Thúc đẩy sử dụng QR thanh toán thay cho QR chuyển tiền cá nhân

Phát biểu tại Hội thảo về thanh toán QR code (hôm qua, 19/11), ông Phạm Tiến Dũng - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) kể lại câu chuyện ông ấn tượng tại Trung Quốc vào năm 2017 khi gặp người ăn xin giơ mã QR code để nhận tiền. Hiện nay, sau 8 năm, ông Dũng đánh giá, QR code cũng đã trở thành thói quen thanh toán phổ biến và đang góp phần vào công cuộc xây dựng nền tảng hạ tầng kinh tế - xã hội quan trọng ở Việt Nam.

Theo ông Dũng, thành công của QR code tại Việt Nam là sự cộng hưởng của ba trụ cột, gồm chính sách nhất quán của Chính phủ và NHNN về thanh toán không dùng tiền mặt; sự ra đời của chuẩn QR thống nhất như VietQR, phá vỡ rào cản liên ngân hàng và sự đón nhận mạnh mẽ của thị trường - từ các ngân hàng đến hàng triệu tiểu thương và người tiêu dùng.

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) thông tin, sau 9 tháng của năm 2025, thanh toán không dùng tiền mặt tăng mạnh, đạt 17,8 tỷ giao dịch với tổng giá trị 260 triệu tỷ đồng. Trong đó, qua kênh Internet đạt hơn 3,4 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 76 triệu tỷ đồng; Qua kênh điện thoại di động đạt hơn 11,8 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 64 triệu tỷ đồng; Qua QR code đạt hơn 337 triệu giao dịch với giá trị đạt 288 nghìn tỷ đồng.

Ông Đỗ Tuấn Anh - Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ KiotViet cho biết, chỉ trong 2 năm, tổng số giao dịch qua QR của Kiot Việt đã tăng hơn 42%, từ khoảng 916 triệu giao dịch lên hơn 1,3 tỷ giao dịch. Riêng với hình thức thanh toán QR code, tốc độ tăng trưởng còn ấn tượng hơn, từ 70,5 triệu giao dịch năm 2023 lên hơn 243,7 triệu giao dịch năm 2025, tức tăng gần 3,5 lần. Điều đó cho thấy VietQR không còn là hình thức “mới” nữa mà đang dần trở thành thói quen thanh toán của người dùng và hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, theo ghi nhận từ KiotViet, tỷ lệ giao dịch QR ở nhiều tuyến huyện, xã và nông thôn vẫn đang đứng dưới 0,5%. Điều này cho thấy dư địa chuyển đổi số vẫn rất lớn, đặc biệt với khối hộ kinh doanh.

Bên cạnh đó, một vấn đề được ông Phạm Anh Tuấn đưa ra, đó là, tại Việt Nam, hiện các điểm chấp nhận thanh toán có thói quen sử dụng mã QR cá nhân để nhận tiền thanh toán hàng hóa, dịch vụ từ khách hàng do những ưu điểm của hình thức thanh toán này mang lại (tiện lợi, nhanh chóng, không mất phí, không cần ký kết hợp đồng…). Bên cạnh đó, các đơn vị phát hành QR code chưa thực sự hợp tác chặt chẽ với nhau để thực hiện mục đích liên thông trong thanh toán qua QR code dẫn đến bất tiện cho khách hàng trong quá trình sử dụng dịch vụ thanh toán qua mã QR.

Giám đốc Khối thẻ và vận hành, BIDV Phạm Thị Thanh Nhàn cũng cho rằng, hiện QR chuyển tiền cá nhân đang được ưa dùng bởi triển khai dễ dàng, không mất chi phí. Tuy nhiên, phương thức này sẽ khó quản lý do không tuân thủ theo quy trình đăng ký và quản lý từ ngân hàng; Khó minh bạch về doanh thu khi khai báo thuế khi không phân biệt được đâu là giao dịch dân sự, đâu là giao dịch thanh toán hàng hóa dịch vụ. Thậm chí, có thể người mua sẽ không được bảo vệ do chỉ là giao dịch chuyển khoản giữa cá nhân với cá nhân hoặc cá nhân với doanh nghiệp (giao dịch dân sự); Đặc biệt là sẽ không kết nối xuyên biên giới được và người nước ngoài tới Việt Nam không thể thanh toán, điều này khiến không đa dạng nguồn thanh toán, chỉ có thể thanh toán được từ nguồn tài khoản.

Trong khi đó, QR thanh toán sẽ giúp quản lý doanh số, quản lý tài chính cho điểm chấp nhận thanh toán; minh bạch về dòng tiền và kê khai thuế và khắc phục hầu hết các nhược điểm của QR chuyển tiền cá nhân. Đây cũng là vấn đề mà ông Đỗ Tuấn Anh - Phó TGĐ Kiot Việt đề cập đến khi cho rằng, nếu QRPay được triển khai đồng bộ và nhất quán, ngành Thuế sẽ có nguồn dữ liệu minh bạch, có cấu trúc, có thể đối soát được. Đây sẽ là đầu vào rất giá trị để giảm các khâu kiểm tra thủ công, hỗ trợ phân loại rủi ro và thúc đẩy quản lý thuế theo hướng thông minh, hiện đại. Do đó, các diễn giả tại Hội thảo đều cho rằng, cần có chính sách khuyến khích hoặc bắt buộc QR thanh toán với đơn vị kinh doanh hàng hóa dịch vụ.

Hoàng Tú