Từ 1/10, doanh nghiệp nước ngoài cung cấp dịch vụ số tại Việt Nam bị đánh thuế như cơ sở thường trú

Một trong những điểm đáng chú ý nhất của luật lần này là việc xác định rõ nghĩa vụ thuế đối với doanh nghiệp nước ngoài hoạt động trên nền tảng số tại Việt Nam.

Cụ thể, các doanh nghiệp nước ngoài cung cấp hàng hóa, dịch vụ thông qua nền tảng thương mại điện tử hoặc công nghệ số sẽ được coi là cơ sở thường trú tại Việt Nam và chịu thuế thu nhập doanh nghiệp tương tự như doanh nghiệp trong nước.

Quy định này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc quản lý thuế đối với nền kinh tế số và phù hợp với thông lệ quốc tế, đặc biệt là các khuyến nghị từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) và Liên Hợp Quốc.

Luật mới cũng quy định rằng thu nhập đầu tư phát sinh ở nước ngoài của doanh nghiệp Việt Nam phải được kê khai và nộp thuế ngay tại thời điểm phát sinh thay vì đợi đến khi chuyển lợi nhuận về nước như trước đây.

Phần thuế đã nộp tại nước ngoài được phép khấu trừ vào số thuế phải nộp tại Việt Nam nhằm tránh tình trạng đánh thuế hai lần. Đồng thời, Chính phủ được trao quyền áp dụng linh hoạt các nguyên tắc thuế quốc tế để đảm bảo quyền đánh thuế cho quốc gia nơi thu nhập thực sự được tạo ra.

Một điểm mới đáng chú ý khác là việc bổ sung các khoản thu nhập được miễn thuế, bao gồm thu nhập từ chuyển nhượng tín chỉ carbon, thu nhập từ phát hành và lãi của trái phiếu xanh, cùng với các khoản hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách nhà nước hoặc từ Quỹ Hỗ trợ Đầu tư do Chính phủ thành lập. Đây là những biện pháp thể hiện định hướng khuyến khích phát triển kinh tế xanh và bền vững của Việt Nam trong giai đoạn tới.

Liên quan đến hoạt động đầu tư, khoản lỗ từ chuyển nhượng dự án bất động sản hoặc dự án đầu tư được phép bù trừ vào thu nhập chịu thuế từ các hoạt động kinh doanh khác, ngoại trừ các khoản thu nhập đang được hưởng ưu đãi thuế.

Tuy nhiên, khoản thu nhập từ chuyển nhượng dự án thăm dò, khai thác và chế biến khoáng sản vẫn phải được kê khai, nộp thuế riêng biệt và không được bù trừ với phần thu nhập khác.

Mức thuế suất thu nhập doanh nghiệp phổ thông vẫn giữ ở mức 20%. Tuy nhiên, luật mới quy định rõ hơn về thuế suất ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Theo đó, doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm được áp dụng thuế suất 15%, trong khi doanh nghiệp có doanh thu từ 3 tỷ đến dưới 50 tỷ đồng/năm được áp dụng thuế suất 17%. Các doanh nghiệp có quan hệ liên kết với doanh nghiệp lớn sẽ không được hưởng ưu đãi thuế này.

Đối với doanh nghiệp siêu nhỏ, hợp tác xã không xác định được chi phí, và doanh nghiệp nước ngoài có thu nhập phát sinh tại Việt Nam, thuế sẽ được tính theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu, với mức cụ thể sẽ được quy định chi tiết trong nghị định hướng dẫn.

Luật Thuế TNDN 2025 cũng có nhiều thay đổi về chính sách ưu đãi, trong đó mở rộng phạm vi áp dụng cho các lĩnh vực như công nghệ số trọng điểm, nghiên cứu và phát triển, thiết kế và sản xuất chip bán dẫn, trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, sản xuất và lắp ráp ô tô, cũng như các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Đáng chú ý, doanh nghiệp đang được hưởng ưu đãi theo quy định cũ có quyền lựa chọn tiếp tục áp dụng cho đến khi hết thời hạn hoặc chuyển sang chính sách mới nếu đủ điều kiện. Với các dự án đầu tư mở rộng, phần mở rộng có thể được hưởng ưu đãi còn lại của dự án hiện hữu hoặc được xem xét như một dự án mới, với điều kiện phải hạch toán riêng phần thu nhập phát sinh từ phần mở rộng.

Tuy nhiên, một số ưu đãi hiện hành đã bị loại bỏ hoặc thu hẹp. Cụ thể, các khu công nghiệp không còn được hưởng ưu đãi thuế dựa trên tiêu chí địa bàn, đồng nghĩa với việc các dự án đầu tư mới hoặc mở rộng trong khu công nghiệp sẽ không được miễn thuế hai năm và giảm thuế bốn năm như trước.

Tương tự, các khu kinh tế không nằm trong danh sách địa bàn khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn cũng không còn được áp dụng mức ưu đãi cũ. Các dự án đầu tư có tổng vốn từ 6.000 tỷ đồng trở lên cũng sẽ không còn được hưởng ưu đãi thuế như trước đây.

Luật mới cũng có quy định rõ hơn về điều kiện áp dụng ưu đãi đối với các dự án đầu tư mở rộng. Nếu dự án hiện hữu đã hết thời gian ưu đãi, phần mở rộng nếu đáp ứng điều kiện sẽ được hưởng ưu đãi như dự án đầu tư mới trong cùng lĩnh vực hoặc địa bàn, ngoại trừ mức thuế suất ưu đãi. Doanh nghiệp phải hạch toán riêng phần thu nhập từ phần mở rộng để được áp dụng ưu đãi.

Một điểm mới quan trọng là quy định về điều khoản chuyển tiếp. Doanh nghiệp đang được hưởng ưu đãi theo quy định trước đây có quyền lựa chọn tiếp tục áp dụng chính sách cũ cho đến hết thời hạn hoặc chuyển sang chính sách mới nếu đáp ứng điều kiện.

Ngoài ra, luật mới mở rộng cơ hội tiếp cận ưu đãi cho cả những dự án đầu tư không thuộc diện ưu đãi trước đây, tạo sự công bằng và minh bạch hơn trong môi trường đầu tư.

Luật cũng điều chỉnh nguyên tắc xác định chi phí được trừ khi tính thuế. Đặc biệt, chi phí cho hoạt động nghiên cứu và phát triển không những được khấu trừ mà còn có thể được khấu trừ vượt mức chi phí thực tế, theo tỷ lệ do Chính phủ quy định.

Bên cạnh đó, luật cũng cho phép một số khoản chi không trực tiếp tạo ra doanh thu, nhưng có liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và phát triển bền vững vẫn được tính vào chi phí hợp lý. Các khoản này bao gồm đầu tư vào đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đóng góp xây dựng hạ tầng công cộng, hoặc giảm phát thải khí nhà kính, trung hòa carbon.

Ở chiều ngược lại, luật cũng quy định rõ hơn các khoản chi phí không được khấu trừ, nhằm nâng cao tính tuân thủ và minh bạch. Các khoản chi không phù hợp quy định chuyên ngành hoặc chi phí lãi vay từ các tổ chức không phải tổ chức tín dụng nếu vượt mức lãi suất 20%/năm theo Bộ luật Dân sự hiện hành sẽ không được khấu trừ.

Đồng thời, quy định thanh toán không dùng tiền mặt để được tính chi phí hợp lý sẽ không còn cố định ở ngưỡng 20 triệu đồng như trước; thay vào đó, mức cụ thể sẽ được quy định trong nghị định hướng dẫn, đảm bảo sự đồng bộ với pháp luật thuế giá trị gia tăng.

Cuối cùng, trong trường hợp có sự khác biệt giữa Luật Thuế TNDN 2025 với các luật khác liên quan đến ưu đãi thuế, luật này sẽ được ưu tiên áp dụng, trừ khi có quy định đặc thù tại Luật Thủ đô hoặc các nghị quyết của Quốc hội.

Đ.T