Thoát 'bức tranh xám', ngành xây dựng và thép đứng trước chu kỳ tăng trưởng mới

Sau nhiều năm chịu tác động tiêu cực từ suy giảm kinh tế toàn cầu, thắt chặt tín dụng và những khó khăn nội tại của thị trường bất động sản, ngành xây dựng và ngành thép Việt Nam đang cho thấy những tín hiệu hồi phục ngày càng rõ nét.

Theo đánh giá của MBS Research, giai đoạn 2025-2026 không chỉ đơn thuần là nhịp phục hồi kỹ thuật sau suy giảm mà còn có thể trở thành điểm khởi đầu của một chu kỳ tăng trưởng mới, được hỗ trợ bởi các động lực mang tính cấu trúc như đầu tư công, phát triển hạ tầng, đô thị hóa và sự cải thiện của thị trường bất động sản trong nước.

Đầu tư công và bất động sản tạo lực đẩy cho ngành xây dựng

Trong bức tranh kinh tế vĩ mô, xây dựng tiếp tục giữ vai trò là ngành có tính lan tỏa cao, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng GDP và gián tiếp thúc đẩy nhiều lĩnh vực khác như vật liệu xây dựng, bất động sản, logistics và công nghiệp chế biến chế tạo. Số liệu cho thấy trong 9 tháng đầu năm 2025, ngành công nghiệp xây dựng ghi nhận mức tăng trưởng khoảng 9% so với cùng kỳ, trở thành một trong những động lực quan trọng giúp GDP cả nước tăng gần 7,85%.

Trên cơ sở đó, Bộ Xây dựng và MBS Research dự báo giá trị toàn ngành xây dựng có thể tăng khoảng 8% trong năm 2025 và đạt mức 10% trong năm 2026, cao hơn đáng kể so với giai đoạn 2022-2024 vốn chịu nhiều lực cản từ thị trường và chính sách.

MBS Research dự báo giá trị toàn ngành xây dựng có thể tăng 8 -10% trong giai đoạn 2025 - 2026

Một trong những yếu tố quan trọng nhất định hình triển vọng của ngành xây dựng trong giai đoạn tới là sự kết hợp giữa phục hồi bất động sản và tăng tốc đầu tư công. Ở mảng xây dựng dân dụng, phân khúc nhà ở xã hội được xem là điểm nhấn nổi bật khi Chính phủ đặt mục tiêu phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội vào năm 2030.

Giai đoạn 2025-2026 được coi là thời kỳ tăng tốc, với số căn nhà ở xã hội hoàn thành dự kiến tăng trưởng lần lượt khoảng 45% và 50% so với cùng kỳ, đạt hơn 400 nghìn căn vào năm 2026. Việc tháo gỡ các vướng mắc liên quan đến tiền sử dụng đất, quy hoạch và thủ tục pháp lý đang tạo điều kiện để các dự án được triển khai nhanh hơn, qua đó mang lại nguồn việc ổn định cho các doanh nghiệp xây lắp.

Cùng với nhà ở xã hội, thị trường bất động sản thương mại tại các đô thị lớn cũng cho thấy dấu hiệu phục hồi. Tại TP.HCM, nguồn cung căn hộ mở bán mới được dự báo có thể tăng mạnh trong năm 2025 trước khi duy trì đà tăng ổn định vào năm 2026. Hà Nội ghi nhận mức tăng chậm hơn nhưng bền vững hơn, phản ánh đặc điểm cung - cầu khác biệt giữa hai thị trường.

Đáng chú ý, tỷ lệ hấp thụ tại nhiều dự án vẫn duy trì ở mức cao, thường xuyên trên 70-80%, cho thấy nhu cầu ở thực vẫn hiện hữu và tâm lý thị trường đang dần cải thiện. Điều này không chỉ giúp các chủ đầu tư cải thiện dòng tiền mà còn góp phần giảm rủi ro tài chính cho các nhà thầu xây dựng thông qua việc thanh toán đúng hạn và giảm chi phí trích lập dự phòng.

Ở mảng xây dựng hạ tầng, năm 2026 được đánh giá là năm bản lề của chu kỳ đầu tư công trung hạn 2026-2030. Theo dự báo của MBS Research, giải ngân đầu tư công có thể tăng khoảng 6% trong năm 2025 và 8% trong năm 2026, nhờ những cải thiện về cơ chế điều hành, phân cấp và tháo gỡ khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng.

Bên cạnh đó, chiến lược phát triển hạ tầng trong giai đoạn tới cho thấy sự dịch chuyển rõ rệt từ đường bộ sang đường sắt và metro, với hàng loạt dự án quy mô lớn dự kiến được khởi công hoặc đẩy nhanh tiến độ như đường sắt Hà Nội - Hải Phòng - Lào Cai, metro Bến Thành - Cần Giờ và đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Đồng thời, xây dựng công nghiệp tiếp tục là điểm sáng trong bối cảnh dòng vốn FDI vào lĩnh vực chế biến chế tạo duy trì tích cực. Giải ngân FDI tăng trưởng ổn định tạo nhu cầu lớn cho việc xây dựng nhà xưởng, khu công nghiệp và hạ tầng kỹ thuật. Trong giai đoạn 2026-2027, diện tích nhà xưởng xây sẵn tại cả khu vực phía Bắc và phía Nam được dự báo tiếp tục mở rộng, góp phần đa dạng hóa nguồn việc và giảm sự phụ thuộc của doanh nghiệp xây lắp vào một phân khúc duy nhất.

Nhờ những động lực trên, giá trị backlog của các doanh nghiệp xây dựng niêm yết được dự báo tăng trưởng khoảng 19% trong năm 2025 và 15% trong năm 2026. Các doanh nghiệp lớn, có năng lực thi công toàn diện và mối quan hệ chặt chẽ với các chủ đầu tư lớn, được kỳ vọng sẽ hưởng lợi rõ rệt hơn trong chu kỳ mới.

Ngành thép kỳ vọng phục hồi nhờ nhu cầu nội địa và chính sách bảo hộ

Song hành với xây dựng, ngành thép Việt Nam cũng đang đứng trước cơ hội bước vào một chu kỳ tăng trưởng mới, dù triển vọng có sự phân hóa rõ rệt giữa thị trường nội địa và xuất khẩu. Trong khi xuất khẩu tiếp tục chịu áp lực từ các biện pháp phòng vệ thương mại của Mỹ và Liên minh châu Âu, tiêu thụ nội địa lại nổi lên như động lực chính của toàn ngành.

Theo dự báo, sản lượng tiêu thụ thép trong nước có thể tăng khoảng 17% trong năm 2025 và 9% trong năm 2026, nhờ nhu cầu từ xây dựng dân dụng, đầu tư công và các dự án hạ tầng quy mô lớn.

Dự báo sản lượng thép tăng 17% trong năm 2025.

Thép xây dựng và thép cuộn cán nóng được kỳ vọng đóng vai trò dẫn dắt tăng trưởng, đặc biệt trong bối cảnh các dự án hạ tầng và công nghiệp được đẩy mạnh. Việc áp dụng thuế chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép nhập khẩu từ Trung Quốc giúp giảm áp lực cạnh tranh về giá, tạo điều kiện để các doanh nghiệp trong nước gia tăng thị phần tại thị trường nội địa. Trong bối cảnh đó, giá thép được dự báo có thể phục hồi từ năm 2026, khi nhu cầu cải thiện và áp lực từ thép giá rẻ nhập khẩu suy giảm.

Một yếu tố quan trọng khác hỗ trợ triển vọng ngành thép là diễn biến của giá nguyên vật liệu đầu vào. Giá than và quặng sắt được dự báo duy trì ở mức ổn định hoặc chỉ tăng nhẹ trong giai đoạn 2025-2026, trong khi giá thép có khả năng phục hồi nhanh hơn, qua đó giúp biên lợi nhuận gộp của toàn ngành cải thiện.

Ngoài các sản phẩm truyền thống, chiến lược phát triển mạng lưới đường sắt quốc gia còn mở ra dư địa tăng trưởng dài hạn cho dòng sản phẩm thép ray, với nhu cầu được ước tính lên tới hàng triệu tấn trong giai đoạn 2026-2030.

MBS Research nhận định, triển vọng của ngành xây dựng và ngành thép Việt Nam trong giai đoạn 2025-2026 đang được định hình bởi nhiều yếu tố tích cực mang tính dài hạn hơn so với các nhịp phục hồi trước đây. Chu kỳ tăng trưởng mới, nếu hình thành đúng như kỳ vọng, sẽ không chỉ giúp hai ngành này thoát khỏi giai đoạn khó khăn kéo dài mà còn tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng bền vững của nền kinh tế.

Dù vẫn tồn tại những rủi ro liên quan đến tiến độ giải ngân, biến động kinh tế toàn cầu và chi phí đầu vào, nhưng với vai trò trụ cột của mình, xây dựng và thép đang đứng trước ngưỡng cửa của một chu kỳ tăng trưởng mới, mang tính bản lề cho giai đoạn phát triển tiếp theo .

Xuân Bắc