VNDirect: Khung pháp lý mới về xử lý nợ xấu củng cố triển vọng ngành ngân hàng

Dự thảo luật hóa đang được đẩy mạnh để trình Quốc hội khóa XV xem xét tại kỳ họp tháng 5/2025, theo Công ty Chứng khoán VNDirect, nếu được thông qua, luật sẽ mang tính ổn định và bền vững hơn nghị quyết trước đây.

Đối với phạm vi áp dụng mở rộng, luật mới áp dụng cho mọi khoản nợ xấu không giới hạn thời điểm phát sinh, thay vì chỉ giới hạn trước ngày 15/8/2017 như Nghị quyết 42.

Liên quan đến tăng quyền cho TCTD, luật mới sẽ trao thêm quyền thu giữ và nhận lại tài sản đảm bảo (bổ sung các quy định nhận tài sản đảm bảo trong vi phạm hành chính), giúp đẩy nhanh quá trình xử lý nợ.

Về vấn đề ưu tiên áp dụng luật trong tranh chấp. Nếu các quy định về thu giữ, kê biên và hoàn trả tài sản đảm bảo được luật hóa đầy đủ, Luật TCTD sẽ được ưu tiên áp dụng trong tranh chấp dân sự và hành chính, trừ trường hợp liên quan đến tố tụng hình sự đang diễn ra.

Dù Luật các TCTD (2024) đã luật hóa một phần nội dung của Nghị quyết 42 như xử lý tài sản đảm bảo là dự án bất động sản; phân bổ lãi dự thu, chênh lệch khi bán khoản nợ xấu của TCTD, tổ chức mua bán, xử lý nợ, vẫn còn 3 nội dung quan trọng chưa được luật hóa, bao gồm:

Một là, quyền thu giữ tài sản đảm bảo (trừ quy định về việc chuyển tiếp tại khoản 6 Điều 210 Luật các TCTD).

Hai là, quy định về kê biên tài sản đảm bảo của bên phải thi hành án.

Ba là, quy định về hoàn trả tài sản đảm bảo là vật chứng trong vụ án hình sự.

Theo VNDirect, khi Nghị quyết 42 hết hiệu lực thì các quy định liên quan tới 3 điều trên không còn được áp dụng, gây ra hạn chế trong công tác xử lý nợ xấu và tài sản đảm bảo của khoản nợ xấu, từ đó làm ảnh hưởng tiều cực tới tiến trình tái cơ cấu các TCTD yếu kém. Bên cạnh đó, làm chậm quá trình bán thanh lý tài sản để tất toán nợ trước khi các khoản nợ này nhảy lên nhóm nợ cao hơn, dẫn đến việc làm tăng chi phí dự phòng và hạn chế khả năng tiếp cận tín dụng của người dân và doanh nghiệp.

Cũng theo VNDirect, việc luật hóa ba điều khoản trong Nghị quyết 42 sẽ giúp giảm tỷ lệ nợ xấu ngành ngân hàng xuống dưới 3%. Tính đến tháng 1/2025, tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn ngành ở mức 4,3%, tập trung tại một số ngân hàng yếu kém và diện kiểm soát đặc biệt.

“Chúng tôi kỳ vọng tỷ lệ nợ xấu toàn ngành sẽ giảm rõ rệt trong năm đầu triển khai nhờ việc xử lý mạnh các khoản nợ có tài sản đảm bảo, dựa trên kinh nghiệm từ giai đoạn 2017-2021 khi Nghị quyết 42 có hiệu lực”, các chuyên gia của VNDirect nhận định.

Ngoài ra, viêc luật hóa được cho rằng còn giúp giảm chi phí vốn vay cho doanh nghiệp và người dân - phù hợp với chỉ đạo của Chính phủ. Các quy định rõ ràng và minh bạch sẽ rút ngắn thời gian thu hồi nợ, giảm chi phí xử lý nợ, chi phí trích lập dự phòng và rủi ro cho ngân hàng. Khi chi phí rủi ro nợ xấu giảm, ngân hàng có thể hạ lãi suất, hỗ trợ khách hàng tiếp cận vốn dễ dàng hơn.

“Luật hóa áp dụng cho tất cả các TCTD, nên khó xác định ngân hàng nào hưởng lợi nhiều nhất. Tuy nhiên, quyền thu giữ tài sản đảm bảo (điểm 1) được kỳ vọng sẽ thúc đẩy thời gian và giảm chi phí xử lý nợ xấu. Do đó, các TCTD tập trung cho vay bán lẻ, phải xử lý nhiều món nợ nhỏ và/hoặc chiến lược tập trung hơn vào mảng cho vay ô tô sẽ được hưởng lợi. Bên cạnh đó, luật hóa cũng sẽ hỗ trợ các TCTD nhận chuyển giao bắt buộc như MBB, HDB, VCB, VPB trong việc tái cấu trúc các ngân hàng yếu kém”, VNDirect nêu quan điểm.

Nhuệ Mẫn