Tìm thấy gen khiến bệnh Alzheimer phổ biến hơn ở phụ nữ

Hơn 5,8 triệu người ở Hoa Kỳ bị ảnh hưởng bởi bệnh Alzheimer (AD), một dạng sa sút trí tuệ phổ biến nhất. Alzheimer là một tình trạng thần kinh tiến triển. Các nhà khoa học đã xác định được một số biến thể gen làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer; phiên bản APOE 4 được biết đến nhiều nhất đối với những người trên 65 tuổi.

Gen APOE nằm trên nhiễm sắc thể số 19 mang thông tin tổng hợp protein gọi là apolipoprotein. Protein này kết hợp với các chất béo trong cơ thể để hình thành lipoprotein, chịu trách nhiệm "đóng gói" cholesterol và các chất béo khác rồi vận chuyển theo máu. Duy trì nồng độ bình thường cholesterol đóng vai trò rất quan trọng trong việc ngăn chặn các rối loạn tác động đến tim mạch và các mạch máu bao gồm đau tim và đột quỵ.

Khoảng 60% bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer có nguồn gốc châu Âu mang biến thể di truyền APOE 4, so với chỉ 26% dân số nói chung, cho thấy rằng các gen bổ sung có thể góp phần vào cơ sở di truyền của tình trạng này.

Gen gây bệnh Alzheimer của phụ nữ mới được phát hiện.

Các nhà nghiên cứu từ Trường Đại học Y khoa Boston (BUSM) và Đại học Chicago đã tìm thấy một gen mới có tên MGMT làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer ở phụ nữ. Những phát hiện của nghiên cứu này gần đây đã được công bố trên Tạp chí Bệnh Alzheimer & Chứng mất trí - Tạp chí của Hiệp hội Bệnh Alzheimer Hoa Kỳ.

Sử dụng một số kỹ thuật, các nhà nghiên cứu đã thực hiện một nghiên cứu liên kết toàn bộ bộ gen (GWAS) đối với bệnh Alzheimer trong 2 bộ dữ liệu riêng biệt. Một phương pháp tập trung vào chứng mất trí nhớ trong một đại gia đình lớn của người Hutterites, một nhóm sáng lập có nguồn gốc từ trung Âu đến miền trung tây của Mỹ.

Do xã hội tách biệt, kín đáo, những người Hutterites có một nguồn gen rất nhỏ, khiến họ trở thành ứng cử viên hàng đầu để nghiên cứu về nguyên nhân di truyền của bệnh tật. Các bệnh nhân Alzheimer trong nghiên cứu này đều là nữ. Cách tiếp cận thứ hai kiểm tra dữ liệu di truyền từ một mẫu trên toàn quốc gồm 10.340 phụ nữ thiếu APOE4. Nó dựa trên nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa bệnh Alzheimer và ung thư vú. MGMT được liên kết chặt chẽ với sự khởi đầu của Alzheimer trong cả 2 bộ dữ liệu.

Tiến sĩ Lindsay Farrer, Trưởng bộ môn Di truyền Y sinh tại BUSM và là tác giả cao cấp của nghiên cứu cho biết: "

Đây là một trong số ít và có lẽ là mối liên hệ mạnh nhất của yếu tố nguy cơ di truyền đối với bệnh Alzheimer, đặc biệt ở phụ nữ.

Phát hiện này đặc biệt mạnh mẽ vì nó được phát hiện độc lập trong hai quần thể khác nhau bằng cách sử dụng các cách tiếp cận khác nhau. Trong khi phát hiện trong tập dữ liệu lớn rõ ràng nhất ở những phụ nữ không có APOE 4, mẫu Hutterite quá nhỏ để đánh giá mô hình này một cách chắc chắn.

Sau đó, các nhà nghiên cứu đánh giá thêm MGMT bằng cách sử dụng nhiều loại dữ liệu phân tử và các đặc điểm liên quan đến Alzheimer khác có nguồn gốc từ mô não người. Sau khi phân tích kỹ lưỡng, họ phát hiện ra rằng biểu hiện gen được điều chỉnh biểu sinh (tức là một trong những cách tế bào kiểm soát hoạt động của gen mà không làm thay đổi trình tự ADN) của MGMT, có vai trò trong việc sửa chữa tổn thương ADN, có liên quan đáng kể đến sự phát triển của dấu hiệu Alzheimer, protein, amyloid-β và tau, đặc biệt là ở phụ nữ.

Tiến sĩ Carole Ober, Chủ tịch Di truyền học Con người tại UChi Chicago và là đồng tác giả cao cấp của nghiên cứu cho biết: "Môi trường tương đối đồng nhất và giảm sự biến đổi di truyền ở Hutterites làm tăng khả năng của chúng tôi để tìm ra các liên kết ở kích thước mẫu nhỏ hơn yêu cầu cho các nghiên cứu trong dân số nói chung. Việc xác nhận các phát hiện của chúng tôi trong tập dữ liệu lớn hơn được nhóm Đại học Boston sử dụng đã vô cùng hài lòng và cuối cùng dẫn đến các cơ chế biểu sinh hỗ trợ kết nối cả hai bộ kết quả GWAS với gen MGMT".

Theo các nhà nghiên cứu, nghiên cứu này chứng minh tầm quan trọng của việc tìm kiếm các yếu tố nguy cơ di truyền đối với Alzheimer có thể đặc trưng cho một giới tính. Cần có các nghiên cứu sâu hơn để hiểu tại sao MGMT ảnh hưởng đến nguy cơ mắc Alzheimer ở phụ nữ nhiều hơn nam giới.

Thiên Châu