Xây dựng nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp

Đào tạo làm du lịch

Tại xã Măng Đen (Quảng Ngãi), hiện có 2 thôn được công nhận làng du lịch cộng đồng là Kon Pring và Vi Rơ Ngheo. Chính quyền xã đang xây dựng thêm 2 làng du lịch khác là Kon Chênh và Kon Vơng Kia. Toàn xã có 40 homestay đang hoạt động tại các làng du lịch. Từ đầu năm 2025 đến nay, các điểm này đã đón hơn 39 nghìn lượt khách.

Người dân ở xã Măng Đen (Quảng Ngãi) học chế biến món ăn phục vụ du khách. Ảnh: TRẦN HƯỚNG

Để phát triển du lịch, Măng Đen đặc biệt chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, nhất là với đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS). Từ năm 2020 đến nay, xã đã mở 8 lớp đào tạo, thu hút hơn 200 học viên là người DTTS. Riêng tại thôn Kon Chênh, vừa qua có 13 hộ dân tham gia khóa học miễn phí về quản lý và vận hành homestay do Trường Cao đăng Du lịch Huế giảng dạy. Kinh phí do anh Đoàn Ngọc Long - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ DVD cùng nhóm bạn tài trợ.

Trong 10 ngày, học viên được trang bị kiến thức cơ bản về chuẩn bị phòng, đón tiếp khách, vệ sinh an toàn theo chuẩn homestay; chế biến món ăn; nhận diện tiềm năng văn hóa, tự nhiên để xây dựng sản phẩm du lịch...

Anh A Lý, học viên tham gia lớp chia sẻ, trước đây tôi chưa từng tiếp cận kiến thức bài bản về du lịch. Qua khóa học, tôi học được cách quản lý homestay, chế biến món ăn đặc trưng và tổ chức tour cho du khách. Đây là hành trang quý báu để người dân trong thôn phát triển du lịch cộng đồng.

Không chỉ xã Măng Đen, xã Kon Plông (Quảng Ngãi) cũng xem du lịch cộng đồng là hướng đi chiến lược, tổ chức nhiều lớp đào tạo nghề tại các thôn tiềm năng như Kon Plông, Vi Ô Lắk, Kon Klùng. Phó Chủ tịch UBND xã Kon Plông Đặng Đình Toán cho biết, xã đặt mục tiêu đến năm 2030 hình thành 3 - 5 làng du lịch cộng đồng, 3 - 5 điểm du lịch sinh thái, đi đôi với nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

“Xã chú trọng đào tạo hạt nhân nòng cốt tại thôn để họ trở thành lực lượng tiên phong, lan tỏa kỹ năng làm du lịch cộng đồng. Đồng thời, kiến nghị tỉnh hỗ trợ mua trang phục, nhạc cụ dân tộc, phục dựng lễ hội, cải tạo không gian văn hóa làng và mở các lớp đào tạo kỹ năng ứng xử văn hóa, ngoại ngữ cơ bản để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách”, ông Toán nhấn mạnh.

Người dân giữ vai trò nòng cốt

Những năm gần đây, nhờ được đào tạo nghiệp vụ du lịch, nhiều hộ dân ở đặc khu Lý Sơn đã chuyển từ nghề biển, trồng hành, tỏi sang kinh doanh dịch vụ du lịch. Gia đình chị Nguyễn Thị Thành (35 tuổi), ở đảo Bé, là một ví dụ. Từ chỗ kinh tế khó khăn, đến nay, gia đình chị Thành đã vươn lên khá giả nhờ làm du lịch.

Chị Thành cho biết, gia đình tôi có 4 sào đất trồng tỏi, nhưng đảo thiếu nước ngọt nên năng suất thấp. Năm 2023, tôi tham gia lớp đào tạo nghiệp vụ du lịch do địa phương tổ chức. Sau đó, vợ chồng tôi mạnh dạn mở dịch vụ lưu trú, chế biến món ăn phục vụ du khách. Hiện tôi đã mua một xe điện chở khách tham quan đảo. Nhờ lượng khách đông, homestay của gia đình có thu nhập ổn định.

Trung bình mỗi năm, chính quyền đặc khu Lý Sơn phối hợp mở 2 - 3 lớp đào tạo nghiệp vụ du lịch ngắn hạn và lớp tập huấn. Năm 2023, 32 hộ dân có hoàn cảnh khó khăn được ưu tiên tham gia lớp đào tạo kiến thức về du lịch để có điều kiện thoát nghèo. Năm 2024, địa phương phối hợp Sở VH-TT&DL tổ chức lớp tiếng Anh cơ bản cho 40 lao động và lớp nghiệp vụ du lịch cho gần 100 quản lý, nhân viên tại các cơ sở dịch vụ.

Hiện tại, đặc khu Lý Sơn có gần 50 hộ kinh doanh homestay, 54 người tham gia làm hướng dẫn du khách lặn ngắm san hô, gần 120 cơ sở lưu trú, tạo việc làm cho khoảng 1.300 lao động trực tiếp và 5.000 lao động gián tiếp. Phó Chủ tịch UBND đặc khu Lý Sơn Ngô Đình Mẫn khẳng định, trong chiến lược phát triển kinh tế địa phương, du lịch là ngành mũi nhọn. Do đó, đào tạo nghề du lịch cho lao động chính là chìa khóa thúc đẩy phát triển, tạo việc làm bền vững và nâng cao đời sống người dân.

Tại các điểm du lịch cộng đồng ở phía đông tỉnh, nông dân là lực lượng nòng cốt tham gia phát triển dịch vụ du lịch. Đơn cử như điểm du lịch rừng dừa nước Tịnh Khê, các hộ nông dân tham gia Hợp tác xã Nông nghiệp và Du lịch cộng đồng Mỹ Khê đều được tập huấn kỹ năng giao tiếp, chế biến món ăn, chèo thuyền và tổ chức homestay. Nhờ vậy, người dân tự tin hơn trong việc mang đến trải nghiệm trọn vẹn cho du khách. Nhiều hộ chuyển từ bán lá dừa sang mở quán nước, phục vụ ẩm thực, làm homestay, thu nhập tăng gấp nhiều lần.

Ông Trần Văn Quang, ở thôn Trường Định, xã Tịnh Khê cho biết, trước đây tôi chỉ quen chèo ghe, bán lá dừa, chưa biết nấu ăn hay giao tiếp với khách. Sau khi được hợp tác xã tập huấn, tôi học được kỹ năng chế biến món ăn đặc sản phục vụ du khách. Nhờ đó, gia đình có thêm nguồn thu, đời sống ổn định hơn.

Tại Làng du lịch cộng đồng Gò Cỏ ở phường Sa Huỳnh, hằng năm, các hộ dân làm du lịch, được tham gia các lớp đào tạo ngắn hạn về ngoại ngữ, giao tiếp, nấu ăn, kỹ năng làm du lịch cộng đồng, kết hợp đi thực tế. Bà Bùi Thị Vân (gần 70 tuổi) chia sẻ, trước giờ chúng tôi chỉ quen ruộng đồng, nhưng giờ làm du lịch, tôi cố gắng tham gia các lớp tập huấn để hỗ trợ cùng con cháu phục vụ du khách tốt hơn.

Cần giải pháp đồng bộ

Toàn tỉnh hiện có trên 13 nghìn lao động làm việc trong ngành du lịch. Hằng năm, Sở VH-TT&DL và các địa phương tổ chức trên 10 lớp tập huấn về xúc tiến, quảng bá, quản lý nhà nước về du lịch, cùng hàng chục lớp bồi dưỡng nghiệp vụ, ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp cho hướng dẫn viên, thuyết minh viên, lái xe du lịch, nhân viên cơ sở lưu trú.

Sở cũng tổ chức Hội thi Hướng dẫn viên du lịch giỏi, các chuyến thực tế học tập kinh nghiệm tại địa phương có mô hình du lịch cộng đồng phát triển. Tuy nhiên, nguồn nhân lực du lịch Quảng Ngãi vẫn chưa đáp ứng nhu cầu, đặc biệt thiếu nhân lực chất lượng cao ở vị trí quản lý, hướng dẫn viên, cũng như kỹ năng ngoại ngữ.

Theo Giám đốc Sở VH-TT&DL Phạm Thị Trung, để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, xây dựng môi trường du lịch bền vững, ngành sẽ tiếp tục tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu chuyên môn, kỹ năng giao tiếp, ngoại ngữ. Đồng thời, huy động các nguồn lực, hợp tác với trường đại học, cao đẳng, doanh nghiệp để tổ chức đào tạo, tập huấn về du lịch bền vững, có trách nhiệm, nâng cao tính chuyên nghiệp cho lao động tại chỗ.

Bên cạnh đó, ngành sẽ tăng cường quản lý, chấn chỉnh các sai phạm trong hoạt động kinh doanh du lịch; tuyên truyền cộng đồng tham gia làm du lịch văn minh, thân thiện, đảm bảo an ninh, trật tự an toàn xã hội.

KIM NGÂN - NHẬT TRƯỜNG