Thống nhất giữa các luật và phân định rõ quản lý Nhà nước, quản lý chuyên môn

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn tại phiên thảo luận của Quốc hội ngày 20/11.

Cần thống nhất giữa các luật

Quốc hội dành trọn ngày 20/11 để thảo luận tại Hội trường về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); cùng Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù nhằm triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, cần thống nhất giữa các luật, phân định rõ quản lý Nhà nước và quản lý chuyên môn, đảm bảo chuẩn đào tạo và khái niệm liên thông giữa các bậc giáo dục.

Phiên thảo luận cũng tập trung các vấn đề như mô hình đại học vùng, đào tạo chuyên sâu trong lĩnh vực sức khỏe, đồng thời đề cao vai trò của Quốc hội và đội ngũ nhà giáo trong việc thúc đẩy giáo dục phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu thực tiễn xã hội.

Kết thúc thảo luận, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu giải trình, làm rõ một số nội dung đại biểu Quốc hội nêu. Bộ trưởng cho biết, trong quá trình xây dựng, Ban soạn thảo đã thành lập Ban Chỉ đạo để xem xét tổng thể, hướng đến giảm chồng chéo, bảo đảm sự liên thông về khái niệm và ngôn ngữ giữa ba dự thảo luật.

Tán thành với ý kiến của nhiều đại biểu, Bộ trưởng nhấn mạnh Luật Giáo dục đóng vai trò nền tảng; các luật còn lại mang tính đặc thù theo từng bậc, từng mảng. Về “chuẩn”, Luật Giáo dục xác lập chuẩn chung, trong khi giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp sẽ có chuẩn riêng phù hợp đặc thù từng lĩnh vực. Tương tự, khái niệm “nhà giáo” cũng có nội dung chung giữa Luật Giáo dục và Luật Nhà giáo, nhưng nhà giáo ở giáo dục nghề nghiệp có những điểm khác biệt so với phổ thông và đại học.

Theo Bộ trưởng, sự khác biệt này nằm trong một chỉnh thể thống nhất và tương thích. “Chúng tôi sẽ nghiên cứu, tiếp thu và giải trình đầy đủ 56 ý kiến với hơn 200 nội dung được nêu” - Bộ trưởng nói.

Một trong những vấn đề thu hút sự quan tâm tại phiên thảo luận là mô hình đại học vùng, trong đó đại biểu nêu ví dụ Đại học Thái Nguyên. Bộ trưởng phân tích, các đại học vùng có vai trò quan trọng trong đào tạo nhân lực và nghiên cứu khoa học; các chủ trương của Đảng đều yêu cầu phát triển đại học quốc gia và đại học vùng thành các thực thể mạnh, giữ vai trò đầu tàu của hệ thống giáo dục quốc dân.

Nếu thực tế cho thấy mô hình đại học vùng còn bất cập, đặc biệt ở “khâu trung gian”, thì cần khảo sát, đánh giá kỹ. “Chúng tôi sẽ căn cứ Nghị quyết số 71-NQ/TW để xác định khâu trung gian nằm ở đâu”- Bộ trưởng cho biết.

Tuy nhiên, một số đại học vùng hiện có gần chục cơ sở thành viên phân tán, điều này đi ngược tinh thần giảm đầu mối, tránh phân tán theo Nghị quyết 71-NQ/TW. Nếu tiếp tục “trải rộng” mô hình, có thể dẫn đến hàng chục đơn vị nhỏ lẻ, thiếu gắn kết. Bộ trưởng nhấn mạnh cần cân nhắc kỹ, rà soát cấu trúc nội bộ để tránh tình trạng cồng kềnh và tìm giải pháp cho điểm trung gian còn vướng mắc.

Trao đổi về đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực sức khỏe, Bộ trưởng cho biết, hoạt động này từ trước đến nay vẫn diễn ra bình thường. Luật Giáo dục đại học không can thiệp vào quản lý đào tạo chuyên khoa y mà chỉ quy định các nguyên tắc chung về đào tạo trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ theo phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ GD&ĐT.

Chưa từng có chủ trương đưa các trường đại học thuộc Bộ Y tế về Bộ GD&ĐT

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn.

Các chương trình đào tạo bác sĩ chuyên khoa thuộc quản lý của Bộ Y tế, bao gồm nội dung chuyên môn, chuẩn năng lực, điều kiện thực hành lâm sàng… Việc đào tạo bác sĩ chuyên khoa I, II, III vẫn do Bộ Y tế thực hiện.

Trong dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi, Điều 8, Khoản 2, Điểm d viết: “Chương trình đào tạo chuyên sâu thuộc lĩnh vực khoa học sức khỏe cấp bằng bác sĩ nội trú, bác sĩ chuyên khoa do Bộ Y tế quản lý”. Bộ trưởng khẳng định: Bộ GD&ĐT không quản lý nội dung này và cũng chưa từng có chủ trương đưa các trường đại học thuộc Bộ Y tế về Bộ GD&ĐT.

Hiện các chương trình đào tạo khác trong lĩnh vực y dược, Cục Khoa học, Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) xây dựng chuẩn chương trình; các nội dung chuyên môn hoàn toàn thuộc thẩm quyền Bộ Y tế.

Bộ trưởng nhấn mạnh cần phân biệt rõ quản lý Nhà nước về giáo dục với quản lý chuyên môn. Bộ GD&ĐT thực hiện quản lý Nhà nước bằng văn bản pháp luật, hướng dẫn và chuẩn; điều này không mâu thuẫn với việc đơn vị chuyên ngành quản lý chuyên môn sâu. “Chúng tôi làm việc theo nguyên tắc và chịu trách nhiệm về nguyên tắc đó”- Bộ trưởng nói.

Từ sự quan tâm của Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chia sẻ: Giáo dục và đào tạo không chỉ là nhiệm vụ của ngành giáo dục hay đội ngũ nhà giáo. “Chúng tôi ngày càng nhận thức rõ thể chế là nguồn lực; sự ủng hộ của Quốc hội chính là nguồn lực quan trọng giúp giáo dục và đào tạo phát triển đột phá” - Bộ trưởng gửi lời cảm ơn tới các đại biểu.

Minh Phong