Trình cấp có thẩm quyền về việc Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh thành lập cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện

Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2026, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 điều này.

Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp sáng 10-12. Ảnh: Quochoi.vn

Xác định rõ các loại hình báo chí trong bối cảnh mới

Trước khi thông qua, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi).

Dự thảo Luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 4 chương, 51 điều, đã bám sát các mục tiêu, quan điểm, chính sách lớn được Quốc hội thông qua, thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác quản lý và phát triển báo chí trong giai đoạn hiện nay.

Ông Nguyễn Đắc Vinh cho biết, so với luật hiện hành, dự thảo Luật có những điểm mới cơ bản như sau: Xác định rõ các loại hình báo chí trong bối cảnh mới;

Bổ sung các chính sách phát triển báo chí và bảo đảm nguồn lực thực hiện, từ cơ chế tài chính đến đầu tư hạ tầng và ưu đãi thuế theo hướng khả thi hơn;

Làm rõ điều kiện hoạt động báo chí, cơ chế cấp phép và tổ chức bộ máy; xác định cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình. Ảnh: quochoi.vn

Dự thảo luật quy định cụ thể về thẻ nhà báo, trách nhiệm pháp lý đối với nội dung thông tin; quyền yêu cầu cải chính, gỡ bỏ thông tin vi phạm trên các nền tảng; hoàn thiện quy định về quản lý hoạt động báo chí trên không gian mạng và ứng dụng công nghệ mới, bao gồm việc điều chỉnh hành vi ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Cụ thể, có ý kiến đề nghị thay đổi thuật ngữ “cơ quan truyền thông chủ lực, đa phương tiện” bằng “cơ quan báo chí chủ lực”, hoặc đề xuất đổi tên thành “cơ quan báo chí và truyền thông chủ lực đa phương tiện”.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu và báo cáo như sau: Các cụm từ “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” và “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện” đang được sử dụng trong các văn bản khác nhau, không phải là tên gọi của các cơ quan mà chỉ xác định địa vị “chủ lực” và tính chất “đa phương tiện” của 6 cơ quan báo chí chủ lực đã được xác định tại Quyết định số 362/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc.

Xuất phát từ phạm vi điều chỉnh của Luật là tổ chức và hoạt động báo chí, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý thành “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện” để phù hợp và bảo đảm tính chính xác.

Một số ý kiến đề nghị thí điểm mô hình tổ hợp hoặc tập đoàn báo chí chủ lực đa phương tiện tại Thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu và báo cáo như sau: Hiện nay, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng kết Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí, dự kiến đề nghị cấp có thẩm quyền tiếp tục triển khai một số quan điểm của Quy hoạch và bổ sung quan điểm mới, trong đó có nội dung về việc Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh được thành lập cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện.

Với đa số đại biểu Quốc hội tán thành, Quốc hội thông qua Luật Báo chí (sửa đổi). Ảnh: quochoi.vn

Trên cơ sở chỉ đạo và phê duyệt của cấp có thẩm quyền, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ cụ thể hóa các nội dung này trong Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ và phù hợp với định hướng phát triển báo chí quốc gia.

Có ý kiến đề nghị cần quy định rõ nguyên tắc trước khi giao Chính phủ quy định chi tiết về mô hình tổ chức, nhiệm vụ và cơ chế đặc thù cho các loại hình báo chí, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, đã chỉ đạo rà soát và quy định tại khoản 7 Điều 15 theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết cơ chế đặc thù về tài chính đối với từng cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện phù hợp với mức độ tự chủ mà Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ, nhằm bảo đảm linh hoạt trong quản lý.

Một số ý kiến đề nghị quy định chính sách ưu tiên đầu tư trọng điểm cho các cơ quan báo chí, truyền thông chủ lực đa phương tiện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý khoản 2 Điều 9 dự thảo Luật theo hướng quy định Nhà nước đầu tư nền tảng số báo chí quốc gia.

Bên cạnh đó, khoản 5 Điều 15 dự thảo Luật quy định cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc, có cơ chế đặc thù về tài chính theo quy định của Chính phủ.

Cấm đăng, phát những nội dung do AI tạo ra với mục đích giả mạo

Có ý kiến đề nghị bổ sung khoản 2 quy định về cấm đăng, phát những nội dung do AI tạo ra với mục đích giả mạo, xuyên tạc, bôi nhọ hoặc là xâm phạm quyền riêng tư của các tổ chức, cá nhân, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu và báo cáo như sau:

Điều 8 dự thảo Luật đã quy định các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động đăng, phát thông tin, theo đó, chủ thể chịu trách nhiệm pháp lý là cơ quan báo chí, người đứng đầu cơ quan báo chí và tác giả tác phẩm báo chí. AI là công cụ hỗ trợ để thực hiện sáng tạo tác phẩm báo chí, do con người sử dụng.

Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp sáng 10-12. Ảnh: quochoi.vn

Do vậy, luật chỉ điều chỉnh chủ thể là cơ quan báo chí, người đứng đầu cơ quan báo chí và tác giả tác phẩm báo chí. Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý Điều 39 dự thảo Luật theo hướng bổ sung quy định cơ quan báo chí, tác giả tác phẩm báo chí sử dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ trong hoạt động báo chí phải tuân thủ quy định về sở hữu trí tuệ, trí tuệ nhân tạo, đạo đức nghề nghiệp.

Có ý kiến đề nghị quy định rõ trách nhiệm của cơ quan chủ quản, cơ quan báo chí đối với các nội dung được tạo hoặc hỗ trợ bởi AI, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, đã chỉ đạo rà soát quyền hạn và nhiệm vụ của cơ quan chủ quản báo chí tại Điều 14 dự thảo Luật.

Theo đó, AI là công cụ hỗ trợ trong quá trình làm báo, sản phẩm báo chí do con người hay AI tạo ra khi đăng, phát do người đứng đầu cơ quan báo chí chịu trách nhiệm về nội dung thông tin. Bên cạnh đó, Điều 39 dự thảo Luật đã bổ sung quy định cơ quan báo chí, tác giả tác phẩm báo chí sử dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ trong hoạt động báo chí phải tuân thủ quy định về sở hữu trí tuệ, trí tuệ nhân tạo, đạo đức nghề nghiệp.

Loại hình hoạt động và nguồn thu của cơ quan báo chí

Về loại hình hoạt động và nguồn thu của cơ quan báo chí (Điều 20), một số ý kiến đề nghị làm rõ khái niệm “đơn vị sự nghiệp”, “đơn vị sự nghiệp công lập”, “đơn vị sự nghiệp công” khi áp dụng cho cơ quan báo chí, đồng thời, diễn đạt lại quy định theo hướng cụ thể, minh bạch hơn để bảo đảm thống nhất trong thực hiện..., Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý theo hướng bỏ quy định cơ quan tạp chí khoa học hoạt động phù hợp với loại hình của cơ quan chủ quản và sửa lại như khoản 1 Điều 20 dự thảo Luật.

Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp sáng 10-12. Ảnh: quochoi.vn

Có ý kiến đề nghị bổ sung cụ thể về nguồn thu từ hoạt động liên kết báo chí, tránh lợi dụng cơ chế liên kết để thương mại hóa nội dung báo chí, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu và báo cáo như sau: Khoản 2 Điều 20 dự thảo Luật đã quy định về nguồn thu từ hoạt động liên kết báo chí. Việc xác định cụ thể các nguồn thu sẽ căn cứ vào tính chất và phạm vi từng hoạt động liên kết. Người đứng đầu cơ quan báo chí phải chịu trách nhiệm toàn diện về nội dung và hoạt động liên kết, nhằm bảo đảm đúng tôn chỉ, mục đích và tránh thương mại hóa báo chí. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin được giữ như dự thảo Luật.

Có ý kiến đề nghị bổ sung một khoản giao Chính phủ hoặc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định chi tiết về các khoản thu hợp pháp của cơ quan báo chí như quảng cáo, tài trợ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng bổ sung điểm d, điểm e và điểm h khoản 2 Điều 20 nhằm làm rõ các nguồn thu hợp pháp của cơ quan báo chí. Đối với các nguồn thu hợp pháp từ hoạt động quảng cáo đã được quy định tại điểm b khoản 2 Điều 20.

Việc bổ sung quy định về nguồn thu hợp pháp đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thống nhất với Bộ Tài chính, bảo đảm phù hợp pháp luật về tài chính, kế toán và cơ chế tự chủ.

Có ý kiến cho rằng, Luật Báo chí hiện hành không cho phép doanh nghiệp tư nhân, tập đoàn nhà nước được thành lập cơ quan báo chí. Như vậy, quyền tự do báo chí cần được thực hiện qua các hình thức liên doanh, liên kết, quảng cáo hoặc thông qua tổ chức hội, hiệp hội..., đề nghị quy định cụ thể.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu và cung cấp thông tin như sau: Khoản 1 Điều 17 dự thảo Luật quy định các đối tượng được phép thành lập cơ quan báo chí. Theo đó, chỉ những cơ quan, tổ chức đủ điều kiện theo quy định mới được thành lập cơ quan báo chí.

Hiện nay, theo Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí đến năm 2025 và tại dự thảo Luật (về Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí) đều xác định một nguyên tắc: Doanh nghiệp tư nhân và tập đoàn kinh tế nhà nước không được thành lập cơ quan báo chí; chỉ được xuất bản các sản phẩm thông tin có tính chất báo chí và thực hiện các hoạt động liên kết, liên doanh, quảng cáo với cơ quan báo chí.

Quy định này nhằm bảo đảm định hướng quản lý thống nhất, giữ vững tính độc lập của hệ thống báo chí, đồng thời, bảo đảm sự phát triển minh bạch của thị trường thông tin trong bối cảnh thực hiện chủ trương quy hoạch, sắp xếp tinh gọn hệ thống báo chí.

Có ý kiến đề nghị giữ lại cụm từ “nguồn thu hợp pháp khác” để tạo cơ sở pháp lý cho cơ quan báo chí đa dạng hóa nguồn thu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, đã chỉ đạo chỉnh sửa điểm h khoản 2 Điều 20 dự thảo Luật như sau: Nguồn thu từ tài trợ, viện trợ hợp pháp của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước và nguồn thu hợp pháp khác (nếu có).

Có ý kiến đề nghị cần có cơ chế ngân sách nhà nước bảo đảm kinh phí cho cơ quan báo chí thuộc tổ chức Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo như sau: Kinh phí hoạt động, cơ chế tự chủ tài chính của cơ quan báo chí là đơn vị sự nghiệp công lập được thực hiện theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Nghị định số 60/2021/NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 111/2025/NĐ-CP).

Bên cạnh đó, Điều 10 đã quy định các chính sách của Nhà nước để bảo đảm nguồn lực thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan báo chí, gồm: giao nhiệm vụ, đặt hàng và đấu thầu đối với các hoạt động tuyên truyền phục vụ chính trị, truyền thông chính sách và các nhiệm vụ trọng yếu khác.

Các quy định này đồng bộ với pháp luật hiện hành về tài chính công, đồng thời, tạo cơ sở pháp lý để cơ quan báo chí thực hiện tự chủ nhưng vẫn có đủ điều kiện hoàn thành nhiệm vụ được giao. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin được giữ như dự thảo Luật.

Đình Hiệp