Trao cơ chế mở đường cải tạo chung cư cũ, gỡ điểm nghẽn phát triển hạ tầng cho Hà Nội

Gỡ điểm nghẽn cải tạo chung cư cũ, chỉnh trang đô thị cho Thủ đô

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng, để Hà Nội trở thành Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại, ngang tầm các thủ đô tiên tiến, thời gian tới cần tập trung ưu tiên triển khai hàng loạt dự án trọng điểm như phát triển đường sắt đô thị, cải tạo - chỉnh trang đô thị, phát triển không gian hai bên sông Hồng, cải thiện cảnh quan - văn hóa - dịch vụ, xử lý ô nhiễm, chống úng ngập...

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội). Ảnh: Media Quốc hội.

Ông Cường hoàn toàn đồng tình với chủ trương ban hành nghị quyết thí điểm để tạo hành lang thông thoáng, thuận lợi, thu hút tối đa nguồn lực cho các dự án lớn của Thủ đô.

Trong đó, xác định 5 nhóm dự án quan trọng được áp dụng cơ chế đặc thù tại dự thảo, bao gồm dự án đầu tư công, đầu tư PPP đáp ứng tiêu chí dự án quan trọng quốc gia; dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị tại nghị quyết (dự án xây dựng lại nhà chung cư thuộc trường hợp phải phá dỡ theo quy định pháp luật về nhà ở; dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết một ô phố đô thị hoặc nhiều ô phố đô thị); dự án đầu tư mới, cải tạo công trình để xử lý điểm nghẽn, cấp bách về ùn tắc giao thông, úng ngập, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị…

Về cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị, đại biểu ủng hộ quy định cho phép cải tạo, tái thiết khi trên 75% chủ sở hữu và 75% diện tích đất đồng thuận, đồng thời cho phép quyết định chỉ tiêu quy hoạch - kiến trúc khác với quy hoạch hiện hành.

"Đây là cơ chế rất cần thiết để cải tạo chung cư cũ, khu dân cư xuống cấp, mất an toàn. Cơ chế này sẽ tạo điều kiện hình thành các khu đô thị văn minh, hiện đại theo mô hình TOD phát triển không gian trên cao làm nơi ở; không gian ngầm dành cho hạ tầng dịch vụ, giao thông; mặt đất trở thành không gian cây xanh và công trình công cộng.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Lâm Đồng). Ảnh: Media Quốc hội.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Lâm Đồng) nhấn mạnh, quy định về cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị tại dự thảo nghị quyết là điều khoản mang tính đột phá chiến lược, tháo gỡ các nút thắt lớn nhất trong cải tạo chung cư cũ và chỉnh trang những khu vực đô thị lịch sử vốn là vấn đề tồn đọng nhiều năm của Hà Nội.

Việc giao UBND thành phố quyết định biện pháp cải tạo, chỉnh trang, tái thiết là sự phân quyền mạnh mẽ, phù hợp mô hình chính quyền đô thị, giúp xử lý nhanh khu vực xuống cấp, mất an toàn.

Đặc biệt, khoản 4 Điều 10 quy định cơ chế cưỡng chế khi đã đạt được sự đồng thuận của trên 75% chủ sở hữu hoặc diện tích cũng cần thiết để khắc phục tình trạng thiểu số cản trở, làm đình trệ các dự án trong thời gian dài. Quy định này thể hiện nguyên tắc ưu tiên lợi ích chung, phù hợp yêu cầu phát triển bền vững và hiện đại của Thủ đô.

Để chính sách đi vào cuộc sống một cách bền vững, hạn chế phát sinh khiếu kiện, ông Thông đề nghị bổ sung nguyên tắc tái định cư "bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ", không chỉ về diện tích mà cả hạ tầng xã hội như trường học, y tế, giao thông, không gian cộng đồng.

Đường sắt đô thị phải là trục xương sống để tái cấu trúc không gian Thủ đô

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông nói thêm, việc cho phép thực hiện các dự án đầu tư mới, cải tạo công trình nhằm xử lý những vấn đề bức thiết như ùn tắc giao thông, úng ngập, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị bằng cơ chế đầu tư công khẩn cấp và lệnh xây dựng khẩn cấp tại dự thảo Nghị quyết là phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

"Nếu không có cơ chế pháp lý đủ mạnh để rút ngắn thủ tục chuẩn bị đầu tư, chi phí xã hội sẽ ngày càng tăng, trực tiếp ảnh hưởng đời sống hàng triệu người dân và làm giảm năng lực cạnh tranh đô thị trong dài hạn", ông nói.

Tuy nhiên, để cơ chế phát huy hiệu quả, đại biểu đề nghị bổ sung quy định mở rộng huy động khu vực tư nhân đối với những dự án cấp bách, cho phép áp dụng các mô hình hợp tác công - tư rút gọn, phù hợp đặc thù các công trình xử lý ùn tắc, úng ngập, ô nhiễm môi trường.

Đại biểu Thích Thanh Quyết (đoàn Quảng Ninh). Ảnh: Media Quốc hội.

Quan tâm hạ tầng, đại biểu Thích Thanh Quyết (đoàn Quảng Ninh) cho rằng, đường sắt đô thị phải là trục xương sống để tái cấu trúc không gian đô thị Hà Nội. Ông ủng hộ việc cho phép Hà Nội chủ động trong mô hình đầu tư, thẩm định, lựa chọn nhà đầu tư và bố trí nguồn lực để triển khai các tuyến đường sắt đô thị.

"Chỉ khi hệ thống này hoàn thiện, Hà Nội mới có thể phát triển các khu chung cư hiện đại, văn minh; giãn dân khỏi khu vực lõi đô thị; giảm tải giao thông và kết nối hiệu quả với các đô thị vệ tinh", ông nói.

Về quy hoạch không gian đô thị, theo đại biểu, Hà Nội cần xây dựng hệ thống trung tâm giáo dục hiện đại, đồng bộ, kết nối hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Cùng đó, phát triển các khu chung cư hiện đại ngoài khu trung tâm, gắn với hệ thống giao thông công cộng; xây dựng các khu đô thị mới theo hướng văn minh, văn hóa, phù hợp bản sắc Thủ đô.

Đẩy mạnh trao quyền đi đôi kiểm soát chặt chẽ

Cuối phiên thảo luận, giải trình, làm rõ ý kiến các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, với vị thế là Thủ đô - trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa của cả nước và là một trong hai đầu tàu tăng trưởng, Hà Nội đang triển khai nhiều dự án quan trọng như: Vành đai 4, hệ thống đường sắt đô thị, các dự án đầu tư công và chỉnh trang đô thị.

Đặc biệt, thời gian tới, thành phố sẽ phải thực hiện nhiều dự án có quy mô rất lớn, tiềm ẩn không ít khó khăn, vướng mắc, ảnh hưởng trực tiếp khả năng phát huy vai trò đầu tàu của Thủ đô.

Vì vậy, việc Quốc hội ban hành nghị quyết thí điểm, bổ sung một số cơ chế, chính sách đặc thù cho Hà Nội để đẩy nhanh tiến độ các dự án quan trọng, cấp bách là rất cần thiết. Cơ chế này sẽ tạo điều kiện cho Thủ đô phát triển mạnh mẽ hơn, đồng thời giải quyết những vấn đề người dân đang rất bức xúc như ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, xử lý rác thải…

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Media Quốc hội.

Về thu hồi đất để thực hiện các dự án lớn của Hà Nội, Bộ trưởng cho hay, các dự án quan trọng của thành phố thường có mục đích sử dụng đất rất đa dạng, bao gồm cả đất thể thao, văn hóa, thương mại… Nhiều dự án không thuộc những trường hợp thu hồi đất được quy định tại Điều 79 Luật Đất đai hoặc các nghị quyết hiện hành. Nếu áp dụng cơ chế thu hồi theo quy định chung sẽ phát sinh vướng mắc, đặc biệt với dự án có quy mô quốc gia, quốc tế hoặc dự án mới trong thời gian tới.

Do đó, Chính phủ đề xuất giao thẩm quyền cho HĐND thành phố quyết định từng trường hợp thu hồi đất cụ thể đối với những dự án đặc thù hoặc dự án tạo nguồn lực tài chính cho thành phố. Việc này vừa linh hoạt, vừa bảo đảm kiểm soát chặt chẽ.

Song song đó, dự thảo nghị quyết quy định mức bồi thường cao hơn quy định hiện hành nhằm thúc đẩy sự đồng thuận của người dân, bảo đảm an sinh xã hội và tạo điều kiện để Hà Nội tận dụng nguồn lực đất đai, nâng cao sức cạnh tranh, thu hút đầu tư.

Bộ trưởng nhấn mạnh, chủ trương là tạo cơ chế đột phá cho Thủ đô, nhưng vẫn bảo đảm tính khả thi. Trường hợp có sự chênh lệch quá lớn về đơn giá bồi thường giữa các dự án lân cận, thành phố sẽ phải tính toán kỹ lưỡng để bảo đảm sự hợp lý và phù hợp chính sách chung.

Về việc cho phép Hà Nội quyết định biện pháp cưỡng chế, Bộ trưởng cho rằng, quy định cho phép Hà Nội áp dụng biện pháp cưỡng chế khi đã đạt được sự đồng thuận của trên 75% chủ sở hữu hoặc diện tích khu vực cải tạo, chỉnh trang rất cần thiết nhằm bảo đảm an toàn tính mạng người dân và đẩy nhanh tiến độ các dự án.

Biện pháp này chỉ áp dụng đối với những khu chung cư cũ xuống cấp, nguy hiểm và chỉ thực hiện sau khi thành phố đã cố gắng tối đa trong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; hoàn thành đầy đủ công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục.

"Công tác cưỡng chế, nếu phải thực hiện, sẽ tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật như xây dựng phương án tái định cư, niêm yết công khai quyết định cưỡng chế", ông Thắng nói và kỳ vọng, cơ chế này sẽ giúp Hà Nội có thêm công cụ hữu hiệu để đẩy nhanh quá trình chỉnh trang và tái thiết đô thị, giải quyết những điểm nghẽn kéo dài nhiều năm.

Yến Chi