VAFI kiến nghị bỏ thuế thu nhập cá nhân đối với cổ phiếu thưởng

Một trong những nội dung đáng chú ý là đề xuất thu thuế thu nhập cá nhân (TNCN) ngay tại thời điểm nhà đầu tư nhận cổ tức hoặc cổ phiếu thưởng, thay vì chờ đến khi các chứng khoán này được chuyển nhượng.

Trước đề xuất trên, ngày 14/7, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) đã có văn bản góp ý, dựa trên phân tích chính sách thuế chuyển nhượng chứng khoán tại 16 quốc gia. Theo VAFI, việc đánh thuế TNCN lên cổ phiếu thưởng là không hợp lý và không phù hợp với thông lệ quốc tế.

Hiện nay tại Việt Nam, khi nhà đầu tư cá nhân bán cổ phiếu thưởng, họ phải nộp hai loại thuế: 0,1% thuế khoán tính trên tổng giá trị giao dịch và 5% thuế TNCN tính trên mệnh giá cổ phiếu thưởng, bất kể có lãi hay lỗ. Trong khi đó, nhà đầu tư tổ chức lại không phải chịu khoản thuế TNCN này, tạo ra sự thiếu công bằng giữa các chủ thể đầu tư.

VAFI đề nghị xóa bỏ sắc thuế TNCN áp dụng đối với cổ phiếu thưởng, đồng thời khuyến nghị chuyển đổi cách tính thuế chứng khoán sang phương pháp thu nhập từ lãi vốn (Capital Gains Tax – CGT), tương tự như nhiều quốc gia phát triển và trong khu vực.

Hiệp hội cho biết, trong khu vực Đông Nam Á, chỉ còn Việt Nam và Indonesia duy trì phương pháp thuế khoán, tức áp dụng mức thuế suất cố định 0,1% trên tổng giá trị giao dịch chứng khoán, bất kể kết quả đầu tư là lời hay lỗ. Theo VAFI, phương pháp này từng phù hợp với giai đoạn sơ khai của thị trường nhưng hiện nay đã bộc lộ nhiều bất cập, đặc biệt khi nhà đầu tư bị lỗ vẫn phải nộp thuế.

Ngược lại, đa số quốc gia như Thái Lan hay Ấn Độ đã áp dụng phương pháp CGT, tính thuế trên phần chênh lệch giữa giá bán và giá mua của chứng khoán. Điều này đảm bảo chỉ những giao dịch có lãi mới phải chịu thuế, phản ánh đúng bản chất thu nhập cá nhân.

Theo VAFI, hạ tầng công nghệ hiện nay tại các công ty chứng khoán, Sở Giao dịch và Trung tâm Lưu ký đều đáp ứng được yêu cầu quản lý thuế theo phương pháp CGT. Do đó, việc chuyển đổi là hoàn toàn khả thi về mặt kỹ thuật và quản lý.

Hiệp hội đề xuất áp dụng công thức tính thuế như sau:

Thu nhập tính thuế = (Giá bán bình quân x số cổ phần bán) – (Giá mua bình quân x số cổ phần bán)

Thuế TNCN = Thu nhập tính thuế x 3%

Thuế được tính và thu theo từng lần bán chứng khoán. Cách làm này được đánh giá sẽ giúp khấu trừ chính xác giá vốn đầu tư, từ đó hạn chế tình trạng nhà đầu tư lỗ vẫn phải nộp thuế, đồng thời tạo động lực đầu tư dài hạn, minh bạch hơn cho thị trường.

Đối với cá nhân và tổ chức nước ngoài không thành lập pháp nhân tại Việt Nam, VAFI đề xuất áp dụng cách tính thuế CGT tương tự như với nhà đầu tư cá nhân trong nước. Cùng với đó, mỗi giao dịch bán cổ phiếu – bao gồm cả cổ phiếu thưởng – chỉ chịu một lần thuế, tránh tình trạng đánh thuế hai lần đối với một khoản lợi nhuận.

An Vũ