Việt Nam đề xuất ba định hướng hợp tác OCOP liên khu vực

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam. Ảnh: Lê Hồng Nhung - Mekong ASEAN

Ngày 15/7, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) tổ chức Diễn đàn cấp cao liên khu vực về mô hình OCOP.

Diễn đàn có sự tham dự của các bộ trưởng nông nghiệp và quan chức cấp cao từ Bhutan, Cameroon, Bờ Biển Ngà, Cộng hòa Dân chủ Congo, Gabon, Ghana, Ethiopia, Lesotho, Malawi, Mozambique, Nepal, Sierra Leone, Nam Sudan, Tunisia, Việt Nam, Zambia và Zimbabwe.

Tại sự kiện, Tổng giám đốc FAO Khuất Đông Ngọc bày tỏ sự vui mừng khi cuộc trao đổi tri thức và kinh nghiệm cấp cao liên khu vực này được tổ chức tại Việt Nam. Đây cũng là quốc gia đã truyền cảm hứng cho sáng kiến OCOP toàn cầu của FAO “Mỗi quốc gia, một sản phẩm nông nghiệp ưu tiên” (được khởi động từ năm 2021).

Hiện FAO đang thúc đẩy hơn 56 sản phẩm nông nghiệp đặc thù, góp phần thực hiện mục tiêu “ Bốn tốt hơn”. “Những tiến bộ ấn tượng của Việt Nam trong giảm nghèo, cải thiện sinh kế và đảm bảo an ninh lương thực mang lại những kinh nghiệm quý báu cho các khu vực khác,” Tổng giám đốc FAO khẳng định.

Về phía Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho rằng, diễn đàn hôm nay là kết quả cụ thể về sáng kiến của Tổng giám đốc FAO Khuất Đông Ngọc, được khởi xướng trong chuyến thăm Việt Nam hồi tháng 2/2025.

Sự kiện này đã kết nối các nỗ lực toàn cầu và khu vực nhằm nâng cao hiệu quả thực thi Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) của Việt Nam, cũng như sáng kiến toàn cầu của FAO hướng đến mục tiêu chung - “Bốn tốt hơn”: Sản xuất tốt hơn, Dinh dưỡng tốt hơn, Môi trường tốt hơn và Cuộc sống tốt hơn.

Tại đây, Thứ trưởng đã đưa ra ba đề xuất để cùng phát triển Chương trình OCOP gắn với mục tiêu trên của FAO.

Cụ thể, các bên thiết lập mạng lưới và cơ chế chia sẻ chính sách, công nghệ và thị trường giữa các quốc gia trong phát triển sản phẩm OCOP.

Các quốc gia cũng tăng cường hợp tác đào tạo, nâng cao năng lực cho các nhà quản lý, hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn; những đối tượng yếu thế như phụ nữ, người lớn tuổi, người khuyết tật, người dân tộc thiểu số…

Các bên thí điểm mô hình hợp tác công – tư – cộng đồng nhằm huy động các nguồn lực tài chính, kỹ thuật và tri thức địa phương.

“Để những định hướng trên đi vào thực tiễn, chúng tôi kêu gọi sự đồng hành mạnh mẽ từ các tổ chức quốc tế, các định chế tài chính, các đối tác phát triển song phương và đa phương để thúc đẩy hợp tác Nam - Nam và hỗ trợ các nước triển khai hiệu quả chương trình OCOP vì một nền nông nghiệp năng động, bao trùm, giàu bản sắc văn hóa và bền vững,” Thứ trưởng Trần Thanh Nam nói.

Sản phẩm OCOP của Việt Nam được giới thiệu tại Diễn đàn. Ảnh: Lê Hồng Nhung - Mekong ASEAN

Trong tầm nhìn về OCOP, Việt Nam hướng đến xây dựng chuỗi giá trị bền vững, cạnh tranh và bao trùm, nâng cao thu nhập và chất lượng sống cho người dân. OCOP không chỉ là thương hiệu mà là mô hình tích hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng trong hệ sinh thái sáng tạo, nâng cao năng lực, kiểm soát chất lượng, xây dựng thương hiệu và kết nối thị trường.

“OCOP đã chứng minh là công cụ hiệu quả giúp trao quyền cho cộng đồng, nâng cao tính chủ động, trách nhiệm của từng cộng đồng nông thôn trong khai thác, phát huy tiềm năng, lợi thế, giá trị văn hóa để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống,” Thứ trưởng nhận định.

Cũng theo Thứ trưởng, cho đến hiện tại, Chương trình OCOP của Việt Nam đã hiện thực hóa 4 mục tiêu cốt lõi của FAO. Trong đó, sản xuất nông sản có vùng nguyên liệu địa phương ổn định, có giá trị gia tăng cao, dựa trên lợi thế bản địa, tích hợp với các công nghệ tiên tiến, phù hợp.

Nguồn thực phẩm có chất lượng tốt hơn, dinh dưỡng đa dạng hơn, an toàn và truy xuất được nguồn gốc. Bên cạnh đó, sản xuất, chế biến gắn với trách nhiệm bảo vệ môi trường, thúc đẩy mô hình nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp xanh, nông nghiệp phát thải thấp, bảo tồn đa dạng sinh học.

Chương trình cũng giúp nâng cao thu nhập, tạo việc làm và nâng cao năng lực cho cộng đồng, hợp tác xã và người dân tại các vùng nông thôn, giàu bản sắc văn hóa, đặc biệt là vùng miền núi, đồng bào dân tộc.

Cùng góc nhìn, Phó Tổng giám đốc FAO, bà Beth Bechdol cho rằng: "OCOP đang dần trở thành một trụ cột chiến lược trong phát triển kinh tế nông thôn khu vực".

Sáng kiến OCOP không chỉ là động lực phát triển kinh tế địa phương mà còn là nền tảng cho chiến lược tăng trưởng nông nghiệp bền vững. Việc đa dạng hóa sản phẩm, tăng khả năng chống chịu và thúc đẩy chia sẻ tri thức giữa các quốc gia là chìa khóa để châu Á và châu Phi cùng hành động, cùng tiến về phía trước.

Hiện FAO thông qua Văn phòng Khu vực tại châu Á và Thái Bình Dương, đã và đang hợp tác với UN - ESCAP nhằm hỗ trợ các quốc gia định vị sản phẩm của mình tại thị trường trong nước, khu vực và quốc tế thông qua việc cung cấp thông tin thị trường kịp thời và đáng tin cậy cho các sản phẩm nông nghiệp đặc thù.

Phó Tổng giám đốc FAO Beth Bechdol. Ảnh: Lê Hồng Nhung - Mekong ASEAN

Động lực để Việt Nam phát triển sản phẩm OCOP

Triển khai từ năm 2018, cho đến nay, Việt Nam đã có 16.855 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên, trong đó 72,8% sản phẩm 3 sao, 26,7% sản phẩm 4 sao, 126 sản phẩm 5 sao. Các sản phẩm này đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm; có mẫu mã, bao bì đa dạng và thân thiện với môi trường, phù hợp yêu cầu của thị trường.

Chia sẻ về những động lực thúc đẩy Chương trình OCOP tại Việt Nam, TS. Nguyễn Minh Tiến - Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Việt Nam có các chính sách hỗ trợ vốn, truyền thông, đào tạo, xúc tiến thương mại, xây dựng các mô hình mẫu, bao bì sản phẩm...

Mỗi địa phương lại có các sản phẩm đặc trưng gắn với văn hóa, điều kiện tự nhiên để tạo sự khác biệt. Đồng thời, người tiêu dùng trong nước ưa chuộng sản phẩm đặc sản địa phương, “xanh” và “sạch”, có bao bì đẹp mắt, thuận tiện trong sử dụng và bảo quản sản phẩm.

Đặc biệt, Việt Nam đang hình thành các hệ sinh thái hỗ trợ như phát triển mô hình du lịch cộng đồng, giúp quảng bá sản phẩm OCOP....

Mặt khác, Việt Nam còn có nhiều kênh tiêu thụ sản phẩm OCOP, mở ra không gian cho nông dân, doanh nghiệp tìm kiếm nguồn tiêu thụ bên cạnh kênh truyền thống (siêu thị, điểm bán hàng OCOP...) như kênh xúc tiến trực tiếp tại các hội chợ triển lãm OCOP.

Hay kênh thương mại điện tử, sản phẩm OCOP sẽ được kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử trong nước (Shopee, Sendo...); sản thương mại điện tử quốc tế (Alibaba, Amazon...).

Việt Nam còn tiêu thụ sản phẩm OCOP tại các kênh du lịch – quảng bá – sự kiện như làm quà tặng du lịch tại các lễ hội địa phương; xuất khẩu sang các thị trường như nước mắm Lê Gia xuất sang Nhật Bản, miến dong Tài Hoan xuất sang châu Âu...

Lê Hồng Nhung