Thị trấn nông nghiệp nhỏ đang được kỳ vọng giúp Nhật Bản phục hưng ngành chip

Gã khổng lồ chất bán dẫn TSMC đang biến thị trấn nông trại nhỏ Kikuyo của Nhật Bản thành một nút thắt quan trọng trong chuỗi cung ứng chip của châu Á.

TSMC vốn thống trị lĩnh vực kinh doanh chất bán dẫn toàn cầu. Tại trụ sở chính ở Đài Loan, TSMC nằm ở trung tâm mạng lưới các nhà máy, nhà cung cấp và công ty kỹ thuật. Giờ đây, một cơ sở hạ tầng tương tự được chính phủ Nhật Bản hỗ trợ hàng tỷ USD đang được xây dựng trên đồng cỏ và cánh đồng bắp cải ở Kikuyo ở phía tây nam Nhật Bản.

THAY ĐỔI

Vào tháng 2, TSMC đã mở một nhà máy trên một sườn núi nhìn ra Kikuyo. Đây là lần đầu tiên một động thái như vậy diễn ra bên ngoài Đài Loan kể từ năm 2018.

Khu vực xung quanh nhà máy vốn đã đông đúc nhân viên và nhà cung cấp của TSMC. Các công ty hóa chất và nhà sản xuất thiết bị đang tranh giành một phần của nền kinh tế bán dẫn. Các gã khổng lồ điện tử Nhật Bản gồm Sony, Denso và Toyota – đều là những khách hàng lớn của TSMC cũng đang đầu tư số tiền khổng lồ vào công ty con của TSMC tại Nhật Bản.

Thị trấn công nghiệp công nghệ cao đang hình thành ở Kikuyo là bằng chứng cho sự biến động trong ngành kinh doanh chất bán dẫn. Trong nhiều năm, chuỗi cung ứng chip nhỏ bên trong điện thoại thông minh, ô tô và máy bay chiến đấu phụ thuộc phần lớn vào một số nhà máy ở Đài Loan. Sau đó, đại dịch Covid-19 xảy ra và tình trạng thiếu chip toàn cầu đã bộc lộ những rủi ro của hoạt động sản xuất tập trung như vậy.

Nhà máy TSMC tại Kikuyo.

Đáp lại, các chính phủ đã cam kết chi hàng tỷ USD để đưa hoạt động sản xuất chip về nước của họ. TSMC trong bốn năm qua đã cam kết xây dựng các nhà máy mới ở Mỹ, Nhật Bản và Đức.

Hôm thứ hai tuần này, Bộ Thương mại Mỹ đã công bố khoản tài trợ lên tới 6,6 tỷ USD cho TSMC mà công ty sẽ sử dụng để xây dựng nhà máy thứ ba ở Phoenix, bên cạnh hai cơ sở mà họ đã cam kết xây dựng ở đó. Các nhà máy ở Mỹ của TSMC đã nhiều lần bị trì hoãn. Và mặc dù việc xây dựng nhà máy đầu tiên diễn ra sau cả 1 năm, nhưng nhà máy ở Nhật Bản đã đi vào hoạt động và sẽ hoạt động hoàn toàn vào cuối năm nay.

Nhật Bản, từng là cường quốc sản xuất chip, đã cam kết chi 26 tỷ USD để vực dậy ngành công nghiệp này, tập trung vào chip sử dụng trong ô tô. Khoảng một phần ba số tiền đó đã được sử dụng cho hoạt động của TSMC. Kế hoạch xây dựng ngành công nghiệp chip và chuỗi cung ứng của Nhật Bản sẽ cần thêm hàng chục tỷ USD đầu tư công và tư nhân. Các công ty sẽ cần một lượng lớn công nhân có kỹ năng phù hợp và họ sẽ cần nhà ở.

Ray Yang, giám đốc Viện Nghiên cứu Công nghệ Công nghiệp Đài Loan cho biết: “Mọi người đều có thể thấy sự hỗ trợ của chính phủ đối với toàn bộ hệ sinh thái, đặc biệt là chuỗi cung ứng, bao gồm các nhà máy, xây dựng, vận tải và sân bay, bao gồm cả TSMC, trong giai đoạn đầu của họ”. Ông Yang cho biết, sự thúc đẩy từ trên xuống nhằm thiết lập hiệu quả toàn bộ chuỗi cung ứng là không thể thiếu.

Vào giờ cao điểm ở Kikuyo một ngày tháng trước, sân ga tại nhà ga Haramizu từng vắng vẻ giờ chật kín công nhân từ các nhà cung cấp TSMC như Applied Materials và Tokyo Electron. Một số người mang theo mũ cứng trong ba lô nhựa trong khi chờ tàu đến Kumamoto, thành phố lớn gần nhất.

Ryuji Yamamoto đã được cử đến Đài Loan để đào tạo sáu tháng vào năm ngoái và hiện đang làm việc theo ca 12 giờ tại nhà máy TSMC ở Kikuyo. “Lúc đầu, tôi thấy khó làm quen với thời gian làm việc dài”, anh nói. “Nhưng tốc độ là chìa khóa trong ngành bán dẫn”.

Trong những tháng gần đây, hàng nghìn công nhân đã làm việc suốt ngày đêm ở Kikuyo để xây dựng nhà máy TSMC cũng như chuẩn bị máy móc và vật liệu để sản xuất chip.

Vào ngày tháng 2, khi nhà máy mở cửa trước thời hạn, chính phủ cho biết họ sẽ đầu tư thêm 4,85 tỷ USD vào nhà máy thứ hai.

Theo Takatoshi Yoshimoto, thị trưởng thị trấn, Sony, công ty đã sản xuất ở Kikuyo hơn 20 năm, đã giúp các quan chức địa phương “lôi kéo” được TSMC đến đó.

TSMC đã tuyển dụng tới 400 công nhân từ Đài Loan và đang trả mức lương cao hơn khoảng 30% so với các công việc sản xuất khác trong khu vực, khiến các doanh nghiệp khác phải tăng lương. Tại văn phòng thị trấn Kikuyo, các tờ rơi với hàng chục quảng cáo rao vặt kêu gọi mọi người làm việc trong các nhà máy bán dẫn hoặc với các nhà cung cấp của họ.

Tại Đài Loan, nơi TSMC đã xây dựng 15 nhà máy trong hơn 37 năm, công ty dựa vào mạng lưới các nhà cung cấp, công ty xây dựng và công nhân lành nghề đã được thiết lập sẵn. Cứ vài năm họ lại xây dựng một nhà máy mới để tạo ra những con chip ngày càng nhỏ hơn và nhanh hơn.

Các nhà phân tích cho biết kinh nghiệm của TSMC tại Nhật Bản cho thấy công ty có thể tái lập tốc độ đó bên ngoài Đài Loan, mặc dù họ gặp khó khăn để làm được điều đó ở Arizona, Mỹ.

Nhà máy của TSMC ở Phoenix đã được xây dựng từ tháng 4/2021. 1 sau, công ty cho biết họ cũng sẽ xây dựng một nhà máy khác, nâng cam kết đầu tư vào đó lên 40 tỷ USD. Nhà máy đầu tiên dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất hàng loạt vào năm tới và nhà máy thứ hai vào năm 2027 hoặc 2028.

Mark Liu, chủ tịch TSMC cho biết trong một tuyên bố: “Mặc dù gặp phải một số thách thức ở Arizona trong quá trình xây dựng nhà máy đầu tiên nhưng chúng tôi vẫn là công ty nhanh nhất, từ giai đoạn động thổ đến đưa thiết bị vào sử dụng. Chúng tôi tin rằng việc xây dựng nhà máy thứ hai sẽ suôn sẻ hơn nhiều”.

THÁCH THỨC

Công ty cho biết một thách thức hiện hữu là thiếu công nhân lành nghề. Các liên đoàn lao động phản đối việc TSMC đưa lao động nước ngoài vào làm những công việc mà họ cho rằng người dân địa phương có thể làm, khiến thời gian đàm phán kéo dài nhiều tháng.

Nhiều công ty đã cung cấp hóa chất và nguyên liệu cho TSMC trong nhiều năm đều ở Đài Loan. Đối với một số người, kế hoạch thành lập cửa hàng ở Arizona đã bị hoãn lại.

Lita Shon-Roy, giám đốc điều hành tại Techcet, một nhà tư vấn vật liệu chip cho biết: “Vì đã thông báo về sự chậm trễ, các nhà cung cấp không chắc TSMC sẽ mất bao lâu để bắt kịp tốc độ”.

Ông Liu cho biết trong một cuộc phỏng vấn năm ngoái rằng bất kể kết quả kinh doanh ở nước ngoài của TSMC như thế nào, công ty sẽ giữ sản lượng tiên tiến nhất ở trong nước.

Công nhân của TSMC đang cố gắng bắt kịp nhịp độ công việc tại nhà máy ở Nhật Bản.

Đảm bảo nguồn lao động lành nghề cũng là mối quan tâm của TSMC tại Nhật Bản. Để đưa nhà máy đi vào hoạt động, một số kỹ sư Nhật Bản của Sony đã tạm thời được chuyển sang TSMC và cử sang Đài Loan để đào tạo. Trường cao đẳng kỹ thuật địa phương ở Kumamoto đã tăng cường các khóa học kỹ thuật điện và TSMC đã tuyển dụng 17 sinh viên tốt nghiệp.

Vào một đêm gần đây tại phòng tiệc ở Kumamoto, thành phố cách nhà máy TSMC mới 16 km, các nhà đầu tư đến từ Đài Loan đã đến thăm và trao đổi với một phòng thương mại địa phương. Những chai bia Kirin, những ly rượu sake nhỏ, áo phông và móc chìa khóa được chuyền tay nhau và những đĩa sushi được đặt trước mặt mỗi người. “Chúc cho tất cả số tiền chúng ta sẽ kiếm được”, lời chúc mừng cuối cùng vang lên.

Tất cả các khoản chi tiêu đã tạo ra một sự bùng nổ bất động sản. Giá cả đã tăng lên, gây lo lắng cho một số người dân địa phương. Các nhà đầu tư đã đồng ý chi hàng trăm nghìn USD cho các lô đất nông nghiệp thông qua các cuộc họp video.

Shogo Okuda, đại lý của công ty phát triển nhà ở Shichiro Kensetsu – một người lớn lên trong khu vực này cho biết: “Không có nơi nào khác ở Nhật Bản phát triển như thế này”.

Công nhân TSMC đến Kikuyo từ các thành phố gần các trung tâm sản xuất cốt lõi. Nhiều người mới đến đã gọi điện cho các đại lý bất động sản để tìm kiếm một ngôi nhà đã sẵn sàng để dọn vào ở và có đầy đủ tiện nghi – một điều vốn không thường xuyên ở các vùng nông thôn Nhật Bản.

“Họ nói: Chỉ cần đến khu vực Kumamoto và tìm cho tôi thứ gì đó”, một môi giới bất động sản nói tại bàn ăn trong một ngôi nhà mẫu.

Bảo Linh