Trung Đông sẽ bùng nổ năng lượng bất chấp biến động toàn cầu

Stuart Broadley, Tổng Giám đốc điều hành của EIC. Ảnh: EIC

UAE và Ả Rập Xê-út đang dẫn đầu trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), phát triển logistics và hạ tầng số. Tuy nhiên, một số quy định nội địa hóa rời rạc và hạn chế về năng lực vận chuyển có thể làm chậm đà phát triển.

Theo báo cáo mới nhất Survive & Thrive của Hội đồng Công nghiệp Năng lượng (EIC), Trung Đông đang trở thành điểm sáng trên bản đồ năng lượng toàn cầu. 90% doanh nghiệp năng lượng đang hoạt động tại khu vực này ghi nhận tăng trưởng trong năm 2024, với doanh thu trung bình tăng tới 68% - mức cao nhất trong tất cả các khu vực được khảo sát.

Trong khi nhiều nơi trên thế giới đang đối mặt với bất ổn chính sách, lạm phát và thiếu hụt nhân lực, Trung Đông lại cho thấy một hướng đi rõ ràng và đầy tự tin. EIC - tổ chức đại diện chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu - nhận định rằng sự bứt phá của Trung Đông không phải chỉ mang tính nhất thời, và nhiều doanh nghiệp kỳ vọng đà tăng trưởng này sẽ tiếp tục trong năm 2025.

So với Trung Đông, mức tăng trưởng tại các khu vực khác khá khiêm tốn: Châu Mỹ đạt 20%, Anh và Ireland đạt 16%, châu Âu lục địa đạt 13%, còn châu Á - Thái Bình Dương chỉ đạt 8%.

“Trung Đông không chọn phe - họ đầu tư vào tất cả công nghệ năng lượng”, ông Stuart Broadley, CEO của EIC chia sẻ. “Chính sự thực tế này đã giúp khu vực thu hút nhân tài và vốn đầu tư toàn cầu. Đây là cách tiếp cận đúng đắn để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển công nghiệp và thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng”.

Thay vì xem quá trình chuyển đổi năng lượng như một trò chơi được - mất, các chính phủ tại Trung Đông chọn cách tiếp cận cân bằng. Dù dầu khí vẫn đóng vai trò trung tâm (hơn 90% doanh nghiệp thành viên EIC tại đây vẫn hoạt động trong lĩnh vực này), khu vực cũng đang đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo, hydro và hạ tầng số - thể hiện sự sẵn sàng đón nhận tương lai nhưng không từ bỏ hiện tại.

Kết quả rất rõ ràng: Trong khi tăng trưởng ở nơi khác chỉ dao động từ 8% đến 20%, các doanh nghiệp Trung Đông đã bứt phá gấp hơn 3 lần. Đặc biệt, UAE và Ả Rập Xê-út đang đi đầu không chỉ trong lĩnh vực dầu khí, mà còn trong logistics ứng dụng công nghệ, AI và các giải pháp năng lượng sạch.

“Mở rộng công nghệ trong logistics - như theo dõi GPS, tự động hóa, AI - đang giúp cải thiện hiệu suất, tăng tính minh bạch và sức cạnh tranh toàn cầu”, một lãnh đạo doanh nghiệp chia sẻ trong báo cáo Survive & Thrive. Nhiều ý kiến cho rằng Trung Đông hiện đã vượt cả Mỹ và châu Âu về ứng dụng công nghệ thực tiễn.

Ông Broadley cũng nhận định: “UAE và Ả Rập Xê-út không chỉ dẫn đầu về dầu khí - họ còn đang vượt lên cả Mỹ và châu Âu trong việc áp dụng công nghệ mới”.

Tăng trưởng mạnh nhưng vẫn còn nhiều thách thức

Dù Trung Đông đang tăng trưởng ấn tượng, khu vực này vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Hơn 27% doanh nghiệp cho rằng các chính sách nội địa hóa hiện tại là một trở ngại đáng lo ngại. Mỗi quốc gia thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) đều có hệ thống chương trình gia tăng giá trị trong nước (ICV) riêng, khiến các tập đoàn đa quốc gia gặp khó khăn trong việc tuân thủ khi hoạt động trên quy mô khu vực.

“Một chương trình ICV thống nhất cho toàn khối GCC sẽ giúp ích rất nhiều”, một lãnh đạo doanh nghiệp nhận định. Nếu các nước có thể đồng bộ quy trình, doanh nghiệp sẽ giảm được thủ tục trùng lặp và có thêm cơ hội hợp tác quy mô lớn trong khu vực.

Một vấn đề khác được nêu trong báo cáo là bài toán nội địa hóa nguồn nhân lực. Mặc dù nhiều doanh nghiệp có thiện chí, họ cho rằng cần có hướng dẫn cụ thể hơn để khu vực tư nhân có thể thu hút và giữ chân nhân tài bản địa. “Nếu có thêm sự hỗ trợ, khu vực tư nhân sẽ dễ dàng hơn trong việc tuyển dụng và giữ chân lao động địa phương”, một lãnh đạo doanh nghiệp chia sẻ.

Áp lực về hạ tầng cũng ngày càng rõ rệt. Khoảng 18% lãnh đạo kêu gọi đầu tư thêm vào các khu logistics thông minh, hành lang vận tải chuyên dụng và hạ tầng thương mại hiện đại. Tham vọng phát triển của khu vực là rất lớn - nên nhu cầu về hạ tầng cũng không hề nhỏ.

Dù còn không ít rào cản, niềm tin kinh doanh tại Trung Đông vẫn duy trì ở mức cao. Chính phủ các nước trong khu vực có chính sách ổn định, chi phí kinh doanh thấp và khuyến khích khu vực tư nhân phát triển - tất cả tạo nên môi trường lý tưởng để ngành năng lượng tiếp tục bứt phá.

Đối với nhiều doanh nghiệp quốc tế, lựa chọn là khá rõ ràng: Đến nơi có việc - và Trung Đông hiện đang là nơi hội tụ rất nhiều cơ hội. Báo cáo cho biết, nhiều công ty đang chủ động điều chỉnh chuỗi cung ứng, chuyển nhân sự có tay nghề đến các khu vực có môi trường kinh doanh ổn định và tỷ suất lợi nhuận hấp dẫn hơn.

Như ông Stuart Broadley, CEO của EIC, chia sẻ: “Nhà đầu tư và doanh nghiệp không thể ngồi chờ những chính sách, hay cam kết cho một tương lai chưa chắc chắn. Họ cần công việc ngay bây giờ”.

Trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng đang diễn ra mạnh mẽ, Trung Đông không đứng ngoài cuộc. Khu vực này đang hành động nhanh, thực tế và đầy tự tin - điều mà thế giới khó có thể làm ngơ.

Năm lập kỷ lục, nhưng vẫn còn điểm mù

Khảo sát 140 doanh nghiệp năng lượng toàn cầu tại năm khu vực (châu Mỹ, Anh, châu Âu, Trung Đông và châu Á - Thái Bình Dương) cho thấy năm 2024 là năm lập kỷ lục, với 77% doanh nghiệp ghi nhận tăng trưởng và doanh thu trung bình tăng 24% - ngang mức kỷ lục năm ngoái. Tuy nhiên, đằng sau sự tăng trưởng đó vẫn có những điểm chưa trọn vẹn.

Chỉ 6% doanh nghiệp mở rộng được sang thị trường xuất khẩu mới. Doanh thu từ các mảng liên quan đến chuyển đổi năng lượng lại giảm, từ 9% xuống còn 5%. Đặc biệt, tới 91% doanh nghiệp vẫn tập trung vào lĩnh vực dầu khí.

Ngay cả với xu hướng số hóa, kết quả cũng chưa như kỳ vọng: Dù 60% doanh nghiệp sử dụng AI, chỉ 9% cho rằng công nghệ này thực sự gắn liền với tăng trưởng của họ.

EIC là tổ chức đại diện cho hơn 950 công ty trong chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu, hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Nh.Thạch

AFP