Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên có Luật về Công nghiệp Công nghệ số

Ngày 14/6/2025, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, các đại biểu Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số (CNCNS) với 441/445 đại biểu tán thành. (Ảnh: Bộ KH&CN)

Khung pháp lý “vàng” cho chuyển đổi số

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công nghệ số đã trở thành yếu tố cốt lõi quyết định sự phát triển bền vững và thịnh vượng của mỗi quốc gia. Việt Nam, với khát vọng vươn lên trở thành một quốc gia tiên phong trong kỷ nguyên số, không thể đứng ngoài xu thế này.

Luật CNCNS thể chế hóa Nghị quyết 57‑NQ/TW và 68‑NQ/TW của Bộ Chính trị, đặt nền móng pháp lý chủ động cho doanh nghiệp công nghệ số phát triển, khởi nghiệp, thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) và tham gia sâu chuỗi giá trị toàn cầu. Các ưu đãi mạnh mẽ về thuế thu nhập doanh nghiệp, tín dụng, chi phí R&D, “luồng xanh” hải quan và phân cấp thành lập khu CNCNS cho UBND tỉnh tạo điều kiện rút ngắn thủ tục, tiết kiệm nguồn lực.

Mục tiêu kép: tăng tỷ trọng nội địa, mở rộng toàn cầu

Tăng tỷ trọng “Make in Vietnam” - Doanh nghiệp FDI được ưu đãi nếu chuyển giao công nghệ; doanh nghiệp nội địa được hỗ trợ 50% kinh phí mua công nghệ, phát triển mẫu thử. Sản phẩm Việt được ưu tiên trong các dự án ngân sách, bảo đảm thị trường đầu ra ổn định.

Đưa doanh nghiệp ra thế giới-Chương trình “Make in Vietnam” kết hợp xúc tiến thương mại, xây dựng mạng lưới đại diện CNCNS ở các thị trường trọng điểm, hỗ trợ thuế nhập khẩu thiết bị, quỹ đầu tư phát triển, nâng doanh thu toàn cầu và khẳng định thương hiệu.

Sinh thái doanh nghiệp: từ khởi nghiệp đến “đầu tàu”

Luật đặt mục tiêu 150.000 doanh nghiệp CNCNS vào năm 2035. Doanh nghiệp vừa và nhỏ được hỗ trợ hạ tầng, nhân lực, vốn đổi mới công nghệ, ưu tiên đấu thầu. Cơ chế đặc biệt về thuế, tín dụng, đất đai và đặt hàng R&D nuôi dưỡng các “đầu tàu” đủ sức dẫn dắt thị trường, hình thành chuỗi cung ứng và ngành phụ trợ.

Làm chủ công nghệ lõi, công nghệ chiến lược

R&D hưởng ưu đãi cao nhất: miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho dự án nghiên cứu, hỗ trợ xây dựng phòng thí nghiệm, trung tâm dữ liệu. Nhà nước đặt hàng phát triển AI, Big Data, Blockchain, bảo đảm chủ quyền công nghệ và an ninh quốc gia.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự luật. (Ảnh: Bộ KH&CN)

Hạ tầng - tiêu chuẩn - giám sát

Ngân sách tập trung cho trung tâm dữ liệu AI, mạng 5G, điện toán đám mây; khu CNCNS được ưu đãi tương đương vùng đặc biệt khó khăn. Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật được xây dựng đồng bộ, tiệm cận quốc tế, bảo chứng chất lượng sản phẩm Việt. Hệ thống giám sát trực tuyến kết nối doanh nghiệp - nhà quản lý đo lường tăng trưởng, tỷ trọng đóng góp GDP, hiệu quả chính sách để điều chỉnh kịp thời.

Nguồn nhân lực chất lượng cao

Chuyên gia công nghệ được miễn thuế thu nhập cá nhân 5 năm; chuyên gia nước ngoài có visa 5 năm, miễn giấy phép lao động. Nhà nước hỗ trợ đào tạo, cho phép luân chuyển công chức sang doanh nghiệp, bảo lưu quyền lợi và coi kinh nghiệm doanh nghiệp là tiêu chí bổ nhiệm.

Khung quản lý trí tuệ nhân tạo

Lần đầu tiên, AI được phân loại theo rủi ro; hệ thống rủi ro cao phải đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, bảo đảm kiểm soát của con người, an toàn dữ liệu, không phân biệt đối xử. Nhà nước ưu tiên vốn nghiên cứu, hạ tầng AI và khuyến khích hợp tác quốc tế.

Tài sản số - tiềm năng kinh tế mới

Luật định nghĩa và phân loại tài sản số (tài sản mã hóa, ảo), giao Chính phủ ban hành quy định chi tiết nhằm vừa thúc đẩy đổi mới, vừa bảo đảm minh bạch, an toàn và phù hợp chuẩn mực toàn cầu.

Khởi nghiệp sáng tạo và số hóa toàn dân

Sandbox (khung thể chế thí điểm) tạo “vùng an toàn” cho thử nghiệm dịch vụ mới; doanh nghiệp startup được hỗ trợ vốn, hạ tầng, kỹ năng. Chương trình chuyển đổi số quốc gia song hành đào tạo kỹ năng số, triển khai chính phủ điện tử, giáo dục trực tuyến, y tế thông minh, đưa công nghệ tới từng người dân, hình thành xã hội số bền vững.

Các đại biểu thực hiện bấm nút thông qua Luật (Ảnh: Bộ KH&CN)

Động lực bứt phá

Với hệ thống ưu đãi toàn diện, Luật CNCNS hướng tới tốc độ tăng trưởng ngành gấp 2-3 lần GDP, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng sống. Đây chính là chìa khóa để Việt Nam bứt phá, khẳng định vị thế mới trong kỷ nguyên số.

Như vậy, Luật CNCNS đã kịp thời thể chế hóa được nhiều nội dung quan trọng trong các Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, như: Thúc đẩy, ưu đãi, hỗ trợ cho doanh nghiệp công nghệ số phát triển, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân tài công nghệ số; phát triển hạ tầng công nghệ số thiết yếu, dùng chung; hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo; xây dựng cơ chế đặt hàng và xây dựng khung pháp lý về thử nghiệm có kiểm soát...

Luật CNCNS không chỉ là một văn bản pháp lý, mà còn là kim chỉ nam giải quyết các bài toán lớn của ngành công nghiệp công nghệ số. Với những quy định toàn diện, từ chi tiết tới đồng bộ, Luật CNCNS sẽ trở thành nền tảng pháp lý xương sống, dẫn lối cho một Việt Nam số toàn diện, tự chủ và sáng tạo...

Nguyệt Thương