Trùng tu Lăng miếu Triệu Tường và Phủ Trịnh: Gỡ nút thắt để di sản hồi sinh
Sáng 5.9, tại công trường thi công Khu di tích Phủ Trịnh (xã Biện Thượng) và Lăng miếu Triệu Tường (xã Hà Long), Sở VHTTDL Thanh Hóa đã tổ chức kiểm tra, đôn đốc tiến độ thực hiện hai dự án trùng tu, tôn tạo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với lịch sử - văn hóa của vùng đất xứ Thanh.
Theo hồ sơ, dự án tôn tạo Khu di tích Phủ Trịnh được UBND tỉnh Thanh Hóa phê duyệt chủ trương đầu tư từ năm 2015, điều chỉnh nhiều lần và chính thức phê duyệt lại vào tháng 11.2023, với tổng mức đầu tư hơn 550,7 tỉ đồng.
Khu di tích Phủ Trinh đang được trùng tu, tôn tạo. Ảnh: Nguyễn Linh
Trong đó, ngân sách tỉnh bố trí trên 270 tỉ đồng, huyện Vĩnh Lộc (cũ) gần 71,5 tỉ đồng, còn lại hơn 209 tỉ đồng trông chờ vào nguồn xã hội hóa.
Dự án khởi công tháng 4.2025, hiện đang triển khai gói thầu số 6 gồm khu đón tiếp, quảng bá lễ hội, hồ nước, nhà bia, nhà hóa vàng, nhà vệ sinh, hệ thống cổng, tường thành và hạ tầng kỹ thuật.
Tuy vậy, tiến độ đang gặp nhiều trở ngại khi diện tích 7,775 ha vẫn chưa hoàn tất giải phóng mặt bằng.
Đặc biệt, sự chênh lệch lớn giữa giá đất bồi thường và giá đất tái định cư khiến nhiều hộ dân chưa đồng thuận di dời.
Công tác tái định cư bị gián đoạn do thay đổi mô hình chính quyền hai cấp, dẫn đến việc chuyển giao hồ sơ, trách nhiệm giữa các cơ quan còn chậm.
Trong khi đó, nguồn vốn xã hội hóa mới huy động được hơn 45 tỉ đồng, đạt 21,5% so với yêu cầu, gây áp lực lớn cho việc đảm bảo tiến độ hoàn thành vào năm 2026.
Lãnh đạo Sở VHTTDL Thanh Hóa kiểm tra, đôn đốc tiến độ tôn tạo Khu di tích Phủ Trịnh. Ảnh: Nguyễn Linh
Dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích Lăng miếu Triệu Tường giai đoạn 2 được HĐND tỉnh Thanh Hóa thông qua từ năm 2019, với tổng vốn đầu tư hơn 453,2 tỉ đồng.
Ngân sách tỉnh đảm bảo hơn 236 tỉ đồng, huyện Hà Trung trên 26 tỉ đồng, còn lại gần 195 tỉ đồng là vốn xã hội hóa.
Dự án khởi công tháng 4.2025, hiện thi công các hạng mục Hào thành, đường giao thông vào bãi đỗ xe, hạ tầng kỹ thuật. Tính đến nay, nhiều hạng mục đạt 95% khối lượng, song tổng giá trị mới đạt khoảng 16% hợp đồng.
Vấn đề lớn nhất vẫn là giải phóng mặt bằng: còn hơn 1,15 ha chưa bàn giao, liên quan trực tiếp đến hạng mục cải dịch, hoàn trả tuyến quốc lộ 217B.
19 hộ dân đã phê duyệt phương án bồi thường nhưng chưa nhận tiền, 5 hộ chưa phê duyệt, trong khi 24 hộ đã nhận tiền đền bù nhưng chưa bàn giao đất.
Dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích Lăng miếu Triệu Tường đang vướng mắc giải phóng mặt bằng. Ảnh: Nguyễn Linh
Đáng lo ngại hơn, vốn xã hội hóa gần 195 tỉ đồng, chiếm gần 70% tổng vốn xây lắp đến nay chưa huy động được, khiến kế hoạch hoàn thành trong năm 2025 gặp nhiều rủi ro.
Ông Đặng Văn Thiện, Trưởng phòng Kinh tế xã Hà Long, cho biết: Sau khi chuyển sang mô hình chính quyền 2 cấp, đến ngày 20.8, xã mới tiếp nhận hồ sơ giải phóng mặt bằng của dự án. Kết quả rà soát cho thấy hiện còn 24 hộ dân chưa thể bàn giao do thiếu nguồn kinh phí chi trả.
Trước thực tế này, xã sẽ có văn bản đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch báo cáo UBND tỉnh Thanh Hóa để kịp thời cân đối, bổ sung vốn, bởi ngân sách địa phương đang gặp nhiều khó khăn.
Song song với đó, xã đã thành lập các tổ công tác, tăng cường tuyên truyền, vận động, giải quyết khiếu nại và tháo gỡ vướng mắc, quyết tâm sớm hoàn tất việc bàn giao mặt bằng cho dự án.
Trong khi đó, Chủ tịch UBND xã Biện Thượng thừa nhận, công tác giải phóng mặt bằng tại địa phương cũng đối diện nhiều khó khăn.
“Toàn xã có hàng trăm hộ dân nằm trong diện thu hồi đất, trong đó nhiều hộ chưa đồng thuận vì cho rằng giá bồi thường thấp. Với đất nông nghiệp, bà con cơ bản thống nhất, nhưng phần đất ở và công trình trên đất thì vướng nhiều nhất.
Chính quyền địa phương đang tập trung tuyên truyền, vận động, công khai dự toán và bồi thường để người dân hiểu, đồng thuận với chủ trương của Nhà nước, sớm bàn giao mặt bằng cho dự án”, vị này chia sẻ.
Lãnh đạo Sở VHTTDL Thanh Hóa kiểm tra, đôn đốc tiến độ bảo tồn, tôn tạovà phát huy giá trị Khu di tích Lăng miếu Triệu Tường. Ảnh: Nguyễn Linh
Tại buổi kiểm tra, lãnh đạo Sở VHTTDL khẳng định: hai dự án không chỉ mang giá trị văn hóa – tâm linh, gắn với dòng họ lớn và lịch sử dân tộc, mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch bền vững cho Thanh Hóa.
Do đó, yêu cầu cấp thiết là đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, tháo gỡ khó khăn về vốn xã hội hóa và đảm bảo chất lượng công trình.
Với tổng vốn đầu tư hàng nghìn tỉ đồng, sự thành công của hai dự án này không chỉ phục hồi diện mạo di sản mà còn góp phần đánh thức tiềm năng du lịch văn hóa – tâm linh, đưa Thanh Hóa trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch quốc gia.
