Xây dựng và phát triển thương hiệu điểm đến du lịch Ninh Bình gắn với định hướng xây dựng thành phố Hoa Lư-Đô thị di sản thiên niên kỷ

Lễ hội Tràng An năm 2024. Ảnh: Trường Huy

Thương hiệu điểm đến và tình hình xây dựng, phát triển thương hiệu điểm đến du lịch Ninh Bình

Thương hiệu điểm đến du lịch là tập hợp những ấn tượng, nhận định và hình ảnh thực sự tốt đẹp của du khách được hình thành trong tâm trí của họ dựa trên những trải nghiệm về các giá trị, sự khác biệt, chất lượng sản phẩm đặc thù/dịch vụ của điểm đến hoặc được nghe kể lại hay qua các hình thức xúc tiến quảng bá đối với những giá trị cốt lõi, khác biệt, nổi trội của một điểm đến cụ thể, để qua đó có thể phân biệt với những điểm đến khác.

Thương hiệu du lịch có vai trò rất quan trọng đối với một điểm đến du lịch. Việc phát triển thương hiệu du lịch giúp tạo dựng sự tin cậy, gia tăng sự hiểu biết, liên kết, hợp tác, tăng cường giới thiệu văn hóa, hình ảnh của địa phương đến đông đảo du khách trong nước và quốc tế; làm nổi bật các giá trị và sự khác biệt của sản phẩm du lịch điểm đến so với các đối thủ cạnh tranh; tăng năng lực cạnh tranh điểm đến đó với các điểm đến du lịch khác.

Ninh Bình là vùng đất cổ với truyền thống lịch sử văn hóa lâu đời, nơi có gần 2.000 di tích lịch sử, danh thắng, trong đó có trên 81 di tích quốc gia, trong đó có 3 di tích quốc gia đặc biệt; là địa phương duy nhất ở Việt Nam và cũng là số ít trong khu vực sở hữu danh hiệu di sản “kép”-Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới-Quần thể danh thắng Tràng An, được UNESCO chính thức công nhận vào năm 2014.

Đây là nguồn lực, tài sản vô giá của quốc gia và của tỉnh, tạo động lực, làm nền tảng cho sự phát triển nhanh và bền vững của tỉnh. Nhận thức rõ tiềm năng, thế mạnh về du lịch, tỉnh Ninh Bình luôn kiên trì, kiên định mục tiêu, định hướng phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn gắn với xây dựng thương hiệu điểm đến du lịch, với hình ảnh, giá trị lịch sử văn hóa của vùng đất Cố đô, Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Tràng An.

Xây dựng và phát triển thương hiệu điểm đến du lịch Ninh Bình đã được tỉnh chỉ đạo triển khai từ khá sớm. Đầu năm 2002, Ninh Bình đã thành lập Trung tâm xúc tiến đầu tư phát triển du lịch, ban hành các nghị quyết, chương trình phát triển du lịch đến năm 2010, định hướng đến năm 2020, trong đó xác định nhiều nhiệm vụ, giải pháp phát triển du lịch gắn với xây dựng, quảng bá thương hiệu du lịch Ninh Bình.

Đặc biệt, năm 2006, Ninh Bình đã tổ chức Cuộc thi sáng tác biểu trưng, tiêu đề cho Du lịch Ninh Bình và đã chọn được biểu trưng, tiêu đề Du lịch Ninh Bình-Non nước hữu tình cho chương trình xúc tiến du lịch từ năm 2006 đến năm 2016. Đến năm 2017, khi Sở Du lịch được tái lập, ngành Du lịch chuyển sang sử dụng biểu trưng chung của tỉnh.

Đến năm 2021, trên cơ sở tổng kết đánh giá việc thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TU của Tỉnh ủy về phát triển du lịch đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, Sở Du lịch tham mưu ban hành Nghị quyết và Đề án phát triển du lịch đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Kế hoạch xúc tiến marketing du lịch giai đoạn 2021-2030 và Kế hoạch truyền thông quảng bá thương hiệu điểm đến du lịch giai đoạn 2023-2030 với bộ nhận diện thương hiệu mới Ninh Bình “Tuyệt sắc miền Cố đô”.

Triển khai đồng bộ công tác quảng bá, giới thiệu du lịch Ninh Bình nói chung và Quần thể danh thắng Tràng An nói riêng với nội dung phong phú, đậm bản sắc, khẳng định Quần thể danh thắng Tràng An là điểm đến ấn tượng của du lịch thế giới trên các phương tiện thông tin đại chúng, báo, đài truyền hình, nền tảng số và các trang mạng xã hội.

Thường xuyên tổ chức các sự kiện, hoạt động về du lịch, văn hóa, thể thao như: Tuần Du lịch Ninh Bình “Sắc vàng Tam CốcTràng An”, Festival Ninh Bình, Lễ hội Hoa Lư, Lễ hội Tràng An, Lễ hội Bái Đính… Nhờ đó, hoạt động xây dựng, phát triển thương hiệu điểm đến du lịch đã có nhiều đổi mới theo hướng bài bản, chuyên nghiệp, mang tính hướng đích cao hơn, góp phần thu hút lượng lớn khách du lịch đến với Ninh Bình.

Năm 2024, toàn tỉnh ước đón 8,7 triệu lượt khách du lịch, tăng 30% so với năm 2023; trong đó có 1,5 triệu lượt khách quốc tế, tăng 221% so với năm 2023. Doanh thu từ du lịch đạt trên 9.100 tỷ đồng, tăng 40,15% so với năm 2023.

Thực hiện mục tiêu: “Đến năm 2035, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng Đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo; một trung tâm lớn, có giá trị thương hiệu cao về du lịch, công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản của cả nước và khu vực Châu Á-Thái Bình Dương…”, Ninh Bình luôn quan tâm tập trung nguồn lực để thực hiện đầu tư xây dựng các công trình, thiết chế văn hóa hiện đại mang đậm bản sắc vùng đất Cố đô Hoa Lư nghìn năm lịch sử; nâng cấp hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị, chỉnh trang cảnh quan.

Tạo dựng thêm những giá trị mới để nối kết tính bản địa và tính hiện đại, của đô thị quá khứ với đô thị tương lai trên nền tảng bảo tồn hiệu quả, hài hòa, bền vững các giá trị di sản. Đẩy mạnh xây dựng và phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng gắn với thương hiệu điểm đến đô thị di sản. Trong đó xác định lấy du lịch sinh thái, du lịch xanh gắn với văn hóa, lịch sử, di sản là một trong những điểm nhấn quan trọng để xây dựng các sản phẩm đặc thù.

Nhiều sản phẩm du lịch gắn với Di sản Tràng An, Cố đô Hoa Lư đã được khẳng định trên thị trường trong nước và quốc tế, trở thành những sản phẩm đặc trưng, trụ cột của tỉnh, góp phần tạo dựng thương hiệu du lịch Ninh Bình như: Khu du lịch sinh thái Tràng An, Khu du lịch Tam Cốc-Bích Động, Cố đô Hoa Lư, chùa Bái Đính, Vườn quốc gia Cúc Phương, Khu du lịch sinh thái Thung Nham, Hang Múa …

Xác định môi trường du lịch là yếu tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn của điểm đến, bởi chính sự ứng xử thân thiện, hiếu khách của người dân địa phương, sự chuyên nghiệp của người lao động sẽ tạo nên những ấn tượng tốt đẹp, yêu mến và sự tin cậy của khách du lịch.

Tỉnh Ninh Bình chỉ đạo thường xuyên tổ chức tập huấn, đào tạo bồi dưỡng nâng cao kỹ năng giao tiếp, ứng xử văn hóa, văn minh với khách du lịch; hoạt động du lịch có trách nhiệm, bảo vệ di sản cho người dân địa phương tham gia hoạt động du lịch; người lao động, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch…

Từ năm 2010 đến nay, đã tổ chức hơn 100 lớp bồi dưỡng, tập huấn cho hơn 11.000 lượt học viên. Thường xuyên tổ chức các đoàn kiểm tra liên ngành để phát hiện chấn chỉnh, xử lý kịp thời các sai phạm trong kinh doanh du lịch.

Với nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt và nỗ lực trong phát triển sản phẩm du lịch, xây dựng môi trường du lịch văn hóa, văn minh, an toàn và tổ chức các sự kiện, hoạt động truyền thông quảng bá du lịch, thương hiệu du lịch Ninh Bình ngày càng được khẳng định ở cả trong và ngoài nước, trở thành một trong 10 điểm đến hàng đầu Việt Nam, được ghi nhận với nhiều giải thưởng danh giá từ các tổ chức và chuyên trang du lịch quốc tế.

Nổi bật như: Top 10 trải nghiệm cuốn hút nhất năm 2024: Top 10 điểm đến thân thiện nhất thế giới; Tạp chí quốc tế Forbes xếp hạng Ninh Bình vị trí thứ 4 trong “Top 10 kỳ quan thế giới dành cho những người không thích đám đông”; Quần thể danh thắng Tràng An được Kotler Award bình chọn ở hạng mục “điểm đến có ảnh hưởng trên thế giới” (Impactful Destination)...

Định hướng, giải pháp xây dựng thương hiệu điểm đến du lịch gắn với xây dựng Đô thị di sản thiên niên kỷ

Một là, trong Quy hoạch vùng, tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, xác định xây dựng Ninh Bình trở thành thành phố trực thuộc trung ương, với đặc trưng Đô thị di sản thiên niên kỷ, trung tâm du lịch quốc gia, quốc tế…

Do vậy, bên cạnh những yếu tố về sản phẩm du lịch, sự độc đáo, đa dạng và hấp dẫn của tài nguyên du lịch, thì cần đặc biệt quan tâm đến công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch kiến trúc, cảnh quan, gìn giữ, bảo tồn các công trình kiến trúc truyền thống.

Một mặt, các địa phương cần xác lập các khu định cư truyền thống, khuyến khích giữ nguyên và định hình cơ cấu hộ gia đình phù hợp trong vùng lõi di sản và vùng đệm của khu di sản. Mở rộng và tái phát triển mạng lưới giao thông hiện hữu, phù hợp với cảnh quan thiên nhiên. Thiết lập sổ tay hướng dẫn và khuyến khích, bảo trợ xây dựng cải tạo và xây mới nhà ở theo các mẫu thức kiến trúc truyền thống của địa phương, thích ứng biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, dịch bệnh…

Mặt khác, cần có hướng dẫn bảo tồn, tu tạo, phục dựng hoặc xây mới các công trình kiến trúc nhà ở, công cộng, tôn giáo tín ngưỡng… có giá trị văn hóa. Xây dựng các cơ sở vật chất mới cho các hoạt động văn hóa đương đại kết hợp lễ hội văn hóa truyền thống, trên cơ sở vận dụng các mẫu thức kiến trúc truyền thống (nhà văn hóa thể thao, nhà cộng đồng…).

Quản lý chặt chẽ kiến trúc, cảnh quan các khu di sản và các khu vực đô thị, nông thôn, là cơ hội để khai thác hiệu quả hơn các giá trị riêng biệt của một đô thị di sản nơi có sự đan quyện giữa các giá trị văn hóa, lịch sử với cảnh quan tự nhiên, giữa các giá trị sinh thái với nhân văn, giữa cuộc sống, sinh kế của người dân với phát triển du lịch. Nếu thực hiện tốt các nội dung về bảo tồn di sản với quản lý quy hoạch kiến trúc, cảnh quan khu nông thôn và đô thị sẽ tạo nên sự kết nối hài hòa, điểm nhấn của một Đô thị di sản thiên niên kỷ, góp phần khắc ghi những hình ảnh đẹp, ấn tượng, riêng có về điểm đến du lịch Ninh Bình trong tâm trí của du khách.

Hai là, Kế hoạch truyền thông và phát triển thương hiệu du lịch giai đoạn 2024-2030 đã định vị, đánh giá Ninh Bình là một vùng đất của những kỳ quan, với bộ nhận diện (biểu trưng và tiêu đề): “Ninh Bình-Tuyệt sắc miền Cố đô”. Do đó, cần tập trung các nguồn lực để tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các sản phẩm du lịch đặc thù, có giá trị thương hiệu mạnh của tỉnh.

Trước hết là khai thác các giá trị Di tích lịch sử, văn hóa Cố đô Hoa Lư, Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An làm nền tảng xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù có chất lượng và mang chiều sâu văn hóa.

Bên cạnh đó, tỉnh cần xây dựng hình ảnh văn hóa con người Ninh Bình thân thiện, hiếu khách, khoan dung và văn minh trên nền tảng lịch sử, văn hóa lâu đời, nơi phồn hoa đô thị, nơi từng là kinh đô của cả nước, hướng tới văn minh, hội nhập quốc tế…

Ba là, ẩm thực và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ là những yếu tố quan trọng tăng sức hấp dẫn của điểm đến du lịch, tăng chi tiêu, kéo dài thời gian lưu trú của khách du lịch, do vậy, cần khai thác thế mạnh ẩm thực đa dạng, làng nghề thủ công truyền thống, các loại hình kiến trúc nghệ thuật, điêu khắc, các sản phẩm nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp phong phú, tri thức bản địa để hình thành sản phẩm du lịch độc đáo.

Việc thiết kế, sản xuất các sản phẩm du lịch, nhất là các sản phẩm quà tặng, quà lưu niệm, sản phẩm đặc trưng địa phương (OCOP) cần gắn với các hình ảnh, biểu trưng của khu di sản hay các địa danh du lịch của tỉnh, gắn với các công trình kiến trúc tiêu biểu, mang tính đại diện của các địa phương (Cố đô Hoa Lư, chùa Bái Đính, núi Non Nước….).

Bốn là, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển và nâng cao chất lượng các dịch vụ, hàng hóa phục vụ khách du lịch. Nâng cao ý thức trách nhiệm của cộng đồng trong việc xây dựng và bảo vệ thương hiệu du lịch của tỉnh. Tiếp tục xây dựng chính sách để thu hút các nhà đầu tư chiến lược đầu tư, nâng cấp hoàn thiện cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ phát triển du lịch.

Trước hết, cần tập trung ưu tiên đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng mới, cao cấp từ 5 sao trở lên, đô thị dịch vụ… Quan tâm phát triển hệ thống lưu trú sinh thái, homestay, khuyến khích phát triển kinh tế du lịch địa phương, cộng đồng, hộ gia đình trên cơ sở khai thác từ quỹ kiến trúc nhà ở gắn với văn hóa, sản xuất, lễ hội, tập quán, sinh hoạt của người dân địa phương; ưu tiên đầu tư xây dựng các công trình vui chơi giải trí, thể thao tổng hợp; các cơ sở y tế, chăm sóc sức khỏe hiện đại, chất lượng cao…, đáp ứng nhu cầu của khách du lịch, đặc biệt là thị trường khách du lịch có khả năng chi trả cao.

Năm là, đổi mới, tổ chức chuyên nghiệp, bài bản và hiệu quả các kế hoạch truyền thông, quảng bá du lịch, với sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là ngành Du lịch với các sở, ngành, địa phương và sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch trên địa bàn tỉnh, từ việc nghiên cứu thị trường, tổ chức các hoạt động truyền thông nội bộ, xây dựng hình ảnh, thương hiệu ngay bên trong điểm đến (nâng cao tính chuyên nghiệp, tạo môi trường du lịch an toàn, sự thân thiện và hiếu khách của người dân địa phương…) đến việc truyền thông quảng bá hình ảnh thương hiệu du lịch Ninh Bình nói chung, giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An nói riêng tới các thị trường khách du lịch mục tiêu và tiềm năng (thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, trang tin điện tử, mạng xã hội, ứng dụng du lịch thông minh, hội chợ triển lãm du lịch, sự kiện lễ hội, tuần du lịch, chương trình famtrip, roadshow, presstrip, liên kết hợp tác phát triển du lịch…).

Việc xây dựng và phát triển thương hiệu du lịch là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự bền bỉ, nỗ lực và đồng hành trách nhiệm của tất cả các bên liên quan, từ các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương, người dân và doanh nghiệp. Mỗi tổ chức, cá nhân trong điểm đến du lịch đều phải có trách nhiệm, đóng góp vào xây dựng và giữ gìn thương hiệu. Do vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ và vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong toàn tỉnh, của cộng đồng địa phương và doanh nghiệp để triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả các giải pháp, tiếp tục xây dựng thương hiệu với chủ đề “Ninh Bình-Tuyệt sắc miền Cố đô”, đưa Ninh Bình trở thành trung tâm du lịch lớn của cả nước và khu vực, góp phần quan trọng hiện thực hóa mục tiêu xây dựng tỉnh Ninh Bình trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, với đặc trưng Đô thị di sản thiên niên kỷ.

Bùi Văn Mạnh
Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Du lịch