Thiếu hành lang pháp lý với vấn đề thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Người sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang rất nhiều

Đặt câu hỏi tại Phiên giải trình, đại biểu Quốc hội Trần Thị Vân (đoàn tỉnh Bắc Ninh) đặt vấn đề, trong khi Bộ Y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ Công Thương lại đề xuất thí điểm thuốc lá mới, đưa thuốc lá mới vào quản lý như đối với thuốc lá thông thường. Đại biểu đề nghị đại diện Bộ Công Thương làm rõ lý do, căn cứ của đề xuất này, đặc biệt là về tác động của đề xuất này, Nhà nước và người dân sẽ có được những lợi ích gì từ đề xuất này.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng trả lời đại biểu tại Phiên giải trình. Ảnh: Quochoi.vn

Giải trình vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng bày tỏ đồng tình quan điểm cần đặt việc bảo vệ sức khỏe của người dân, của cộng đồng lên trên hết. Bộ Công Thương với vị trí, vai trò đặc thù của mình, đã soạn thảo các báo cáo, đề xuất trên tinh thần hướng đến quản lý xã hội một cách tốt nhất.

“Đó là nhiệm vụ chính trị đặt ra cho chúng tôi chứ không phải chúng tôi đi ngược lại với ý kiến của Bộ Y tế. Chúng tôi dựa vào nghiên cứu của các nước khi quản lý sản phẩm thuốc lá điện tử. Về công tác quản lý Nhà nước, chúng tôi tập trung vào công tác ngăn chặn hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép các sản phẩm thuốc lá, thuốc lá điện tử… Những hình phạt hiện nay, các cơ quan chức năng như quản lý thị trường, công an, áp dụng mức đó sẽ không mang tính răn đe, không khiến các đối tượng sợ. Đó là điều trăn trở, chính vì vậy chúng tôi mới nghĩ đi vào quản lý để tốt hơn. Nếu thực hiện như hiện nay, không quản lý và cấm thì chế tài chưa rõ”- Thứ trưởng Bộ Công Thương nêu.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong đặt câu hỏi. Ảnh: Quochoi.vn

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong cho rằng, tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đối với sức khỏe, kinh tế, môi trường, đạo đức xã hội, tâm sinh lý, trật tự an toàn xã hội đã được nhận diện và cảnh báo từ lâu, nhưng đến nay hành lang pháp lý chưa có. Việc buông bỏ quản lý khiến thiếu các giải pháp phòng ngừa, chống tác hại của thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị làm rõ trách nhiệm trong vấn đề này.

Trả lời ý kiến này, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, với vai trò trách nhiệm của cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ phòng, chống tác hại của thuốc lá theo Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế đã nắm bắt sự ảnh hưởng của thuốc lá điện tử, triển khai nhiều công việc tham mưu cho công tác quản lý nhà nước.

Bộ trưởng Bộ Y tế cũng nêu rõ, hiện nay Bộ Y tế đã và đang phối hợp với các bộ, ngành có liên quan xây dựng Báo cáo Chính phủ về thực trạng sử dụng, tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và đề xuất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan giải trình về vấn đề đại biểu đặt ra. Ảnh: Quochoi.v

Tuy nhiên, do hiện nay chưa có quy định rõ ràng về thuốc lá mới nên việc xử lý còn gặp nhiều khó khăn. Việc xét nghiệm, phát hiện thành phần các chất có trong thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng rất khó khăn do thiếu máy móc, thiết bị hoặc máy móc, thiết bị chưa đủ hiện đại.

Về vấn đề xây dựng Nghị quyết chuyên đề trước khi có luật để cấm việc sử dụng, mua bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hay không, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho rằng, đây là phương án đã được tính đến, vì nếu chờ sửa đổi luật thì phải qua quy trình theo luật định, trong khi đó, nhiệm vụ xây dựng pháp luật của Bộ Y tế từ nay đến cuối nhiệm kỳ còn nặng với nhiều luật đang được trình, đặc biệt là Luật sửa đổi một số điều của Luật Dược, Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đang sắp trình Quốc hội trong Kỳ họp sắp tới. Vì vậy, việc sửa đổi luật đòi hỏi phải có thời gian, nên phương án xây dựng Nghị quyết chuyên đề có thể sẽ được tính đến, để có giải pháp giải quyết tình hình cấp bách hiện nay.

Nhận dạng và định danh, cơ sở để quyết định phương án

Tại phiên giải trình, nhiều đại biểu đề nghị, trước mắt cần phải nhận dạng và định danh được hai loại sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có phải là thuốc lá hay không cũng như làm rõ được trách nhiệm của các bên để có được kết luận cuối cùng là cấm hay không cấm. Nếu cấm thì dựa vào cơ sở nào và không cấm thì biện pháp quản lý như thế nào cũng cần phải làm rõ.

Trước tình trạng tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam ngày càng tăng, nhất là ở giới trẻ, học sinh, sinh viên, các đại biểu đặt vấn đề, cần phải tập trung tuyên truyền về tác tại của loại hình thuốc lá mới này theo nhiều hình thức hơn nữa như trên các trang thông tin điện tử, mạng xã hội để tăng độ tiếp cận.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cùng lãnh đạo các bộ, ngành liên quan đã giải trình cụ thể về trách nhiệm quản lý nhà nước, đưa ra giải pháp nhằm tháo gỡ vướng mắc, bất cập về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo lĩnh vực quản lý của từng bộ, ngành.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh kết luận phiên giải trình

Phát biểu kết luận, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh nêu rõ, trong năm 2024, Bộ Y tế chủ trì phối hợp với các bộ, ngành có liên quan rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để đề xuất sửa đổi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá; chủ trì phối hợp nghiên cứu, đánh giá tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để công bố thông tin chính thức về tác hại của các sản phẩm này.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của Nhân dân, đặc biệt là đối với thanh, thiếu niên về tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng; thường xuyên thanh tra, kiểm tra và xử lý hành vi vi phạm pháp luật có liên quan.

Nguyễn Vũ