Ưu tiên thủ tục tố tụng rút gọn, vì lợi ích tốt nhất của người chưa thành niên

Ngày 21/6, thảo luận về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên, Đại biểu Quốc hội Phan Thị Nguyệt Thu (đoàn Hà Tĩnh) cho biết, tại Điều 135, dự thảo luật quy định tách vụ án hình sự có người chưa thành niên phạm tội. Quy định này nhằm giải quyết độc lập, bảo đảm nguyên tắc giải quyết nhanh chóng, kịp thời, ưu tiên thủ tục tố tụng rút gọn, vì lợi ích tốt nhất của người chưa thành niên. Nguyên tắc này cũng phù hợp với quy định, chủ trương, đường lối của Đảng và Công ước về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên.

Quá trình nghiên cứu báo cáo của các cơ quan chức năng và khảo sát tại các cơ quan, Đại biểu Phan Thị Nguyệt Thu nhận thấy, người chưa thành niên thường là đồng phạm, với vai trò giúp sức trong các tội: tổ chức đánh bạc, đua xe trái phép, trộm cắp hoặc đồng phạm trong một số tội nguy hiểm hơn như gây thương tích, cướp tài sản. Người chưa thành niên phạm tội thường do hoàn cảnh, do dụ dỗ, do nhận thức còn hạn chế, dễ bị kích động.

Đại biểu Quốc hội Phan Thị Nguyệt Thu phát biểu.

“Nếu phải chờ kết thúc điều tra, truy tố, xét xử cùng với người trưởng thành mà trong vụ án có nhiều người, nhiều hành vi, nhiều đối tượng ở khắp các tỉnh, thành trong cả nước; thậm chí có những đối tượng ở nước ngoài như các vụ án đánh bạc, lừa đảo qua mạng, thì việc điều tra, giải quyết vụ án sẽ mất rất nhiều thời gian. Các em sẽ mất đi cơ hội học tập, làm việc khi phải chờ giải quyết xong vụ án, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý của các em khi phải áp dụng biện pháp ngăn chặn của các cơ quan trong thời gian dài”, Đại biểu Phan Thị Nguyệt Thu nói.

Bên cạnh đó, nữ Đại biểu Quốc hội cho rằng, việc tách vụ án hình sự có người chưa thành niên phạm tội chính là để thực hiện các thủ tục thân thiện. Đại biểu cho biết, để thực hiện thủ tục thân thiện với người chưa thành niên, quá trình điều tra, truy tố, xét xử thì thẩm phán giải quyết vụ án, điều tra viên, kiểm sát viên phải là người có am hiểu, có kinh nghiệm giải quyết các vụ án liên quan đến người chưa thành niên và hiểu tâm lý của người chưa thành niên.

“Hiện nay, trong thực tế đã có Tòa gia đình và người chưa thanh niên ở một số địa phương. Nếu chúng ta không tách vụ việc để giải quyết độc lập thì dẫn đến người chưa thành niên phải xử chung với phòng xét xử của người trưởng thành. Như vậy, những chính sách ưu việt, nhân văn cho người chưa thành niên về thủ tục tố tụng thân thiện không được thực hiện”, Đại biểu Phan Thị Nguyệt Thu bày tỏ quan điểm.

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang.

Trong khi đó, cho rằng việc tách vụ án hình sự có người chưa thành niên phạm tội là không hợp lý, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thanh Sang (TP. Hồ Chí Minh) lo ngại điều này sẽ dẫn đến khó khăn trong việc đánh giá toàn diện vụ án, khó xác định chính xác vai trò của từng đối tượng trong vụ án. Ví dụ, một vụ án có 5 bị can phạm tội cướp giật, trong đó đối tượng vị thành niên cầm đầu, trong trường hợp tách vụ án thì phải tách từ giai đoạn điều tra, nên tài liệu để xét xử đối với bị cáo là người chưa thành niên và các đối tượng khác sẽ rất khó khăn.

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang khẳng định, xét xử chung là cơ sở để Hội đồng xét xử đánh giá toàn diện vụ án. Tất cả các tài liệu đều được thẩm tra công khai tại phiên tòa, còn việc kéo dài thời gian thì người chưa thành niên có quy định giam riêng, nên cơ quan tố tụng xem xét thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp ngăn chặn và giao cho UBND xã, phường, thị trấn quản lý giáo dục. Trong thời gian quản lý giáo dục đó, đối tượng người chưa thành niên vẫn được sinh hoạt, học tập, lao động bình thường và chờ xét xử chung…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung thảo luận.

Với những phân tích nêu trên, Đại biểu Nguyễn Thanh Sang cho rằng, dự thảo quy định tách vụ án trong trường hợp này là không cần thiết và nên giao quyền ưu tiên cho các cơ quan tiến hành tố tụng đánh giá tính chất, mức độ hành vi phạm tội của từng đối tượng để có các cơ sở tách hay không tách.

Thiên An