Thế giới đã dùng drone cứu người từ khi nào?

Câu chuyện xảy ra tại xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai, hai em nhỏ bị mắc kẹt trên một mô đất giữa dòng sông Ba do nước lũ lên nhanh. Anh Trần Văn Nghĩa đang làm ruộng gần đó đã phát hiện và quyết định điều khiển chiếc drone của mình ra giữa sông giải cứu thành công hai em bé. Hành động ấy lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội, không chỉ bởi tính chất phi thường mà vì nó đặt ra một câu hỏi mang tính thời đại: công nghệ drone đã cứu người từ bao giờ và liệu có thể trở thành công cụ phổ cập trong cộng đồng?

Anh Nghĩa với chiếc drone phục vụ sản xuất nông nghiệp của mình - Ảnh: Internet

Tháng 1.2018, tại Úc, một chiếc drone thuộc chương trình Little Ripper đã cứu hai thiếu niên bị sóng cuốn ngoài khơi bờ biển Lennox Head. Drone này bay ra chỉ trong 70 giây và thả phao cứu sinh chính xác xuống vị trí nạn nhân đang vật lộn giữa sóng dữ. Đây được ghi nhận là trường hợp đầu tiên trên thế giới mà người được cứu sống trực tiếp nhờ drone. Cùng thời điểm đó, sau thảm họa động đất lớn tại Nepal năm 2015, drone Netra do Ấn Độ phát triển đã được đưa vào khu vực sạt lở để dò tìm nạn nhân trong đống đổ nát. Thiết bị này cung cấp hình ảnh trực tiếp từ trên cao, cho phép lực lượng cứu hộ phát hiện vết nứt, khe nứt và dấu hiệu sự sống mà mắt thường không thể thấy từ mặt đất.

Một máy bay không người Little Ripper dùng để cứu nạn của Úc - Ảnh: Internet

Tại Mỹ, từ năm 2020, nhiều công viên quốc gia và sở cứu hộ bắt đầu sử dụng drone gắn camera nhiệt để tìm kiếm người mất trí nhớ hoặc trẻ em đi lạc trong rừng sâu. Một trong những vụ việc đáng chú ý nhất xảy ra vào tháng 9.2024, khi một bé gái 10 tuổi bị mất tích suốt gần 24 giờ tại bang Louisiana đã được phát hiện nhờ drone phát tín hiệu hồng ngoại trong đêm. Từ độ cao hơn 30 mét, hình ảnh thân nhiệt bé gái hiện rõ qua lớp lá rừng, giúp đội cứu hộ tiếp cận và giải cứu an toàn. Đây là ví dụ điển hình cho năng lực của cảm biến nhiệt kết hợp với hình ảnh thời gian thực trong điều kiện thời tiết và ánh sáng bất lợi.

Tháng 11.2023, một nghiên cứu do Viện Karolinska (Thụy Điển) thực hiện và công bố trên tạp chí Lancet Digital Health cho thấy việc sử dụng drone để vận chuyển thiết bị khử rung tim tự động (AED) giúp rút ngắn đáng kể thời gian tiếp cận người gặp nạn. Trong các thử nghiệm tại vùng tây Thụy Điển, drone đã đến hiện trường sớm hơn xe cấp cứu trong 67% số ca, với thời gian đến trung bình nhanh hơn hơn 3 phút. Đặc biệt, trong một phần ba số trường hợp ngừng tim thực tế, thiết bị AED do drone mang tới đã được người dân sử dụng kịp thời để thực hiện cú sốc điện đầu tiên trước khi nhân viên y tế đến nơi. Kết quả này cho thấy tiềm năng của drone trong việc tăng khả năng sống sót cho bệnh nhân, nhất là tại những khu vực dân cư thưa thớt, nơi xe cứu thương thường gặp khó khăn trong tiếp cận nhanh chóng.

Drone của Thụy Điển mang thiết bị máy khử rung tim đi cứu nạn - Ảnh: Internet

Mới đây nhất, đầu tháng 7.2025, mạng xã hội Trung Quốc lan truyền đoạn video ghi lại cảnh một người đàn ông bị kẹt trên mái nhà trong vùng lũ ở Quảng Tây được một chiếc drone tải trọng lớn “cẩu” lên khỏi vùng nguy hiểm. Thiết bị được điều khiển bởi một người dân làm nông, vốn dùng để phun thuốc trừ sâu, đã được buộc dây cáp và điều hướng chuẩn xác đến vị trí nạn nhân, nhấc bổng anh ra khỏi mái ngói ngập nước. Hình ảnh ấy khiến nhiều người thốt lên: Trung Quốc đang sống trong tương lai. Đây có thể là lần đầu tiên một vụ cứu hộ bằng drone mang tính “nhấc người thoát hiểm” được ghi nhận công khai, mở ra khả năng ứng dụng trong các tình huống lũ quét, cháy rừng hoặc sập hầm mỏ.

Theo thống kê từ hệ thống theo dõi cứu hộ toàn cầu của DJI, tính đến giữa năm 2024, đã có hơn một ngàn người tại 39 quốc gia được cứu sống nhờ drone. Tất cả đều là những ca có ghi nhận rõ ràng về việc thiết bị bay trực tiếp phát hiện, tiếp tế, dẫn đường hoặc can thiệp cứu sinh. Trong nhiều tình huống, thời gian tiếp cận nạn nhân được rút ngắn từ hàng chục phút xuống còn chưa đầy 5 phút. Đặc biệt trong các vùng bị chia cắt địa hình, drone trở thành phương tiện thay thế hiệu quả cho trực thăng hoặc xe chuyên dụng, với chi phí thấp hơn nhiều và mức độ an toàn cao cho người điều khiển từ xa.

Với các cảm biến nhiệt, định vị GPS, camera độ phân giải cao và hệ thống trí tuệ nhân tạo hỗ trợ nhận dạng hình ảnh, drone ngày càng trở thành công cụ cứu hộ thông minh. Nó có thể xuyên qua đêm tối, màn sương hoặc tán rừng rậm để tìm kiếm sự sống. Ở một số quốc gia phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thụy Sĩ, Canada, drone cứu hộ được phép hoạt động vượt tầm nhìn của người điều khiển trong điều kiện khẩn cấp, giúp mở rộng phạm vi can thiệp mà không cần chờ sự hiện diện vật lý.

Video anh Nghĩa điều khiển drone nông nghiệp giải cứu hai em bé:

Tại Việt Nam, mỗi năm đất nước phải đối mặt với nhiều hình thái thiên tai khắc nghiệt như lũ quét, sạt lở, bão lụt và tai nạn xảy ra ở vùng sâu vùng xa. Việc xây dựng mạng lưới drone cộng đồng tại các tỉnh miền núi, trung du, ven biển không chỉ là khả thi mà còn cấp thiết. Nếu có chính sách hỗ trợ đào tạo kỹ năng cơ bản, cấp phát thiết bị phù hợp và xây dựng quy trình phối hợp giữa chính quyền với người dân, chúng ta hoàn toàn có thể thiết lập một lớp lực lượng dân sự ứng cứu tại chỗ, hành động kịp thời trong những tình huống sinh tử.

Sự kiện ở Gia Lai, nếu được nhìn nhận đúng tầm, có thể trở thành một ví dụ tiêu biểu cho cách công nghệ đang tái định nghĩa phản ứng của con người trước thiên tai. Không còn phụ thuộc hoàn toàn vào lực lượng chuyên trách, giờ đây một thiết bị bay điều khiển từ xa cũng có thể nối dài cánh tay cứu hộ đến những nơi hiểm trở nhất. Từ một chiếc drone nông nghiệp do một nông dân điều khiển ra giữa sông cứu người, ta nhìn thấy một viễn cảnh khả thi: công nghệ không chỉ phục vụ đời sống tiện nghi, mà còn có thể trở thành nền tảng giúp xã hội chủ động hơn trong việc bảo vệ con người trước những rủi ro không thể biết trước được.

Tiểu Vũ