Thiếu tiêu chí để xác định hàng hóa 'sản xuất tại Việt Nam'

Sẽ có tiêu chí xác định hàng hóa sản xuất tại Việt Nam

Ngày 11-7, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội thảo trao đổi tiêu chí xác định xuất xứ Việt Nam đối với hàng hóa lưu thông trong nước.

Bà Trịnh Thị Thu Hiền- Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, cần phải làm rõ, thống nhất khái niệm, tiêu chí và cách hiểu về hàng hóa có xuất xứ Việt Nam để tránh gây hiểu lầm và gian lận thương mại.

Theo bà Thu Hiền, “hàng hóa có xuất xứ Việt Nam” khác với “Made in Vietnam”. Hiện nay Việt Nam đã có Nghị định 31/2018/NĐ-CP quy định về xuất xứ hàng hóa áp dụng cho xuất khẩu và nhập khẩu, nhưng đối với hàng hóa lưu thông trong nước thì vẫn đang có nhiều cách hiểu khác nhau và chưa có bộ tiêu chí chính thức để xác định.

Đại diện Cục Xuất nhập khẩu nói: “Có những đôi giày bán trên thị trường được dán nhãn “Made in Vietnam”, nhưng thực chất không hề có giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) Việt Nam. Trong khi đó, nhiều sản phẩm có C/O hợp lệ khi xuất khẩu lại không có quy định bắt buộc gắn nhãn rõ ràng khi tiêu thụ trong nước.

Giấy chứng nhận xuất xứ giúp hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế quan theo cam kết quốc tế, còn truy xuất nguồn gốc là để minh bạch quá trình từ sản xuất đến phân phối sản phẩm đến tay người tiêu dùng”.

Đồng quan điểm này, ông Nguyễn Hoàng Hà, đại diện Phòng Xuất xứ hàng hóa, Cục Xuất nhập khẩu cho hay, hàng hóa tiêu thụ nội địa vẫn thiếu một bộ tiêu chí cụ thể để xác định thế nào là sản phẩm “sản xuất tại Việt Nam”.

Thực tế cho thấy có vụ việc xuất xứ hàng hóa gây tranh cãi như: Asanzo, sản phẩm dệt may, điện tử... Điều này không chỉ ảnh hưởng đến thị trường, gây mất niềm tin người tiêu dùng, mà còn gây khó khăn trong công tác quản lý nhà nước do thiếu căn cứ pháp lý để xử lý hành vi gian lận xuất xứ.

Ông Trần Việt Hùng- đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cũng nhấn mạnh vai trò của xuất xứ hàng hóa, đặc biệt là khi thương mại điện tử bùng nổ.

Tình trạng gian lận thương mại, đặc biệt là gian lận về xuất xứ vẫn diễn biến phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức cạnh tranh của hàng Việt. Việc thiếu các tiêu chí xác định hàng hóa “sản xuất tại Việt Nam” cũng gây lúng túng cho cơ quan quản lý và doanh nghiệp.

Đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đề xuất hoàn thiện tiêu chí xác định xuất xứ Việt Nam, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ như blockchain, QR code trong truy xuất nguồn gốc, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia liên thông, nâng cao năng lực giám sát không gian mạng và tổ chức đào tạo cho lực lượng chức năng... Đồng thời, cần nâng cao tinh thần tự giác của doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Theo ông Đậu Anh Tuấn- Phó Tổng Thư ký VCCI, có thể xác định tiêu chí hàng hóa sản xuất tại Việt Nam bắt đầu bằng việc xác định rõ ràng đối với hàng sản xuất toàn bộ tại Việt Nam. Sau đó, tiến tới yêu cầu doanh nghiệp công khai tỷ lệ nội địa hóa. Ai công khai sai thì phải chịu trách nhiệm pháp lý.

Tuy vậy, theo ông Đậu Anh Tuấn, không nên đưa ra quy định cứng ngay lập tức cho toàn bộ hàng hóa lưu thông trong nước vì có thể dẫn tới áp lực tuân thủ rất lớn cho doanh nghiệp.

Bộ Công Thương đang xây dựng khung tiêu chí xác định “hàng hóa sản xuất tại Việt Nam”, gồm ba nhóm nội dung chính: Thứ nhất, công đoạn sản xuất chính phải được thực hiện tại Việt Nam và có tác động làm thay đổi bản chất hoặc công dụng của hàng hóa.

Thứ hai, phải có sự chuyển đổi mã số HS hàng hóa ở cấp độ 2 số, 4 số hoặc 6 số để phản ánh sự thay đổi thực chất sau quá trình gia công, chế biến.

Thứ ba, hàng hóa phải đạt tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa tối thiểu 30%, tương đương với tiêu chuẩn trong các FTA hiện hành.

Ngoài ra, bộ tiêu chí cũng sẽ quy định rõ những công đoạn không đủ điều kiện để xác định xuất xứ, như: đóng gói, đánh bóng, dán nhãn đơn thuần…

Đồng thời, các ngành hàng đặc thù như: dệt may, da giày, cà phê, thủy sản, linh kiện điện tử… sẽ có phụ lục tiêu chí riêng để hướng dẫn cụ thể.

V.H