Tranh cãi xoay quanh công nghệ xe tự lái

Xe tự lái dần phổ biến tại nhiều quốc gia

Công nghệ xe tự lái được nhận định đang mở ra một cuộc cách mạng trong ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.

Từ các tập đoàn lớn như Alphabet (với Waymo) tại Mỹ, đến những công ty khởi nghiệp như XPeng, NIO hay các ông lớn như BYD tại Trung Quốc, tất cả đều đang dồn lực đầu tư vào nghiên cứu và triển khai phương tiện tự hành.

Đội xe không tự lái của hãng robotaxi Cruise tại Mỹ.

Reuters đưa tin, Mỹ vừa tuyên bố sẽ tạo điều kiện cho xe tự lái phát triển mạnh hơn, bằng cách bỏ một số quy định an toàn vốn được thiết kế cho xe có người lái.

Theo đó, các yêu cầu như bắt buộc phải có gương chiếu hậu, vô-lăng hoặc bàn đạp phanh có thể được miễn trừ.

Cùng lúc, các hãng xe như Waymo, Cruise và Zoox đã triển khai dịch vụ robotaxi (taxi không người lái) tại nhiều bang như Arizona, Texas và California.

Tại châu Á, Trung Quốc nổi lên là quốc gia tiên phong trong phát triển xe tự lái. Nhiều doanh nghiệp như XPeng, NIO và BYD đã được cấp phép thử nghiệm công nghệ lái xe tự động.

Chính phủ Trung Quốc không chỉ cấp giấy phép, mà còn đầu tư mạnh cho hạ tầng hỗ trợ như đường thông minh và khu công nghiệp sản xuất chip dành riêng cho xe tự hành.

Cuối năm 2024, thành phố Vũ Hán đã công bố dự án trị giá 2,3 tỷ USD để phát triển hệ sinh thái cho phương tiện tự động.

Ngoài ra, Nhật Bản và Singapore cũng có những bước đi đáng chú ý. Nhật Bản cho phép xe tự lái cấp độ 4 vận hành hạn chế từ tháng 4/2023, còn xe minibus tự lái đầu tiên được đưa vào vận hành tại Singapore từ tháng 6/2024.

Một số ý kiến chuyên môn cho rằng, việc xe tự lái có thể xử lý phanh, đánh lái và duy trì làn đường sẽ giúp giảm tải cho người lái, hạn chế va chạm do lỗi con người – nguyên nhân của phần lớn vụ tai nạn giao thông hiện nay.

Công nghệ bản sao kỹ thuật số (Digital Twins) và trí tuệ nhân tạo (AI) cũng được ứng dụng mạnh mẽ, nhằm mô phỏng và kiểm nghiệm khả năng vận hành xe trong nhiều tình huống giả lập.

Vẫn còn nhiều tranh cãi về tính an toàn

Dù được kỳ vọng cao, xe tự lái vẫn đang đối mặt với không ít lo ngại, đặc biệt về tính an toàn. Nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra những năm gần đây đã khiến công chúng hoài nghi về khả năng thay thế hoàn toàn con người của công nghệ này.

Một chiếc xe tự lái đang vận hành thử nghiệm trên đường phố Santa Monica, Los Angeles. Ảnh: LA Times

Mới đây nhất vào tháng 3/2025, vụ tai nạn liên quan đến mẫu xe Xiaomi SU7 tại Trung Quốc đã khiến 3 người thiệt mạng.

Cuối năm 2023, Cruise, hãng taxi không người lái trực thuộc General Motors, từng bị cơ quan quản lý đường bộ bang California (Mỹ) yêu cầu dừng hoạt động một nửa đội xe sau khi liên tiếp xảy ra hai vụ va chạm trong tối ngày 17/8.

Hay như vụ tai nạn chết người đầu tiên liên quan đến xe tự lái xảy ra tại Mỹ năm 2018, khi một chiếc xe tự lái thử nghiệm của Uber đã đâm tử vong một phụ nữ đang dắt xe đạp qua đường ở Arizona. Tài xế ngồi sau tay lái đang xem điện thoại khi có va chạm, và bị kết án 3 năm quản chế.

Tại Trung Quốc, sau các sự cố liên tiếp, chính phủ đã siết chặt quản lý bằng hàng loạt quy định mới, như cấm thử nghiệm tính năng tự lái với người dùng phổ thông, cấm cung cấp tính năng tự lái không giám sát như đỗ xe tự động từ xa, và yêu cầu hệ thống giám sát tài xế không được phép tắt.

Những bản cập nhật phần mềm tự lái qua mạng (OTA) cũng sẽ bị kiểm soát chặt như các đợt triệu hồi chính thức.

Mỹ đi theo hướng ngược lại, công bố sẽ giảm bớt yêu cầu báo cáo sự cố và cho phép xe tự hành được miễn trừ một số quy định an toàn liên bang.

Tuy vậy, bang California lại vừa đề xuất quy trình thử nghiệm chặt chẽ hơn cho xe tải tự lái hạng nặng, yêu cầu phải thử nghiệm tới hơn 800.000km mới được phép vận hành.

Bên cạnh đó, tâm lý người tiêu dùng cũng là một rào cản lớn. Theo khảo sát của AAA Foundation (Mỹ) năm 2024, đến 66% người được hỏi cảm thấy e ngại xe tự lái, chỉ 9% thực sự tin tưởng.

Kết quả nói trên cho thấy số người đặt niềm tin vào xe tự lái giảm gần một nửa so với năm 2022, dù các tính năng hỗ trợ lái đơn lẻ như phanh tự động, hay tự động giữ làn vẫn được số đông ủng hộ.

Chí Vũ