Thổ cẩm Pà Thẻn ra thị trường quốc tế
Từ xa xưa, dân tộc Pà Thẻn, xã Tân Trịnh đã hình thành và lưu giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Với hoa văn tinh xảo trong từng họa tiết, đường kim mũi chỉ, mỗi sản phẩm thổ cẩm đã dệt nên cả một kho tàng văn hóa sống động, hội tụ tinh thần, tín ngưỡng và chiều sâu tâm hồn người Pà Thẻn.
Chị Tải Thị Mai (bên trái), Giám đốc HTX Thổ cẩm Pà Thẻn Tân Bắc kiểm tra các sản phẩm dệt thổ cẩm.
Hồn cốt trong từng sợi chỉ
Với người Pà Thẻn, dệt thổ cẩm không đơn thuần là một nghề, mà là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần. Từ khi còn nhỏ, các bé gái đã được bà, mẹ dạy cách se chỉ, mắc khung, dệt vải. Cứ thế, qua từng thế hệ, nghề dệt được truyền lại bằng cả tình yêu và lòng tự hào sâu sắc.
Xuất phát từ quan niệm màu đỏ là màu lửa, màu của niềm tin và ánh sáng, thần lửa là vị thần thiêng liêng nhất của dân tộc, người phụ nữ Pà Thẻn dệt trang phục truyền thống lấy màu đỏ là màu chủ đạo. Hoa văn tượng trưng trên trang phục gắn liền với cuộc sống và tín ngưỡng tâm linh như: hình đầu người, quả trám, rắn nước, con chó, hình chữ A. Mỗi bộ trang phục được phân biệt rõ rệt theo lứa tuổi, trẻ em, thiếu nữ, cô dâu, phụ nữ trưởng thành, người già, tạo nên nét văn hóa riêng.
Nghệ nhân Xìn Thị Lở, thôn My Bắc bày tỏ: “Tôi học dệt từ năm lên tám, lên mười. Hồi ấy, mỗi thiếu nữ Pà Thẻn phải tự tay dệt váy áo cho mình trước khi lấy chồng. Tấm vải do chính tay mình làm ra cũng là của hồi môn quý giá nhất. Bây giờ, dù đã hơn 60 tuổi, tôi vẫn đều đặn tham gia Hợp tác xã (HTX) Thổ cẩm Pà Thẻn Tân Bắc để truyền cảm hứng, sự nối tiếp cho thế hệ trẻ giữ gìn nét đẹp và phát triển nghề truyền thống”.
Thổ cẩm cất cánh vươn xa
Từ năm 2017, nghề dệt thổ cẩm được khơi dậy mạnh mẽ thông qua HTX Thổ cẩm Pà Thẻn Tân Bắc, thôn My Bắc. Để tạo điều kiện thuận lợi cho HTX phát triển, các cấp, ngành đã có những chính sách hỗ trợ máy móc, thiết bị; mở các lớp tập huấn đào tạo nghề; tổ chức tham quan học hỏi các mô hình; cho vay vốn ưu đãi và tiếp cận thị trường, hội thảo xúc tiến tiêu thụ sản phẩm tại nhiều tỉnh, thành phố.
Các nghệ nhân thôn My Bắc, xã Tân Bắc truyền nghề dệt thổ cẩm Pà Thẻn cho thế hệ trẻ.
Năm nay, qua sự trợ giúp từ dự án của Tổ chức Good Neighbors International, HTX đang thực hiện đơn hàng xuất khẩu 1.000 sản phẩm thổ cẩm sang Hàn Quốc, gồm 500 móc khóa túi thơm và 500 ví đựng thẻ ATM, căn cước. Bên cạnh đó, HTX đã tận dụng hiệu quả mạng xã hội Zalo, Facebook để livestream bán hàng và quảng bá sản phẩm. Nhờ đó, thổ cẩm Pà Thẻn ngày càng được nhiều người tiêu dùng yêu thích, nhất là khách du lịch đến từ Nhật Bản, Anh, Mỹ.
Chị Tải Thị Mai, Giám đốc HTX thổ cẩm Pà Thẻn Tân Bắc chia sẻ: Mỗi sản phẩm thổ cẩm như một “sứ giả văn hóa” của người dân bản địa. Vì vậy, ngoài yếu tố thẩm mỹ, tính ứng dụng, chất lượng các mặt hàng luôn được đặt lên cao nhất và đều phải có tem, mã vạch truy xuất nguồn gốc. Sản phẩm cũng rất đa dạng, phong phú như: váy, áo, khăn, mũ, túi xách, đồ lưu niệm. Giá bán tùy từng loại, thấp nhất là 25 nghìn đồng, trang phục nữ có giá 5 triệu đồng/bộ.
Đồng chí Lương Thị Kiệm, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Tân Trịnh cho biết: “Dân tộc Pà Thẻn thuộc nhóm đồng bào các dân tộc thiểu số rất ít người, sinh sống tập trung trên địa bàn xã, dân số hơn 5.000 người. Hằng năm, xã vẫn duy trì Lễ hội Nhảy lửa Pà Thẻn gắn với các hoạt động tham quan, trải nghiệm nghề dệt thổ cẩm. Phòng sẽ tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương phát huy tiềm năng, thế mạnh của nghề dệt, kết hợp với phát triển du lịch cộng đồng, xây dựng sản phẩm OCOP, hỗ trợ kết nối thương mại điện tử, để thổ cẩm Pà Thẻn có sức sống hơn nữa”.
