Thiêng liêng nghi Lễ trồng đu lên phướn ngày Tết trên đảo tiền tiêu Lý Sơn

Nghi Lễ trồng đu lên phướn tại nhà thờ Cai đội Hoàng Sa Phạm Quang Ảnh trên đảo Lý Sơn.

Nghi thức Lễ trồng đu lên phướn còn có tên là dựng cây Nêu ngày Tết. Đây là phong tục có từ xa xưa của người dân đảo tiền tiêu Lý Sơn (Quảng Ngãi). Nghi lễ có từ ngày khai hoang mở đất của người dân Lý Sơn mỗi khi Tết đến Xuân về và được lưu truyền, gìn giữ đến ngày hôm nay.

Theo các bậc cao niên trên đảo, hình ảnh cây Nêu không chỉ mang ý nghĩa đuổi quỷ, trừ ma mà còn vừa tỏ lòng biết ơn ông bà tổ tiên, cầu mong một năm mới trời yên biển lặng, mùa màng tươi tốt, bội thu, đồng thời khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của tổ quốc. Chính vì vậy, những năm gần đây, nghi lễ dựng cây Nêu còn được người dân Lý Sơn thực hiện trên những con tàu rẽ sóng vươn ra khơi trong chuyến biển đầu năm mới với mong muốn một năm mới bội thu, thuận buồm xuôi gió, đồng thời như tưởng nhớ đến những hùng binh đã nằm xuống giữa lòng biển khơi vì chủ quyền đất nước.

Ông Phạm Quang Ry (65 tuổi, ở thôn Đông xã An Vĩnh), hậu duệ của Cai đội Hoàng Sa Phạm Quang Ảnh cho biết, nghi thức dựng cây Nêu tết được thực hiện tại tất cả các dinh miếu, lăng thờ cá ông, các nhà thờ họ trên đảo vào thời khắc linh thiêng này (từ đêm 23 đến rạng sáng 24 tháng Chạp) cùng với tiếng trống, tiếng chiêng trong suốt thời gian thực hiện nghi lễ để đón Tết.

Nghi thức cúng tế trước khi dựng cây Nêu trên đảo Lý Sơn

Cây Nêu làm bằng những thân tre già, cao to, dài và thẳng được chọn từ trước. Thân tre được làm sạch, sơn màu đỏ, phần ngọn được gắn đầu chim Phụng hoặc đầu cá Chép được trạm khắc tinh xảo từ gỗ vông được lấy trên đảo, cùng đó là lá cờ tổ quốc và lá cờ phướn được viết các câu chữ cầu chúc năm mới an lành.

Cụ ông Dương Quỳnh (94 tuổi, trú thôn Đông xã An Hải) cho biết, ông đã chứng kiến nghi lễ dựng cây nêu từ khi tóc còn để chỏm. Ngày ấy, ông theo cha ra miếu trong làng để xem các bô lão dựng nêu ngày Tết. “Trước khi dựng Nêu, các lễ vật, cây nêu đều được làm phép, tẩy uế, dù cây Nêu đã được cất giữ ở những nơi tôn nghiêm. Sau khi cây Nêu khi được tẩy uế, trang trí và thực hiện các nghi thức tế lễ thì đồng loạt các bô lão trong làng cùng chung tay dựng cây Nêu”-Cụ Quỳnh nói.

Cây Nêu đượng nhất tề dựng lên tại khắp các Đình, Chùa, nhà Thờ họ tộc trên đảo tiên tiêu Lý Sơn (Quảng Ngãi)

Các bậc cao niên trong chi tộc buộc cờ Tổ quốc và cờ phướn vào đầu cây nêu

Khi cây nêu được dựng lên, các bô lão trong làng sẽ tiến hành các lễ tế cúng theo phong tục truyền thống với mâm cúng đủ đầy, trong đó không thể thiếu bánh ít lá gai và những sản vật được ngư dân khai thác ở Hoàng Sa - Trường Sa. Việc thực hiện nghi lễ dựng cây Nêu với 2 lá cờ Tổ quốc và cờ phướn là để thể hiện nguyện cầu đất nước thanh bình, tàu thuyền tôm cá đầy khoan, xóm làng được bình yên, làm ăn phát đạt. Và nhất là khẳng định chủ quyền biển đảo của Tổ quốc nơi biển đảo Hoàng Sa -Trường Sa.

Nghi lễ cũng là lời nhắc đối với các thế hệ con cháu, họ tộc trên đảo về các bậc tiền nhân có công khai khẩn vùng đất đảo và tri ân cha ông còn nằm lại nơi Hoàng Sa đất mẹ vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng của tổ quốc.

Cờ Tổ quốc và cờ phướn trên đỉnh cây Nêu

Ông Lê Văn Ninh, Phó Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn chia sẻ, theo quan niệm của các cụ cao niên trên đảo hình ảnh những cây nêu sừng sững, rực rỡ trong nắng xuân thể hiện cho sức xuân đang trỗi dậy trong lòng mỗi người dân trên đảo. Đối với người dân đảo, cây Nêu còn là biểu tượng thiêng liêng nhất của ngày Tết Nguyên đán đối với người dân nơi đây.

Mịnh Văn-Xuân Mai