Vì sao Bộ GTVT kiến nghị kết nối Bình Phước - Đồng Nai không qua cầu Mã Đà?

Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng lãnh đạo 2 tỉnh Bình Phước, Đồng Nai và ngành chức năng xem xét bản đồ tại khu vực cầu Mã Đà trong chuyến công tác tại Bình Phước ngày 20-3-2022

Cái khó của phương án được mong đợi

Công văn số 6823/BGTVT, Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc Bộ GTVT đã làm việc với các bộ: Kế hoạch và Đầu tư; Tài chính; Tài nguyên và Môi trường; Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Ngoại giao; Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Bộ GTVT cũng làm việc với UBND các tỉnh Bình Phước, Đồng Nai, Bình Dương và cùng các địa phương đi kiểm tra hiện trường.

SỰ CẦN THIẾT CỦA KẾT NỐI BÌNH PHƯỚC - ĐỒNG NAI

Công văn số 6823/BGTVT, Bộ GTVT khẳng định: Bình Phước là địa bàn chiến lược quan trọng, kết nối giữa các tỉnh Tây Nguyên với TP. Hồ Chí Minh và vùng Đông Nam Bộ, có đường biên giới với Vương quốc Campuchia. Bình Phước đất rộng, người thưa, có nhiều dư địa, tiềm năng phát triển, nhất là phát triển các ngành công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ, năng lượng nhưng còn khó khăn, thách thức trong đó có kết nối hạ tầng giao thông.

Tỉnh Bình Phước và tỉnh Đồng Nai giáp ranh bởi Khu dự trữ sinh quyển (DTSQ) thế giới Đồng Nai đã được UNESCO công nhận (chiều dài ranh giới 2 tỉnh khoảng 160km) nên chưa có tuyến giao thông kết nối trực tiếp giữa 2 tỉnh, với cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu và cảng hàng không quốc tế Long Thành. Việc kết nối theo hướng này thông qua các tuyến kết nối giữa tỉnh Bình Phước với tỉnh Bình Dương có cự ly xa hơn.

Để đáp ứng nhu cầu kết nối giao thông thuận lợi, rút ngắn cự ly giữa các tỉnh vùng Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tạo điều kiện khai thác tối đa các tiềm năng, lợi thế của tỉnh Bình Phước, việc nghiên cứu xây dựng tuyến đường kết nối trực tiếp tỉnh Bình Phước với tỉnh Đồng Nai là cần thiết.

Sau khi báo cáo kết quả làm việc và nêu lên sự cần thiết của kết nối giao thông Bình Phước với Đồng Nai, Bộ GTVT đã đưa ra 2 phương án kết nối. Với cả 2 phương án, Bộ GTVT đều nêu lên những thuận lợi, khó khăn của từng phương án, đồng thời báo cáo về ý kiến của 5/6 bộ, 2/3 địa phương liên quan.

Phương án thứ nhất là kết nối trực tiếp tỉnh Bình Phước với tỉnh Đồng Nai qua cầu Mã Đà. Phương án tuyến theo đề xuất của tỉnh Bình Phước có điểm đầu tại ĐT741, TP. Đồng Xoài, đi theo ĐT753 qua cầu Mã Đà, qua địa phận tỉnh Đồng Nai, tuyến tiếp tục đi theo đường Bà Hào - Sân bay Rang Rang đến các đường tỉnh ĐT761, ĐT767 và kết nối với đường Vành đai 4. Tổng chiều dài khoảng 76km, trong đó có khoảng 31km đi qua vùng lõi Khu DTSQ Đồng Nai.

HIỆN TRẠNG QUA KHU DỰ TRỮ SINH QUYỂN

Hướng kết nối giao thông trực tiếp tỉnh Bình Phước với tỉnh Đồng Nai qua đường tỉnh ĐT753 và các tuyến đi qua vùng lõi Khu DTSQ Đồng Nai, trong đó:

Trên địa bàn tỉnh Bình Phước, đường ĐT753 có điểm đầu tại TP. Đồng Xoài, điểm cuối tại cầu Mã Đà (cầu đã bị phá hủy trong chiến tranh hiện chưa được khôi phục lại, do đó không kết nối được ĐT753 đến Đồng Nai), chiều dài khoảng 30km, quy mô đường cấp IV, 2 làn xe.

Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, tuyến đi qua vùng lõi khu DTSQ Đồng Nai, chiều dài khoảng 31km.

Phương án thứ nhất có thuận lợi: Thuận tiện cho vận doanh, giảm tải cho các tuyến hiện hữu kết nối từ Bình Phước và các tỉnh Tây Nguyên về cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu, cảng hàng không quốc tế Long Thành qua tỉnh Bình Dương. Từng bước hoàn thiện hệ thống giao thông kết nối Bình Phước với các tỉnh lân cận, tạo không gian và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Phước và các tỉnh vùng Tây Nguyên. Tuy nhiên, phương án này có những khó khăn chính:

Đi qua vùng lõi Khu DTSQ Đồng Nai với chiều dài khoảng 31km, gây ra các tác động lớn, chia cắt vùng lõi, phân mảnh hệ sinh thái, ảnh hưởng đến hành lang liên kết đa dạng sinh học do các phương tiện lưu thông nên sẽ có những vướng mắc liên quan đến Luật Đa dạng sinh học và các điều ước quốc tế; chưa phù hợp với các quy định của Luật Lâm nghiệp, Luật Di sản văn hóa, Luật Bảo vệ môi trường; chưa phù hợp với các chủ trương của Đảng và Chính phủ, như Chỉ thị số 13-CT/TW ngày 12-1-2017 của Ban Chấp hành Trung ương về quản lý, bảo vệ và phát triển rừng; Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 18-5-2022 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác quản lý bảo vệ rừng, xử lý tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng trái pháp luật; Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 8-8-2017 của Chính phủ về việc ban hành chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TW; Cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26).

Đã có phương án 2

Từ những khó khăn đó, Bộ GTVT khẳng định việc đầu tư xây dựng tuyến kết nối Bình Phước - Đồng Nai qua vùng lõi Khu DTSQ Đồng Nai khó khả thi. Nếu đầu tư xây dựng, về trình tự, theo khoản 1 Điều 20 Luật Lâm nghiệp và điểm b khoản 2 Điều 7 Luật Đầu tư công dự án phải trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư; quá trình triển khai cần có hoạt động truyền thông để có được sự đồng thuận của các chuyên gia về môi trường, đa dạng sinh học, các nhà khoa học, người dân và có khả năng bị rút danh hiệu Khu DTSQ thế giới.

KHU DỰ TRỮ SINH QUYỂN ĐỒNG NAI

Khu DTSQ Đồng Nai được UNESCO công nhận là khu DTSQ thế giới năm 2011, trải rộng trên địa bàn 5 tỉnh: Đồng Nai, Lâm Đồng, Bình Dương, Bình Phước và Đắk Nông, có tổng diện tích 969.781 ha, trong đó diện tích vùng lõi 172.223 ha (gồm Vườn quốc gia Cát Tiên, Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai và Khu bảo tồn vùng đất ngập nước nội địa Trị An), vùng đệm 346.844 ha và vùng chuyển tiếp 450.714 ha với 80% diện tích vùng lõi trên địa phận tỉnh Đồng Nai.

Theo báo cáo của tỉnh Đồng Nai, khu vực có 3 di tích lịch sử cách mạng (Trung ương Cục miền Nam, khu ủy miền Đông Nam Bộ, địa đạo suối Linh), là nơi yên nghỉ của hàng ngàn liệt sĩ trong cuộc đấu tranh thống nhất đất nước.

Trong khu DTSQ có nhiều hệ sinh thái, gồm nhiều loài thực vật và động vật thuộc danh mục loài nguy cấp, quý hiếm. Từ năm 1997, tỉnh Đồng Nai đã có chủ trương và triển khai đóng cửa rừng, không cho các phương tiện qua vùng lõi và di dân để bảo vệ nguyên vẹn các diện tích rừng tự nhiên hiện có và thực hiện một số giải pháp lâm sinh để làm giàu rừng, không thực hiện hoạt động vận tải qua khu vực vùng lõi.

Sau khi tiếp thu ý kiến của các bộ, địa phương, Bộ GTVT nghiên cứu bổ sung phương án thứ 2, là phương án kết nối tỉnh Bình Phước với đường Vành đai 4 - TP. Hồ Chí Minh, không qua cầu Mã Đà.

Phương án này, điểm đầu tuyến tại ĐT741, TP. Đồng Xoài đi theo ĐT753, kết nối ĐT753 với đường Đồng Phú - Bình Dương và đường Bắc Tân Uyên - Phú Giáo - Bàu Bàng, kết nối về đường Vành đai 4 - TP. Hồ Chí Minh. Tổng chiều dài khoảng 71km, tổng kinh phí đầu tư bổ sung thêm khoảng 530 tỷ đồng (không bao gồm kinh phí đầu tư tuyến đường Đồng Phú - Bình Dương, Bắc Tân Uyên - Phú Giáo - Bàu Bàng hiện đang được tỉnh Bình Dương và Bình Phước đầu tư xây dựng).

Phương án này có thuận lợi: Hướng tuyến kết nối từ TP. Đồng Xoài đến đường Vành đai 4 thuận tiện, là tuyến đường ngắn nhất, kinh phí đầu tư ít nhất. Về lâu dài, thời gian di chuyển nhanh do tận dụng đường Vành đai 4 - TP. Hồ Chí Minh, giảm tải cho các tuyến hiện hữu kết nối từ Bình Phước và các tỉnh Tây Nguyên về cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu. Tận dụng được ĐT753, ĐH416 và ĐT746 đã được đầu tư, các tuyến đường Đồng Phú - Bình Dương, Bắc Tân Uyên - Phú Giáo - Bàu Bàng hiện đang được đầu tư xây dựng. Ảnh hưởng thấp nhất đến Khu DTSQ Đồng Nai.

Khó khăn là tỉnh Bình Dương phải quy hoạch, bố trí thêm quỹ đất và cân đối nguồn lực địa phương để đầu tư nâng cấp các tuyến đường hiện hữu. Tỉnh Bình Phước phải bố trí kinh phí khoảng 230 tỷ đồng để cải tạo, nâng cấp ĐT753 (tương đương 1/2 kinh phí của phương án kết nối qua cầu Mã Đà).

Bộ GTVT nhận định: Trên cơ sở phân tích, đánh giá về thuận lợi, khó khăn, ý kiến của các địa phương, các bộ, ngành và quy định của các luật liên quan cho thấy phương án này có tính khả thi cao. Tác động đến môi trường ít nhất đến khu DTSQ. Phù hợp với chủ trương của Đảng, không vi phạm các quy định của pháp luật và các công ước quốc tế mà Việt Nam ký kết. Hướng tuyến kết nối thuận tiện. Về lâu dài, thời gian di chuyển nhanh do tận dụng đường Vành đai 4, giảm tải cho các tuyến hiện hữu kết nối từ Bình Phước và các tỉnh Tây Nguyên về cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu và cảng hàng không quốc tế Long Thành. Tận dụng được các tuyến đường đã và đang được đầu tư xây dựng…

Bộ GTVT đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: Giao UBND tỉnh Bình Phước chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Bình Dương, UBND tỉnh Đồng Nai nghiên cứu, chuẩn bị đầu tư dự án kết nối tỉnh Bình Phước với đường Vành đai 4 - TP. Hồ Chí Minh (không qua cầu Mã Đà); tỉnh Bình Phước chủ động cân đối nguồn vốn đầu tư mở rộng tuyến ĐT753 theo kế hoạch của địa phương. Chỉ đạo UBND các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương đẩy nhanh tiến độ đầu tư tuyến đường Vành đai 4 - TP. Hồ Chí Minh.

Trần Phương