiêu xây dựng hệ thống giao thông hiện đại, minh bạch và hiệu quả.

Nguyễn Đăng