Trước áp lực thuế từ Hoa Kỳ, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản vẫn tăng trưởng

Xuất khẩu nông lâm thủy sản gặp khó khăn do thuế đối ứng, nhưng vẫn tăng trưởng.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 4 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 21,15 tỷ USD, tăng 10,7% so với cùng kỳ năm trước; trong đó nông sản đạt 11,6 tỷ USD, tăng 11,7%; lâm sản đạt 5,56 tỷ USD, tăng 11,2%; thủy sản đạt 3,09 tỷ USD, tăng 13,7%; sản phẩm chăn nuôi đạt 178 triệu USD, tăng 16,8%; đầu vào sản xuất đạt 722 triệu USD, tăng 20%.

HẦU HẾT CÁC MẶT HÀNG CHỦ LỰC ĐẠT MỨC TĂNG TRƯỞNG CAO

Trong 4 tháng đầu năm 2025, có 6 mặt hàng đạt giá trị xuất khẩu trên 1 tỷ USD, 2 mặt hàng đạt trên 3 tỷ USD. Đáng chú ý, hầu hết các mặt hàng chủ lực đều đạt giá trị xuất khẩu cao hơn cùng kỳ năm trước. Điển hình như gỗ và sản phẩm gỗ đạt 5,2 tỷ USD, tăng 5,8%; cà phê đạt 3,78 tỷ USD, tăng 51,1%; cao su đạt 862 triệu USD, tăng 18,9%; tôm đạt 1,24 tỷ USD, tăng 28,4%. Ngược lại, mặt hàng gạo đạt 1,75 tỷ USD, giảm 14,3%; rau quả đạt 1,62 tỷ USD, giảm 14,2%.

Đối với giá xuất khẩu bình quân 4 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết một số nông sản có mức tăng trên hai con số, như cà phê đạt 5.698 USD/tấn, tăng 67,5%; cao su đạt 1.935 USD/tấn, tăng 30,2%; hạt tiêu đạt 6.893 USD/tấn, tăng 62,5%; hạt điều đạt 6.808 USD/tấn, tăng 27%. Ngược lại, gạo chỉ đạt 514 USD/tấn, giảm 20%; chè đạt 1.608 USD/tấn, giảm 2,2%.

Về thị trường xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước, khu vực châu Mỹ đạt 4,83 tỷ USD, tăng 12,6%; châu Âu đạt 3,48 tỷ USD, tăng 37,7%; châu Phi 648 triệu USD, tăng 78,4%; châu Á đạt 8,82 tỷ USD, giảm 1,3%; châu Đại Dương đạt 263 triệu USD, giảm 2,6%.

Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản tiếp tục là ba thị trường tiêu thụ lớn nhất nông, lâm, thủy sản từ Việt Nam. Trong đó, giá trị xuất khẩu sang Hoa Kỳ tăng 10,2%, chiếm tỷ trọng 20,5% trong tổng giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản; Trung Quốc giảm 1,1%, chiếm 17,1%; Nhật Bản tăng 23,3%, chiếm 7,5%. Tuy nhiên, tính riêng trong tháng 4/2025 so với tháng 4/2024, giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang Hoa Kỳ giảm 1,4%; Trung Quốc giảm 9,7%; Nhật Bản tăng 26,4%.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, mặc dù kết quả chung của 4 tháng đầu năm 2025 vẫn cho thấy sự tăng trưởng, song nếu tính riêng tháng 4/2025 thì xuất khẩu lâm sản và thủy sản đều suy giảm. Nguyên nhân là do hai nhóm ngành này xuất khẩu sang Hoa Kỳ chiếm tỷ trọng lớn; trong khi đó nước này lại đang áp thuế 10% lên hàng hóa Việt Nam nên khiến xuất khẩu ở trạng thái “bấp bênh”. Với nhóm lâm sản, Hoa Kỳ thường chiếm 50-55% trong tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và đồ gỗ của Việt Nam. Trong tháng 4/2025, xuất khẩu nhóm hàng này sang Hoa Kỳ giảm 6,6% so với tháng 4/2025.

TÁC ĐỘNG TỪ CHÍNH SÁCH THUẾ HOA KỲ ĐANG DẦN HIỆN RÕ

Đối với thủy sản, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2025 ghi nhận sự phục hồi mạnh mẽ, đạt kim ngạch 3,3 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng tháng 4/2025, kim ngạch xuất khẩu đạt 850,5 triệu USD, tăng 10%. Tuy nhiên, trong bối cảnh bất ổn về thuế quan từ Hoa Kỳ đang tạo ra nhiều thách thức, khiến bức tranh xuất khẩu không đồng đều giữa các sản phẩm và thị trường.

Tôm tiếp tục là mặt hàng chủ lực, đóng góp 1,27 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm, tăng 30% so với cùng kỳ. Riêng tháng 4, xuất khẩu tôm đạt 330,8 triệu USD, tăng 15%. Sự tăng trưởng này đến từ nhu cầu mạnh mẽ tại các thị trường lớn như Trung Quốc, EU và Nhật Bản, cùng với giá tôm dần phục hồi do tái cân bằng cung cầu toàn cầu. Cá tra, với kim ngạch 632,7 triệu USD (tăng 9%), duy trì vị thế quan trọng nhưng tăng trưởng chậm lại, đặc biệt trong tháng 4 chỉ đạt 167,7 triệu USD, không tăng so với cùng kỳ.

Cá ngừ ghi nhận sự sụt giảm trong tháng 4 (76,1 triệu USD, giảm 12%), dù lũy kế 4 tháng vẫn tăng nhẹ 1% (304,2 triệu USD). Các mặt hàng như cá rô phi và cá diêu hồng ghi nhận sự tăng trưởng đột phá (138%, đạt 19 triệu USD). Nhuyễn thể (chân đầu, có vỏ) và cua ghẹ cũng tăng trưởng ấn tượng, lần lượt đạt 216,4 triệu USD (tăng 18%), 83,1 triệu USD (tăng 82%) và 112,1 triệu USD (tăng 50%), nhờ nhu cầu cao từ Trung Quốc và ASEAN.

Về thị trường, Trung Quốc và Hồng Kông tiếp tục là khu vực tiêu thụ lớn nhất, đạt 709,8 triệu USD trong 4 tháng đầu năm 2025, tăng 56%; tháng 4/2025 ghi nhận 182,3 triệu USD, tăng 29%. Tiếp đến là Nhật Bản với 536,6 triệu USD, tăng 22%. EU và Hàn Quốc cũng cho thấy tiềm năng với kim ngạch lần lượt 351,5 triệu USD, tăng 17% và 264,1 triệu USD, tăng 15%. ASEAN trở thành điểm sáng với 218,8 triệu USD, tăng 25%. Với thị trường Hoa Kỳ, trong 4 tháng đầu năm 2025 đạt 498,4 triệu USD, tăng 7% so với cùng kỳ năm trước, nhưng nếu tính riêng trong tháng 4/2025 chỉ đạt 120,5 triệu USD, giảm 15% so với tháng 4/2024. Sự suy giảm này phản ánh tác động của chính sách thuế hiện tại từ Hoa Kỳ, làm xáo trộn hoạt động xuất khẩu.

Nhận định về chính sách thuế của Hoa Kỳ, bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký VASEP, cho rằng các chính sách thuể này đang tạo áp lực lớn lên xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Các mặt hàng như cá tra và tôm, vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường Hoa Kỳ, chịu ảnh hưởng nặng nề.

SẼ CÓ SỰ CHUYỂN DỊCH MẠNH VỀ THỊ TRƯỜNG

Theo bà Hằng, Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và các Hiệp định thương mại tự do (FTA) khác đang giúp Việt Nam giảm thiểu tác động tiêu cực bằng cách mở rộng thị trường sang EU, Nhật Bản và ASEAN. Doanh nghiệp Việt Nam cũng đang điều chỉnh chiến lược, tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng và đa dạng hóa thị trường để giảm phụ thuộc vào Hoa Kỳ.

Dự báo xu hướng thời gian tới, bà Lê Hằng cho rằng trong tháng 5 và tháng 6/2025, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sẽ có sự tăng trưởng mạnh mẽ trước khi chính sách thuế mới của Hoa Kỳ có hiệu lực từ ngày 9/7/2025. Theo đó, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ tập trung đẩy mạnh xuất khẩu sang Hoa Kỳ, đặc biệt với các sản phẩm chủ lực như tôm và cá tra, nhằm tận dụng tối đa giai đoạn trước khi thuế quan mới làm tăng chi phí. Dự kiến, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này có thể tăng 10-15% so với tháng 4/2025, nhờ các hợp đồng được ký kết gấp rút và chiến lược giảm giá để duy trì thị phần.

Chia sẻ về giải pháp và kế hoạch để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong những tháng tới, ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết Bộ sẽ phối hợp với Bộ Công Thương và các bộ, ngành, địa phương, đơn vị liên quan hoàn thiện cơ chế, chính sách và triển khai các giải pháp liên quan đến thương mại hàng hóa. Đồng thời, theo dõi, cập nhật tình hình sản xuất, nguồn cung các sản phẩm nông sản, biến động giá cả, kịp thời tham mưu, điều hành sản xuất kinh doanh phù hợp.

Cùng với đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục hoàn thiện Đề án “Phát triển hệ thống logistics nhằm nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam đến năm 2030”; ban hành Kế hoạch của Bộ thực hiện các nhiệm vụ được Chính phủ giao về công tác phát triển thị trường nông, lâm, thủy sản nói chung và ngành hàng lúa gạo nói riêng (Quyết định số 875/QĐ-BNNMT ngày 16/4/2025).

Tới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ có báo cáo tình hình diễn biến liên quan đến thương mại nông, lâm, thủy sản giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động. Bộ cũng sẽ chủ trì, phối hợp với các đơn vị, doanh nghiệp chuẩn bị, tổ chức Đoàn công tác về thúc đẩy hợp tác, tiếp cận thị trường và thúc đẩy xuất nhập khẩu nông sản sang thị trường châu Âu, trọng điểm là Anh và Đức...

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 19-2025, phát hành ngày 12/05/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam

Chu Khôi